A Study on the Effect of Yunus Emre and His Sayings in Folk Culture: The Case of Karaman

Yıl 2022, Sayı: 8, 171 - 203, 15.09.2022

Mustafa Özdemir

https://doi.org/10.56720/mevzu.1146745

Öz

In Anatolia, the examples of many saints, saints and dervishes who lived among the people had a great impact on the simple and direct understanding and living of Islam. Having hosted many scholars, dervishes and mystics with its history and ancient culture, Karaman has been able to incorporate many religious and cultural values such as love, tolerance, patience and conviction into its community to a large extent. The issue regarding Yunus Emre's Karaman identity has also been influential in the formation of the religious, moral and cultural accumulations of the people of the city based on Yunus. The issue of how and in which direction such accumulations of individuals and societies are affected by the social changes makes it necessary to conduct many researches. In the research, the interview data, which tried to analyze the current situation of the effects and reflections of Yunus Emre and his sayings in folk culture, were tried to be evaluated in the light of various researches. Although the method of the research is qualitative, quantitative data has also been used where necessary. While trying to obtain information about Yunus Emre's in-tergenerational recognition in interviews with people with different demog-raphic characteristics; It was also tried to measure to what extent the social change and transformation in the cities had an impact on the culture and knowledge of Yunus Emre.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Yunus Emre and His Sayings, Karaman, Folk Culture, New Generations, Love and Tolerance

Halk Kültüründe Yunus Emre ve Deyişlerinin Etkisi Üzerine Bir Araştırma: Karaman Örneği

Öz

Anadolu’da, İslam’ın sade ve dolaysız şekilde anlaşılıp yaşanmasında halkın arasında yaşamış olan birçok eren, evliya ve dervişe ait örnekliklerin büyük etkisi olmuştur. Sahip olduğu tarihi ve kadim kültürü ile birçok irfan ehli, derviş ve mutasavvıfa ev sahipliği yapmış olan Karaman, bu sayede sevgi, hoşgörü, sabır, kanaat gibi pek çok dini ve kültürel değeri de geniş ölçüde toplumsallığına katabilmiştir. Yunus Emre’nin Karamanlı kimliğiyle ilgili husus, şehir halkının sahip olduğu dini, ahlaki ve kültürel birikimlerinin de Yunus eksenli oluşmasında etkili olmuştur. Birey ve toplumların sahip olduğu bu tür birikimlerin, yaşanan toplumsal değişimlerden hangi yönde ve nasıl etkilendiği konusu, birçok araştırmanın yapılmasını gerekli kılmaktadır. Araştırmada Yunus Emre ve deyişlerinin halk kültüründeki etki ve yansımalarının mevcut durumlarını analiz etmeye çalışan mülakat verileri, çeşitli araştırmalar ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın yöntemi nitel olmakla birlikte gerekli görülen yerlerde nicel verilerden de istifade edilmiştir. Farklı demografik özelliklere sahip kişilerle yapılan görüşmelerde Yunus Emre’nin kuşaklar arası tanınırlığı hakkında bilgi edinmeye çalışılırken; şehirlerde yaşanan sosyal değişim ve dönüşümün halkın sahip olduğu Yunus Emre kültür ve birikimine ne derece etkide bulunduğu da ölçülmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Yunus Emre ve Deyişleri, Karaman, Halk Kültürü, Yeni Kuşaklar, Sevgi ve Hoşgörü

