Özel Eğitim Kurumlarında Çalışanların Tükenmişliklerinin İncelendiği Lisansüstü Tezlerin Bibliyografik Literatür Taraması

Yıl 2024, Sayı: Ö2 - Özel Eğitimde Disiplinlerarası Çalışmalar, 151 - 176, 31.12.2024

Olcan Aslan , İrem Topuz

https://doi.org/10.56720/mevzu.1583447

Öz

Bu çalışma, Türkiye'deki özel eğitim kurumlarında çalışan bireylerin tü-kenmişlik konusundaki lisansüstü tezlerini bibliyografik bir şekilde incele-meyi amaçlamaktadır. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) veri tabanından elde edilen 46 lisansüstü tez, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak incelenmiştir. Tezler, önceden belirlenen dahil etme ve dışlama ölçütlerine göre değerlendirilmiştir. Bulgular, tükenmişlik konusunun büyük oranda yüksek lisans düzeyinde (%95,66) ele alındığını, doktora (%2,17) ve tıpta uzmanlık (%2,17) düzeyinde ise sınırlı sayıda çalışmaya yer verildiğini ortaya koymuştur. Nicel araştırma yöntemleri (%100) ağırlıklı olarak tercih edilmiş olup, ilişkisel (%54,35) ve betimsel tarama (%45,65) desenleri en sık kullanılan yaklaşımlar olmuştur. Psikoloji (%19,59) ve özel eğitim (%15,26) alanlarında yapılan çalışmalar öne çıkarken, halk sağlığı, işletme ve rehabili-tasyon gibi alanlarda daha az sayıda çalışmaya rastlanmıştır. Tükenmişlikle birlikte en sık incelenen değişkenler arasında iş doyumu (%11,90), iş tatmini (%11,90) ve öz yeterlik (%11,90) yer almış; bireysel ve mesleki faktörlere odaklanıldığı görülmüştür. Araştırmaların coğrafi dağılımı incelendiğinde, batıdaki üniversitelerdeki çalışmaların doğudakilere kıyasla daha yoğun olduğu belirlenmiştir. Çalışma, tükenmişlik konusunun bağlamsal ve çok boyutlu yönlerini keşfetmek için nitel ve karma yöntemli araştırmaların ge-rekliliğine vurgu yapmaktadır. Ayrıca, sağlık ve örgütsel yönetim gibi az temsil edilen alanlarda araştırmaların artırılması, fenomenin daha kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlayabilir. Bu bibliyografik inceleme, mevcut lite-ratüre katkıda bulunurken, özel eğitim kurumlarındaki tükenmişliği ele al-mak için pratik öneriler de sunmaktadır. Çalışma, bu alandaki çalışanların karşılaştığı benzersiz zorluklara yönelik destek mekanizmalarının önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bibliyografik inceleme, doküman analizi, lisansüstü tezler, özel eğitim ku-rumları, tükenmişlik

Bibliographic Literature Review of Postgraduate Theses Examining Burnout of Employees in Special Education Institutions

Öz

This study aims to bibliographically examine postgraduate theses on burnout among individuals working in special education institutions in Türkiye. A total of 46 postgraduate theses obtained from the Council of Higher Education (YÖK) database were analyzed using document analysis, a qualitative research method. The theses were evaluated based on prede-termined inclusion and exclusion criteria. The findings revealed that the topic of burnout was predominantly addressed at the master’s level (95.66%), with a limited number of studies conducted at the doctoral (2.17%) and medical specialization (2.17%) levels. Quantitative research methods (100%) were exclusively used, with relational (54.35%) and desc-riptive survey (45.65%) designs being the most frequently employed appro-aches. Studies conducted in the fields of psychology (19.59%) and special education (15.26%) were prominent, while fewer studies were observed in areas such as public health, business administration, and rehabilitation. Among the most frequently examined variables alongside burnout were job satisfaction (11.90%), work engagement (11.90%), and self-efficacy (11.90%), reflecting a focus on individual and professional factors. When examining the geographical distribution of research, it was found that stu-dies conducted at universities in the western regions were more prevalent compared to those in the eastern regions. The study emphasizes the neces-sity of qualitative and mixed-method research to explore the contextual and multidimensional aspects of burnout. Furthermore, increasing research in underrepresented fields such as health and organizational management could provide a more comprehensive understanding of the phenomenon. This bibliographic review contributes to the existing literature while provi-ding practical recommendations for addressing burnout in special education institutions. It underscores the importance of support mechanisms tailored to the unique challenges faced by employees in this field.

