Arapçada Farklı Görev ve Anlamlarda Kullanılan Bazı Edatlar

Yıl 2021, Sayı: 6, 49 - 69, 15.09.2021

Osman Aktaş

https://doi.org/10.5281/zenodo.5506602

Öz

Arapçada kelimeler, klasik tasnife göre isim, fiil ve harf olmak üzere üçe ayrılmaktadır. İsim ve fiillerin kendi başlarına bir anlamı varken harflerin kendi başlarına bir anlamı yoktur. Harfler, ancak isim veya fiil ile birlikte kullanıldıklarında bir anlama delalet edebilir. Arapçada bir kelimenin, kullanıldığı yere ve anlama göre bazen isim bazen de harf kabul edildiği görülmektedir. İster isim olsun ister harf, Arapçada edatların cümlede çok önemli bir görevi yerine getirdiği söylenebilir. Özellikle bileşik cümlelerde, yan cümleyi ana cümleye bağlamada genellikle edatlardan yararlanıldığı görülmektedir. Edatlar olmadan, anlamlı bir cümlenin kurulamadığı durumlar hiç de az değildir. Edatların isim ve fiil gibi farklı görevlerde ve ayrıca farklı anlamlarda kullanıldıklarının bilinmesinin, anlamlı bir yapı kurma ve cümleye doğru bir anlam vermede büyük bir önemi vardır. Kuşkusuz Arapçada farklı görev ve anlamlarda kullanılan birçok edat söz konusudur. Bu çalışmada ise Arapçada farklı görev ve anlamlarda kullanılan edatların en yaygın olanlarından مَا، لَا، ل، مَنْ، حَتَّی، وَ، نَحْوَ، عِنْدَ، لَدَی، كَمْ edatları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Edatlar, Arap Dilinde Edatlar, Edatların Anlamı, Edatların Anlama Etkisi

Some Prepositions Used in Different Tasks and Meanings in Arabic

Öz

In Arabic, words are categorized as nouns, verbs and letters according to the classical classification. While nouns and verbs have meaning themselves, letters have no meaning on their own. Letters can only have meanings when they are used together with a noun or verb. In Arabic, it is seen that a word is sometimes accepted as a noun and sometimes as a letter according to the place and meaning in which it is used. Whether it is a noun or a letter, it can be said that in Arabic, prepositions have a very important function in the sentence. Especially in compound sentences, it is often seen that the prepositions are used in connecting the subordinate clause to the main clause. Without the prepositions, there is a considerable amount of situations in which a meaningful sentence cannot be formed. Knowing that the prepositions are used in different tasks such as nouns and verbs, as well as in different meanings, has a great importance in establishing a meaningful structure and giving the sentence a correct meaning. Undoubtedly, there are many prepositions used in different tasks and meanings in Arabic. In this study, " مَا، لَا، ل، مَنْ، حَتَّی، وَ، نَحْوَ، عِنْدَ، لَدَی، كَمْ " prepositions, which are the most common prepositions used in different tasks and meanings in Arabic, are discussed.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Prepositions, Prepositions in Arabic, Meaning of Prepositions, The effect of Prepositions on the Meaning

