Kur’an’da Fesât Kavramı ve Müfsitlerin Nitelikleri

Yıl 2020, Sayı: 3, 45 - 80, 15.03.2020

Yakup Yüksel

https://doi.org/10.5281/zenodo.3710791

Öz

Bu makalede Kur’an’da fesât kavramı ve müfsitlerin nitelikleri konusu işlenmiştir. Fesât kavramının sözlüklerdeki anlamına detaylı bir şekilde yer verilmiş ardından Kur’an’daki kavramsal işlenişine dikkatler çekilmiştir. Fesât kelimesi ve türevlerinin geçtiği bütün âyetler ele alınmış, çeşitli tefsir kaynaklarındaki yorumlar gösterilmiştir. Ayrıca müfsitlerin niteliklerinin neler olduğu ortaya konmuştur. Bu araştırmanın amacı, fesât kavramının etimolojik analizini yapmak ve kavramsal olarak Kur’an’daki kullanımının genel çerçevesini belirlemektir. Kapsamı ise fesâda bulaşmış insanlar üzerindeki olumsuz etkileri ve müfsitlerin nitelikleridir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Fesât, Müfsit, Müfsitlerin nitelikleri

The Concept of Mischief and Characteristics of Makers Mischief

Öz

The subject of mischief and makers mischief in the Qur'an is discussed in this article. The meaning of the term concept of mischief in dictionaries is given in detail behind has been paid to the conceptual process of the Qur'an. Mischief and derivatives to passed in all verses are discussed and comments on various sources of exegesis have been shown. In addition, the characteristics of makers mischief are revealed. The aim of this study is to make the etymological analysis of the concept of mischief and conceptually identifying the general framework of its use in the Qur'an.The scope of this study is to the negative effects on the people infected and the characteristics of makers mischief.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Mischief, Defeatist, Characteristics of Makers Mischief