Anahtar Kelimeler

Burnout, bibliographical literature review, document analysis, postgraduate theses, special education institutions

Kaynakça

• Ağapınar, Safiye - Güler Şahin, Handan. “Ağrı İlinde Çalışan Ebelerin Tü-kenmişlik Düzeylerinin İş Doyumları ve Empatik Eğilimleri Üzerine Et-kisi.” TAF Preventive Medicine Bulletin 13/2 (2014), 145–164.
• Antonious, A. S., F. Polychroni - B. Walters. “Sources of Stress and Professi-onal Burnout of Teachers of Special Educational Needs in Greece.” In-ternational Special Education Congress University of Manchester, 24–28.
• Atalay, Muhammet - Çakirel, Yasin. “Sağlık Sektörü Çalışanlarında İş Yükü, İş Tatmini ve Tükenmişlik Durumunun İncelenmesi.” Journal of Mana-gement and Economics Research 20/1 (2022), 431–463.
• Bayarçelik, Ebru Beyza - Hıdır, Anıl. “Kuşaklara Göre İş Tatmini, Tükenmiş-lik ve İş Yaşam Dengesi.” International Journal of Management and Admi-nistration 4/7 (2020), 54–70.
• Baysal, Asuman. Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Meslekte Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Doktora Tezi, 1995.
• Bowen, Glenn A. “Document Analysis as a Qualitative Research Method.” Qualitative Research Journal 9/2 (August 3, 2009), 27–40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Brunsting, Nelson C. et al. “Special Education Teacher Burnout: A Synthesis of Research from 1979 to 2013.” Education and Treatment of Children, 681–711.
• Creswell, John W. Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Met-hods Approaches. Sage Publications, 2014.
• Dearing, Julie. The Effect of School Climate on Teacher Burnout, Perceived He-alth and Wellbeing. Oklahoma State University Doctorate Thesis, 2020.
• Demirel, Yavuz - Seçkin, Zeliha. “Tükenmişlik ve Üretkenlik Karşıtı Davra-nışlar Arasındaki İlişkinin Kavramsal Boyutu.” TİSK Akademi Dergisi , 145–164.
• Gönüldaş, Mehmet - Gümüşkaya, Ayşe. “Investigation of Burnout Levels of Special Education Teacher Candidates.” International Journal of Disabili-ties, Sports, and Health Sciences 5/3 (2022), 145–156.
• Güven, Mustafa et al. “Okul Psikolojik Danışmanlarıyla İlgili Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İnceleme.” Journal of International Social Research.
• Güven, Mustafa - Fatma E. Aslan. “Okul Psikolojik Danışmanlarıyla İlgili Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İnceleme.” Journal of International Social Research 11/60 (2018), 1600–1615.
• Hobfoll, Stevan E. “Conservation of Resources: A New Attempt at Concep-tualizing Stress.” American Psychologist 44/3 (1989), 513–524. https://doi.org/10.1037/0003-066X.44.3.513
• Karaköse, Zeynep - Güney, Rabiye. “Covid-19 Salgını Sırasında Hemşireler-de Tükenmişlik ve İş Doyumu: Pediatri ve Erişkin Kliniklerinin Karşılaş-tırılması.” Sağlık Akademisyenleri Dergisi 11/2 (2024), 266–276.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, Ilkeler, Teknikler. Nobel Yayın Dağıtım, 23. Basım., 2012.
• Lee, Jeong Seok et al. “Immunophenotyping of COVID-19 and Influenza Highlights the Role of Type I Interferons in Development of Severe COVID-19.” Science Immunology 5/49 (July 3, 2020). https://doi.org/10.1126/sciimmunol.abd1554
• Leiter, Michael P. - Maslach, Christina. “Burnout and Engagement: Contri-butions to a New Vision.” Burnout Research 5 (June 2017), 55–57. https://doi.org/10.1016/j.burn.2017.04.003
• Maslach, Christina - Jackson, Susan E. “The Measurement of Experienced Burnout.” Journal of Organizational Behavior 2/2 (April 17, 1981), 99–113. https://doi.org/10.1002/job.4030020205
• Mertens, Gillian. The Wonder Project: Exploring Students’ Information Literacy Development Through an Inquiry-Based Curriculum. University of Florida, 2021.
• Miles, Matthew - Huberman, Michael. Qualitative Data Analysis: An Expan-ded Sourcebook. California: Sage, 1994.
• Ören, Nurgül - Türkoğlu, Halis. “Öğretmen Adaylarında Tükenmişlik.” Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Patton, Michael Quinn. Qualitative Evaluation Methods, 1980.
• Sarıçam, Hakan - Sakız, Halis. “Burnout and Teacher Self-Efficacy among Teachers Working in Special Education Institutions in Turkey.” Educati-onal Studies 40/4 (August 8, 2014), 423–437. https://doi.org/10.1080/03055698.2014.930340
• Sürgevil, Olcay. Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Tükenmişlikle Mü-cadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın, 2006.
• Tashakkori, Abbas - Teddlie, Charles. “A General Typology of Research De-signs Featuring Mixed Methods.” Research in the Schools 13/1 (2006), 12–28.
• Uzun, Kıvanç - Tortumlu, Muhammet. “Öğretmenlerde Yaşam Doyumu ve Psikolojik Sağlamlık: Yaşamda Anlamın Varlığı Mı Yoksa Aranması Mı?” Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 7/2 (2024), 542–562.
• Uzun, Kıvanç - Yaprakdal, Pelin. “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerine Alternatif Bir Çözüm Yolu Olarak Pozitif Psikolojinin Kullanılması.” Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 12/3 (2022), 2823–2864. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1084316
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, 8. Baskı., 2011.