Kaynakça

• Akdağ, Hasan. (1989). Arap Dili Dil Bilgisi. Konya: Tekin Kitabevi.
• Aktaş, Osman. (2020). “Arap Nahiv İlminin Temelleri ve İlk Nahiv Bilginleri”. ss. 177-200. İslami İlimlerin Doğuşu ve İlk Tartışmalar, editör M. Özdemir ve M. Samar. Ankara: Fecr Yayınları.
• Cerîr b. Atiyye. (1986). Dîvânu Cerîr. Beyrut: Dâru Beyrut.
• Çavdar, Emre. (2015). “Arap Dili’nde ‘Lâm’, ‘Lâ’, ‘Mâ’ Edatları ve Kur’ân-ı Kerim’deki Kullanımları”. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Çörtü, Mustafa Meral. (2008). Sarf-Nahiv Edatlar. 8. bs. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Çörtü, Mustafa Meral. (2012). Arapça Cümle Kuruluşu ve Tercüme Tekniği. 8. bs. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Çörtü, Mustafa Meral. (2014). Arapça Dilbilgisi Sarf. 20. bs. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Da’kûr, Nedîm Hüseyin. (1998). el-Kavâ’idu’t-tatbîkiyye fi’l-luğati’l-’Arabiyye. 2. bs. Beyrut: Muessesetu Bahsûn.
• Ebû’l-’Atâhiye, İsmail b. el-Kasım. (1986). Dîvânu Ebî’l-’Atâhiye. Beyrut: Dâru Beyrut.
• Ğalâyînî, Mustafa b. Muhammed Selîm. (1993). Câmi’u’d-durûsi’l-’arabiyye. 28. bs. Beyrut: el- Mektebetu’l-’Asriyye.
• Hacibekiroğlu, Abdullah. (2015). “Arap Dilinde Edatların Metinde Kurduğu Anlamsal İlişkiler”. Doktora Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Hacibekiroğlu, Abdullah. (2015). “Arap Dilinde Edatların Yapı ve Fonksiyo-nu”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14(28):129-40. doi: 10.14395/hititilahiyat.526164.
• Halil Altuntaş ve Muzaffer Şahin, çev. (2011). Kurân-ı Kerîm Meâli. 12. bs. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Hâşimî, es-Seyyid Ahmed. (2011). el-Kavâ‘idu’l-esâsiyye li’l-luğati’l-‘arabiyye. 3. bs. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân. t.y. el-Luma‘ fi’l-‘Arabiyye. Kuveyt: Dâru’l-Kutubi’s-Sekafiyye.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah. (2010). Şerhu katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh. (1985). Muğnî’l-lebîb ’an kutubi’l-e’ârîb. 6. bs. Dımeşk: Dâru’l-Fikr.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ah-med el-Ensârî er-Rüveyfiî. (1993). Lisânü'l-'Arab. 3. bs. Beyrut: Dâru Sâdir.
• Meylânî, Muhammed b. Abdurrahim. (2012). Şerhu’l-muğnî. İstanbul: Şifa Yayınevi.
• Murâdî, Hasan b. Kasım. (1992). el-Cenâ ed-dânî fî hurûfi’l-me’ânî. 1. bs. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye.
• Râcihî, Abduh. (2010). et-Tatbîku’n-nahvî. 2. bs. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-’Arabiyye.
• Rummânî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsa. (2005). Menâzili’l-hurûf. 1. bs. Beyrut: el-Mektebetu’l-’Asriyye.
• Sâmerrâî, Fâdıl Sâlih. (2000). Me’ânî’n-nahv. 1. bs. Ürdün: Dâru’l-Fikr.
• Sevinç, Resul. (2011). Arapçada Cümle Yapısı. 2. bs. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Sîrâfî, Ebû Saîd el-Hasan b. Abdullah. (1955). Ahbâru’n-nahviyyîn el-Basriyyîn. 1. bs. Kahire: Mektebetu Lisâni’l-’Arab.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celâluddîn. (1974). el-İtkân fî ’ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: el-Hey’etu’l- Mısriyye’l-’Âmme li’l-Kitâb.
• Şen, Ahmet. (2016). “Ebu’l-‘Abbâs el-Müberred’in el-Muktedab Adlı Eserinde Nahiv İlmine Ait Görüşleri”. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Şimşek, Mehmet Ali. (2000). “Arap Dilinde Çok Anlamlılık ve Karine İlişkisi”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yaqoob, Luay Hatem. (2018). “Arapça’da ‘Lâ’ Edatının Çeşitleri: Bakara Suresi Örneği”. Diyanet İlmi Dergi 54(3):209-24.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillâh. t.y. el-Burhân fî ’ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru’t-Turâs.