Examination of Geography Textbooks in Terms of Digital Competency

Yıl 2024, Sayı: 12, 635 - 673, 15.09.2024

Mehtap Çifçi , Celal Depeci

https://doi.org/10.56720/mevzu.1497527

Öz

Digital competence is a concept that refers to the safe and critical use of information and communication technologies. Individuals with digital com-petence have the ability to access, produce, evaluate, present, store, ex-change information, and participate and communicate in social networks via the internet. Given the today's technological developments, the curricula include the concept of digital competence. The aim of this study was to de-termine the extent to which the digital competence skill specified in the 2018 Geography Curriculum was included in the content and visuals of Geogra-phy coursebooks used in 9th, 10th, 11th and 12th grades during the 2023-2024 academic year. This qualitative study adopted the document analysis meth-od. This research used secondary school Geography coursebooks prepared by the Ministry of National Education in 2023. The researchers used a "Checklist" formed by the researchers a data collection tool. The study used descriptive analysis method. The findings indicated that the digital compe-tence skill was mostly found in the 12th grade Geography coursebooks, and this was followed by the 10th, 9th, and 11th grade Geography coursebooks, respectively. In addition, the findings highlighted that digital competence was more frequently included in the text sections of the coursebooks. The study recommends including more digital competence in Physical Geogra-phy subjects, increasing the number of visuals with digital competence in geography coursebooks and ensuring that the links created using QR codes in different sections of the coursebooks are updated and remain active throughout the education period.

Anahtar Kelimeler

Geography, Coursebook, Technology, Digitalization, Digital Competence

Coğrafya Ders Kitaplarının Dijital Yetkinlik Bağlamında İncelenmesi

Öz

Dijital yetkinlik, bilgi iletişim teknolojilerinin güvenli ve eleştirel şekilde kullanılmasını ifade eden bir kavramdır. Dijital yetkinliğe sahip bireyler bil-giye erişim, bilginin üretimi, değerlendirilmesi, sunulması, saklanması, alış-verişi, internet aracılığıyla sosyal ağlara katılım sağlanması ve iletişim ku-rulması gibi yeteneklere sahiptir. Günümüzdeki teknolojik gelişmelere bağlı olarak dijital yetkinlik kavramı öğretim programlarında girmiş durumdadır. Bu çalışmada 2018 Coğrafya Dersi Öğretim Programında belirtilen dijital yetkinlik olgusunun 2023-2024 eğitim-öğretim yılında 9, 10, 11 ve 12. sınıf-larda okutulan coğrafya ders kitaplarındaki içerik ve görsellerde hangi ölçü-de yer aldığını tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntem-lerinden doküman incelemesi yöntemi ile tasarlanmıştır. Çalışmanın veri kaynaklarını Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2023 yılında hazırla-nan ortaöğretim coğrafya ders kitapları oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen “Kontrol Listesi” kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda dijital yetkinlik olgusunun en fazla 12. sınıf coğrafya ders kitabında daha sonra sırasıyla 10, 9 ve 11. sınıf coğrafya ders kitaplarında yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca dijital yetkinlik olgusuna ders kitaplarının metin bölümle-rinde daha fazla yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Coğrafya ders kitapların-da Fiziki Coğrafya konularında dijital yetkinlik olgusuna daha fazla yer ve-rilmesi, dijital yetkinlik içeren görsellerin sayısının artırılması, ders kitapları-nın farklı bölümlerinde yer alan karekod bağlantı linklerinin güncellenerek eğitim öğretim süresi boyunca aktif kalmasının sağlanması gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya, Ders Kitabı, Teknoloji, Dijitalleşme, Dijital Yetkinlik