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dârü’l-Hadîs, Kahire 1995.
• el-Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî, Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî, Dârü’l-kütübi’l-‘ılmiyye, Beyrut 1994, X, 164.
• Apaydın, Yunus, “Fesâd”, DİA, XII, 417-421, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
• Aydın, Mehmet Âkif, “Liân”, DİA, XXVII, 172-173, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
• Bayar, Fatih, “Kur’an’da Fesâd Kavramı”, UÜSBE, Yüksek Lisans Tezi, 1998.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, İstanbul ts.
• el-Cevherî, İsmâil b. Hammâd, eṣ-Ṣıḥâḥ: Tâcü’l-luġa ve ṣıḥâḥu’l-ʿArabiyye, thk. Ahmed Abdulgafûr Attâr, Dârû’l-‘ılm, Beyrut 1979.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf, el-Baḥru’l-muḥît, thk. Mâhir Habbûş, Dârür-risâleti’l-‘Almiyye, Beyrut 2010.
• Ebussuûd, Mehmed Efendi, İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm, thk. Abdulkadir Ahmed Atâ, Mektebü’r-Riyâdi’l-Hadîse, Riyâd ts.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. Ezher el-Herevî, Tehẕîbü’l-luġa, Meketbetü Hancî, Kahire 1976.
• el-Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed, el-Ḳāmûsü’l-muḥîṭ, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 2005.
• Gazzâlî, Muhammed, el-Fesâdü’s-siyâsî fi’l-mücteme‘âti’l-‘arabiyyeti ve’l-İslâmîyye, Kahire 2005.
• el-Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî, Kitâbü’l-cümel fi’n-naḥv, thk. Dr. Fahruddîn Kabâve, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985.
• Hamdân el-Lûh, Abdusselâm-es-Sûsî, Dıyâ Nu’mân, Envâ‘u’l-fesâdi ve Ṣuveruh, Gazze 2008.
• el-Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî, Lübâbü’t-teʾvîl fî meʿâni’t-tenzîl, Matbaatu Mustafa, Mısır 1955.
• el-Isfehânî, Râğıb, Müfredâtü elfâẓi’l-Ḳurʾân, thk. Safvân Adnân Dâvûdî, Dâru’ş-Şâmiyye, Beyrut 1997.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, et-Taḥrîr ve’t-tenvîr, Müessesetü’t-Târıḫi’l-‘Arabî, Beyrut 2000.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Gâlib, el-Muḥarrarü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-‘azîz, thk. Abdusselam Abduşşâfi Muhammed, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2001.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen el-Ezdî el-Basrî, el-Cemhere, thk. Remzî Münîr Balebekkı, Dâru’l- ‘ılm li’l-‘âlemîn, Beyrut 1987, s. 1249.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer el-Kaysî el-Kureşî, Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm, İstanbul 1984.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, es-Sünen, Riyad 1983.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî, Lisânü’l-‘arab, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994.
• İzzüddîn b. Türkî-Munsıf Şerefî, el-Fesâdü’l-İdârî, Kazakistan 2012.
• Karaman, Hayrettin ve Diğerleri, Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, DİB Yayınları, Ankara 2007.
• el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li aḥkâmi’l-Ḳur’ân, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1992.
• Kuşen, Halil, “Kurân-ı Kerim’de Fesad Kavramı”, CÜSBE, Yüksek Lisans Tezi, Sivas 1998.
• Kutluer, İlhan, “Fesâd”, DİA, XII, 421-422, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî, Muvaṭṭâ, thk. Abdulvahab Abdullatif, Kahire 1986.
• el-Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî, en-Nüket ve’l-ʿuyûn, Dârü’l-kütübi’l-‘ılmiyye, Beyrut ts.
• el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî, Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân, thk. Fâtıma Yûsuf el-Haymî, Müessesetür’-risâle, Beyrut 2004.
• Muhammed el-Hoar, Muhammed Sultan, “el-Menhecü’l-Ḳur’ânî fî Müvaceheti’l-Fesâdi’l-Mâlî”, Katar Üniversitesi, İslâmî Araştırmalar ve Şeriat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, Katar 2017.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc, el-Câmiu’ṣ-ṣaḥîḥ, Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul 1981.
• en-Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî, es-Sünen, Beyrut 1991.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd, Medârikü’t-Tenzîl ve Hakāiku’t-Teʾvil, Kahraman Yayınları, İstanbul 1984.
• Nu’mân el-Cebûrî, Muhammed Abbâs, “Mefhûmu’l-fesâdi fî’l-Ḳurân’i’l-Kerîm”, Bâbil Üniversitesi, Kurân Öğretim Fakültesi, Temel Eğitim Fakültesi Dergisi, Irak, S. 7, Bahar Dönemi, 2012, s. 36-51.
• er-Râzî, Muhammed b. Ebû Bekir, Muḫtâru’ṣ-ṣıḥâḥ, Mektebet-u Lübnan, Beyrut 1986.
• Rızâ, Muhemmed Reşîd b. Alî, Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ḥakîm, Dârü’l-menâr, Kahire 1947.
• es-Sûsî, Dıyâ Nu’mân, “el-Fesâdu ve’l-Müfsidûn”, Gazze İslam Üniversitesi, Usûlüddîn Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, Filistin 2006.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî, Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli’l-Ḳur’ân, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-‘ılmiyye, 1992.
• er-Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, Mefâtîḥu’l-ġayb, Dâru’l-fikr, Beyrut 1985, I, 162-163.
• eş-Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî el-Yemenî, Fetḥu’l-ḳadîr el-câmiʿ beyne fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ʿilmi’t-tefsîr, Dâru’l-ma’rife, Beyrut, 2007.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, el-Câmiü’ṣ-ṣaḥîḥ, İstanbul ts.
• Yazır, M. Hamdi, Hak Dînî Kur’an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul 1971.
• ez-Zemahşeri, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf ‘an ḥaḳâiḳî’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-aḳâvîl fi vücûhi’t-te’vîl, Beyrut 1997.
• ez-Zemahşeri, Esâsü’l-belâġa, thk. Muhammed Bâsil Uyûn el-Sûd, Dâru’l-kütübi’l-‘ılmiyye, Beyrut 1998.