Kaynakça

• Aktaş, Şerif. (1990). Yunus Emre’de Lirizmin Kaynağı. İçinde Yunus Emre İle İlgili Makalelerden Seçmeler, haz. Hüseyin Özbay, Mustafa Tatçı. Kültür Bakanlığı.
• Arslantürk, Z. (2012). Din Sosyolojisinin Yöntem ve Teknikleri. İçinde Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi. ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Asya, Arif Nihat. (1990). Yunus Emre. İçinde Yunus Emre İle İlgili Makalelerden Seçmeler, haz. Hüseyin Özbay, Mustafa Tatçı. Kültür Bakanlığı.
• Ayiş, M. Ş. (2019). Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, 91-116. https://doi.org/10.34085/buifd.523520
• Barkan, Ömer Lütfi. (2015). İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler. 5, 5-37.
• Baykara, Tuncer (2012). Sufi ve Çevre: Yunus Emre Anadolu’sunda Siyasal ve Toplumsal Ortam, Yunus Emre. Ed. Ahmet Yaşar Ocak. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,
• Bergen, Lütfi. (2017). Ömer Lütfi Barkan’ın Dervişleri ve Anadolu’da Şehir Kurmak. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi, 1(1), 27-61.
• Böke, K. (2009). Örnekleme. İçinde K. Böke (Ed.), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (1. Baskı, ss. 105-147). Alfa Yayınları.
• Bryman, A. (1988). Quantity and Quality in Social Research. Unwin Hyman Ltd.
• Dalkılıç, Bayram. (2019). Yunus Emre. Kardelen.
• Durkheim, E. (2002). İntihar. Cem Yayınevi.
• Emil, Birol. (1990). Yunus’un Ulu Nazarı. İçinde Yunus Emre İle İlgili Makale-lerden Seçmeler, haz. Hüseyin Özbay, Mustafa Tatçı. Kültür Bakanlığı.
• Fığlalı, E. R. (1996). Hünkâr Hacı Bektaş Veli. Erdem, 8(23), 317-336.
• Giddens, A. (2013). Sosyoloji. Kırmızı Yayınları.
• Gölpınarlı, Abdulbaki. (2003). Yunus Emre ve Tasavvuf (3. Baskı). İnkılâp.
• Günay, Ünver. (2000). Din Sosyolojisi. (3. Baskı). İnsan Yayınları.
• İnan, Mehmet Akif. (1990). Çağı Kurtaracak Olan. İçinde Yunus Emre İle İlgili Makalelerden Seçmeler, haz. Hüseyin Özbay, Mustafa Tatçı. Kültür Bakanlığı.
• Kavak, A. (2017). Hoca Ahmed Yesevî ve Yunus Emre’nin Türklerin Tasavvufî Kültürüne Katkıları. Universal Journal of Theology, 2(2), 133-142.
• Korkmaz, A. (2019). Ateizmin Psiko-Sosyolojisi I: Teorik Çerçeve "21. Yüzyıl Türkiye'si" Örneği. Palet Yayınları.
• Köprülü, Mehmet Fuad. (2018). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar (4.Basım) Alfa.
• Ocak, Ahmet Yaşar. (2012). Yunus Emre: 13-14. Yüzyıllar Arasında 'Bir Garip Derviş-i Kalender-reviş' yahut Önce Kendi Zaman ve Zeminin İnsanı'. İçinde Yunus Emre, Ed. Ahmet Yaşar Ocak. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Okumuş, E. (2017). 13. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Yûnus Emre'nin Mesajı. İçinde 13. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Yunus Emre, haz. Ejder Okumuş, İnsan Yayınları.
• Özcan, Y. Z., & Özbay, Ö. (2002). Sosyolojide Yöntem. İçinde İ. Sezal (Ed.), Sosyolojiye Giriş (1. Baskı, ss. 55-94). Martı Kitap ve Yayınevi.
• Özçelik, Mustafa. (2021). Yunus Emre’nin Molla Kasım’(lar)la İmtihanı [İnter-view]. https://www.lacivertdergi.com/dosya/2021/04/22/yunus-emrenin-molla-kasimlarla-imtihani
• Özköse, K. (2003). Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre ve Akımların Rolü. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 249-280.
• Subaşı, Necdet. (2018, Ekim). Çözüm: “Din Yorgunluğu”nu Gidermek, “Dini Yormak”tan Vazgeçmek [İnterview]. . https://www.yorungedergi.com/2018/10/cozum-din-yorgunlugunu-gidermek-dini-yormaktan-vazgecmek/
• Tarkun, E. T. (2000). Nitel Araştırmalar. Öneri Dergisi, 3(14), 29-34. https://doi.org/10.14783/maruoneri.734111
• Tatcı, M. (2016a). Önsöz. İçinde Yunus Emre Dîvân -Seçmeler- (ss. 7-12). Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Tatcı, M. (2016b). Yunus Emre’nin Menkabevî Hayatı. İçinde Yunus Emre Divân -Seçmeler (ss. 51-67). Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Turhan, Mümtaz. (1990). Yunus Emre’den Kalan En Büyük Miras. İçinde Yunus Emre İle İlgili Makalelerden Seçmeler, haz. Hüseyin Özbay, Mustafa Tatçı. Kültür Bakanlığı.
• Uyanık, M. (2016). Yeni Bir Türk-İslâm Medeniyeti Tasavvuru İçin Hoca Ahmed-İ Yesevî ve Yönteminin Önemi. Diyanet İlmi Dergi, 52(4), 191-213.
• Yalsızuçanlar, Sadık & Mut, Mukaddes. (2015). Anadolu’yu Mayalayanlar. H Yayınları.
• Yörük, Ali. (2019). Yaşlıların Dini ve Sosyal Yaşantıları Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme: Karaman Örneği [Yüksek Lisans]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Yunus Emre. (2014a). Risaletü’n Nushiyye ve Divân-ı Yunus Emre- Karaman Nüshası / Yusuf Yıldırım. Karaman Belediyesi.
• Yunus Emre. (2014b). Yunus Emre Divanı (Karaman nüshası): Giriş-dil incelemesi-metin-dizin-sözlük / haz.: İdris Nebi Uysal. Kesit Yayınları.
• Yunus Emre. (2016). Dîvân -Seçmeler-haz. Mustafa Tatcı. Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Zorlutuna, Halide Nusret. (1990). Yunus Emre’m. İçinde Yunus Emre İle İlgili Makalelerden Seçmeler, haz. Hüseyin Özbay, Mustafa Tatçı. Kültür Bakanlığı.