Inclusive Education in Social Studies Textbooks

Yıl 2024, Sayı: 12, 449 - 477, 15.09.2024

Turgay Öntaş

https://doi.org/10.56720/mevzu.1471849

Öz

This study aims to analyze social studies textbooks in Turkey from the perspective of inclusive education. Inclusive education is an approach that promotes equality and social integration in education. It is of great impor-tance to evaluate the content of textbooks in terms of inclusive education. The study evaluates how textbooks include and represent the elements of inclusive education in five main dimensions: human rights and citizenship, minorities/asylum seekers/refugees/migrants, gender, individuals with special needs, and socially underprivileged groups. The contents of social studies textbooks used in primary and secondary schools in Turkey were analyzed in the five main dimensions mentioned above. The study is impor-tant in terms of revealing the extent to which the principles of inclusive education are reflected in educational materials and identifying gaps in this regard. The findings of the research will provide guidelines for making edu-cational policies and textbooks more inclusive. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. Through document analysis, the contents of social studies textbooks were systematically analy-zed and evaluated. The analysis revealed that the textbooks contain certain elements of inclusive education, but that these elements need to be addres-sed in a more detailed and comprehensive manner.

Anahtar Kelimeler

Inclusive Education, Social Studies, Diversity and Equality, Citizenship Ed-ucation, Education Policies

Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Kapsayıcı Eğitim

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki sosyal bilgiler ders kitaplarını kapsa-yıcı eğitim perspektifinden incelemektir. Kapsayıcı eğitim, eğitimde eşitlik ve toplumsal bütünleşmeyi destekleyen bir yaklaşımdır. Ders kitaplarının içeri-ğinin kapsayıcı eğitim açısından değerlendirilmesi büyük önem taşımakta-dır. Araştırma ders kitaplarının insan hakları ve vatandaşlık, azınlık-lar/sığınmacılar/mülteciler/göçmenler, cinsiyet, özel gereksinimli bireyler ve sosyal olarak imtiyazsız gruplar olmak üzere beş ana boyutta kapsayıcı eğitim unsurlarını nasıl içerdiğini ve temsil ettiğini değerlendirmektedir. Türkiye’de ilkokul ve ortaokul seviyelerinde kullanılan sosyal bilgiler ders kitaplarının içerikleri yukarıda belirtilen beş ana boyutta analiz edilmiştir. Araştırma, kapsayıcı eğitim ilkelerinin eğitim materyallerine ne derece yansı-tıldığını ortaya koyması ve bu konuda eksiklikleri belirlemesi bakımından önemlidir. Araştırma sonucunda elde edilmiş bulgular eğitim politikalarının ve ders kitaplarının daha kapsayıcı hale getirilmesi için yol gösterici olacak-tır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmış-tır. Doküman analizi ile sosyal bilgiler ders kitaplarının içerikleri sistematik bir şekilde incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Analiz sürecinde, ders kitapla-rının belirli kapsayıcı eğitim unsurlarını içerdiği, ancak bu unsurların daha detaylı ve kapsamlı bir şekilde ele alınması gerektiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kapsayıcı Eğitim, Sosyal Bilgiler, Çeşitlilik ve Eşitlik, Vatandaşlık Eğitimi, Eğitim Politikaları

Etik Beyan

Araştırma doküman incelemesine dayandığı için Etik Kurul İzin Belgesine ihtiyaç duyulmamaktadır.

Kaynakça

• Ainscow, Mel- César, Margarida. "Inclusive education ten years after Sala-manca: Setting the agenda", European Journal of Psychology of Education, DOI: 10.1007/BF03173412. (September, 2006), 231-242.
• Aktekin, Semih- Öztürk, Mustafa- Tepetaş Cengiz, Şule- Köksal, Hüseyin-İrez, Serhat. Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. (2017).
• Barr, Robert. D.- Barth, James. L.- Shermis, S. Samuel. Defining the social stu-dies. Bulletin 51. Washington DC: National Council for the Social Stu-dies. (June 1977).
• Bayram, Beyza- Öztürk, Mustafa. "Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik düşünce ve uygulamaları", Eğitim ve Bilim, (Aralık 2021). 355-377.
• Bean, Rita M., Zigmond, Naomi & Hartman, Douglas. K. “Adapted Use of Social Studies Textbooks in Elementary Classrooms: Views of Classroom Teachers”. Remedial and Special Education 15/4 (01 Temmuz 1994), 216-226.
• Ersoy, Arife Figen. Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eği-timi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Ya-yımlanmamış Doktora Tezi. (2007).
• Fuchs, Eckhard- Otto, Marcus- Yu, Simiao. Textbooks and Inclusive Education. UNESCO Global Education Monitoring Report. (2020).
• Gündüz, Mehmet, Türkiye’de Ders Kitapları Tarihi. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. (2023).
• Kuş, Zafer & Aksu, Aysun. "Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Hakkında Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin İnançları", Uluslararası Türk Eğitim Bi-limleri Dergisi, (Nisan 2017). 18-41.
• Millî Eğitim Bakanlığı. Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları ile Bunlara Ait Elektronik İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. (2022)
• Öner, Galip. "Kapsayıcı eğitim yaklaşımıyla sosyal bilgiler öğretimi: Bir ey-lem araştırması", Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Yayımlanmamış Dok-tora Tezi. (2022).
• Özmen, Cengiz. "Sosyal Bilgiler Eğitiminde Vatandaşlık Aktarımı Yaklaşı-mına İlişkin Öğretmen Görüşleri", Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü Dergisi, (Mart 2011), 435-456.
• Remy, Richard. C. "Social Studies and Citizenship Education: Elements of a Changing Relationship", Theory & Research in Social Education, (1978). 40-59. DOI: 10.1080/00933104.1978.10506044.
• Sunal, Cynthia Szymanski& Sunal, Dennis W. “Reports from the Field: Ele-mentary Teacher Candidates Describe the Teaching of Social Studies.” International Journal of Social Education 22/2 (2008), 29-48.
• Şimşek, Hüseyin-Dağıstan, Aybike-Şahin, Cem- Koçyiğit, Elif- Dağıstan Yal-çınkaya, Gülen-Kart, Mehmet- Dağdelen, Suna. ("Kapsayıcı eğitim bağ-lamında Türkiye’de temel eğitim programlarında çokkültürlülüğün izleri", Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (Aralık 2019). 177-197.
• Tatan, Mehmet. "Yabancı uyruklu öğrencilerin vatandaşlık algılarına sosyal bilgiler dersinin etkisi: Tokat ili örneği", Tokat: Gaziosmanpaşa Üniver-sitesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. (2016).
• Ünal, Rabia. "4. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan kapsayıcı eğitim et-kinliklerinin öğrencilerin sosyal kabul düzeylerine etkisi", Ankara: Gazi Üniversitesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. (2021).
• Yıldırım, Erdal. "Sosyal bilgiler dersinde sığınmacılara yönelik kapsayıcı eği-timin incelenmesi", Ankara: Gazi Üniversitesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. (2017).
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. (2018).
• Yılmaz, Kaya. "İlköğretim öğrencilerinin vatandaşlık eğitimi ile ilgili temel kavramlara ilişkin algılarının incelenmesi", Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (2013). 453-463.