Şart Cümlelerindeki Haziflerin Kur’an Çevirlerine Yansıtılması Sorunu

Yıl 2021, Sayı: 6, 27 - 48, 15.09.2021

Osman Kara

https://doi.org/10.5281/zenodo.5506585

Öz

Kur’an edebî sanatsal üslȗpları dikkate alan bir metindir. Bu üslȗplardan birisi de hazif üslȗbudur. Hazif üslȗbu Kur’an’da birçok yerde kullanılmaktadır. Bu bağlamda şart cümlelerinde de hazifler söz konusudur. Hazfedilen bu cümlelerin tespit edilmesi bir tefsir çalışması olarak değerlendirilebilir ve tefsir kitaplarına müracaat edilerek bunlar tespit edilebilir. Müfessirler yeri geldikçe Kur’an cümlelerindeki mahzuf unsurlara işaret etmeyi tefsir faaliyetinin vazgeçilmez bir parçası olarak görmüşlerdir. Kur’an’da fiil, fail, mef’ul, muzaf ve mübtedanın hazifleri söz konusudur. Bu haziflerin Kur’an’da yer almasının çeşitli sebepleri vardır. Haziflerin bir kısmının ayet sonlarında vuku bulması fasılaya uyum gözetilmesi sebebiyledir. Kur’an’da hazif üslȗbunun özelliklerinden birisi de şart veya cevap cümlelerinden birinin hazfedilmesidir. Diğer taraftan hazifli şart cümlelerinin çevirisi de en az bu haziflerin takdir ve tespit edilmesi kadar önemlidir. Bu noktada hazif üslûbunun Kur’an çevirilerine nasıl yansıtılacağı ayrı bir problemdir. Hedef dilde hazif şeklinde mi bırakılacak yoksa hazif cümlesi tespit edilip tercümeye yansıtılacak mıdır? İşte bu makale, şart cümlelerinde bu üslȗbun çevirisi ve Kur’an tercümelerine nasıl yansıtıldığını tespit etmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Hazif, meâl, üslȗp, hedef dil

The Problem of Reflectıons of Omıssıon (Hazif) In Condıtıonal Sentences on Translatıons of the Qur'an

Öz

The Quran is a text that takes literary artistic styles into account. One of these styles is omission (Hazif) style. Omission (Hazif) style is used in many places in the Quran. There are omissions also in conditional sentences. The determination of these sentences is a commentary study. We can identify them by referring to tafsir books. The commentators have seen pointing out the omitted elements in the sentences of the Qur'an as an indispensable part of the tafsir activity. In the Quran, there are omissons of al-fi’il, al-fa’il, al-maf’ul, al-mudhaf and al-mubtada’. There are various reasons for the inclusion of these omission. The fact that some of the omission (hazif) occur at the end of the Quran is due to the observance of the intercession. One of the features of the omission (hazif) style in the Qur'an is the omission of one of the conditional or answer sentences. The translation of these omitted conditional sentences is as important as the appreciation and determination of these omissions. How to reflect the omission style on the Quran translations is a problem. Will it be left in the target language in the form of omission or will the sentence be determined and reflected on the translation? This article will try to determine the translation of this style and how it is reflected on the translations of the QuranQuran

Anahtar Kelimeler

Quran, Quran, hazif (omission), translation (meaning), style, target language

Kaynakça

• Âlȗsî, Şihabuddin Mahmud el-Bağdadî. (ts.), Rȗhu’l-me’ânî fî tefsîri’l-Kur’ani’l-‘azîm ve seb‘i’l-mesânî, Tarihu’t-turasi’l-‘arabî, Beyrut.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. (1987), es-Sıhâh: Tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-Arabiyye, thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr, Dâru’l-İlm ve’l-Melâyîn, Beyrut.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed Seyyid el-Şerîf. (1983), et-Ta‘rîfât, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Derviş, Muhyiddin. (1992), İ‘râbu’l-Kur’an ve beyânuhȗ, Daru İbn Kesir, Beyrut.
• Ebȗ Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endülüsî. (1993), Bahru’l-muhît, thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Mu’avvıd, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut.
• Ebüssuȗd, Muhammed el-‘Imadî el-Hanefî. (ts.), İrşâdu ‘akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm, thk. Abdulkadir Ahmed ‘Ata, Mektebetü’r-Riyad, Riyad.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî. (2003), Kitâbü’l-ayn, thk. Dr. Abdulhamîd Hendâvî, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut.
• Isfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin er-Râğıb. (1991), el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’an, thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî, Dâru’l-Kalem, Beyrut.
• İbn Aşȗr, Muhammed Tahir. (1984), et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Daru’t-Tunusiyye, Tunus 1984.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim b. Ali el-Ensârî. (ts.), Lisânu’l-‘arab, Dâru Sâdır, Beyrut.
• Kaçar, Halil İbrahim. “Edebi Yönden Hazif Üslȗbu”, MÜSBE, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2002.
• Mu‘idî, Abdulaziz Salim Ali. “eş-Şart fi’l-Kur’an”, Kahire Üniversitesi, Basıl-mamış Yüksek Lisans Tezi, Kahire 1976.
• Mukatil b. Süleyman. (2002), Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, Müessesetü’t-tarihi’l-arabî, Beyrut.
• Müberred, Muhammed b. Yezîd Ebu’l-Abbâs. (ts.), el-Muktazab, thk. Mu-hammed Abdulhâlik Azîme, Alemü’l- Kütüb, Beyrut.
• Pak, Zekeriyya. (2020) Tefsir Usȗlü, Bilay Yayınları, Ankara.
• Suyȗtî, Celaleddin. (1996), el-İtkân fî ‘ulȗmi’l-Kur’ân, thk. Mustafa Dîb el-Buğâ, Daru ibn kesir, Beyrut.
• Taberî, Ebȗ Cafer Muhammed b. Cerîr. (2001), Cami‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’an, Daru hicr, Kahire.
• ‘Ukberî, Ebu’l-Bekâ Abdullah b. el-Hüseyin b. Abdullah. (ts.), İ‘râbu’l-Kur’ân, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut.
• Zeccâc, Ebȗ İshak İbrahim b. es-Seriyy. (1988), Ma‘âni’l-Kur’an ve i‘râbuhȗ, ‘Alemu’l-kütüb, Beyrut.
• Zerkeşî, Bedreddin. (1984), el-Burhân fî ‘ulȗmi’Kur’an, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Daru’t-türas, Kahire.
• Zemahşerî, Carullah Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer. (1998), el-Keşşâf ‘an hakâki ğavâmıdi’t-tenzîl ve ‘uyȗni’l- ekâvîl fî vücȗhi’t-te’vîl, Mektebetü’l-‘Ubeykân, Riyad.