Kaynakça

• Akbaş, Fatih - Bozyiğit, Recep. “9. Sinif Coğrafya Ders Kitaplarına Teknoloji Odaklı Bir Bakış: Kare Kod Uygulaması”. Toplum Bilimleri Dergisi 27 (2020), 700-727. https://doi.org/10.29228/tbd.2007.37017
• Akça, Dilek vd. “Coğrafya Öğretim Programında Dijital Okuryazarlık Becerisi ve Lise Öğrencilerinin Uygulama Düzeyleri”. Social Sciences Studies Journal 101/101 (2022), 2622-2640. https://doi.org/10.29228/sssj.63728
• Atmaca, Davut vd. “Güncel Coğrafya Dersi Öğretim Programı ve Coğrafya Ders Kitaplarında Ekonomi Kavramı”. Ulusal Eğitim Dergisi 2/1 (28 Şubat 2022), 117-133. https://doi.org/10.5281/zenodo.6275096
• Canbay, Pelin - Demircioğlu, Zübeyde. “Endüstri 5.0’a Doğru: Zeki Otonom Sistemlerde Etik ve Ahlaki Sorumluluklar”. AJIT-e Online Academic Journal of Information Technology 12/45 (21 Mayıs 2021), 106-123. https://doi.org/10.5824/ajite.2021.02.006.x
• Demir, Abdullah. “Endüstri 4.0’dan Eğitim 4.0’a Değişen Eğitim-Öğretim Paradigmaları”. Journal of Turkish Studies 13/15 (01 Ocak 2018), 147-171. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13480
• Depeci, Celal - Çifçi, Taner. “Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitaplarında Küreselleşmenin Yer Alma Durumu”. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi 4/2 (27 Ekim 2023), 406-443. https://doi.org/10.54637/ebad.1334969
• Ekici, Selda - Uçak, Nazan Özenç. “İlköğretim Öğrencilerinin İnternet’te Bilgi Arama Davranışları”. Türk Kütüphaneciliği 26/1 (01 Ocak 2012), 78-96. https://dergipark.org.tr/en/pub/tk/issue/48849/622340
• Ekmen, Can - Bakar, Elif. “İlköğretimde Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Dijital Yetkinliğin Yeri”. Milli Eğitim Dergisi 48/221 (15 Şubat 2019), 5-35. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/43527/532696
• Eren, Emine - Dökme, İlbilge. “2018 Fen Bilimleri Öğretim Programının Dijital Yetkinlikler Açısından Değerlendirilmesi”, 2021.
• Garda, Betül - Temizel, Metehan. “Bilgi Çağında Eğitim”. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi 12 (31 Aralık 2016), 23-43. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosyoteknik/issue/80233/1370259
• Geçgel, Hulusi vd. “Türkçe Eğitiminde Dijital Yetkinlik Kavramının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Ana Dili Eğitimi Dergisi 8/3 (22 Temmuz 2020), 886-904. https://doi.org/10.16916/aded.742352
• Gültekin, Vedat - Özel, Nevzat. “Üniversite Öğrencilerinin Dijital Okuryazarlık Becerileri”: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 64/1 (25 Haziran 2024), 384-420. https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.1.16
• Karabacak, Zaliha İnci - Sezgin, Ayşe Aslı. “Türkiye’de Dijital Dönüşüm ve Dijital Okuryazarlık”. Türk İdare Dergisi 1/488 (02 Temmuz 2019), 319-343.
• Karaca, İzzet - Karaca, Nahide. “2023 Vizyon Belgesi’nin Dijitalleşme Açısından İncelenmesi”. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi 5/1 (26 Nisan 2021), 1-8. https://doi.org/10.32960/uead.855514
• Kocaman Karoğlu, Aslihan vd. “Toplum 5.0 Sürecinde Türkiye’de Eğitimde Dijital Dönüşüm”. Üniversite Araştırmaları Dergisi 3/3 (30 Aralık 2020), 147-158. https://doi.org/10.32329/uad.815428
• Korkutan, Mümtaz vd. “Öğretmenlerin Eğitimde Dijitalleşme Eğilimlerinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”. Social Sciences Studies Journal 9/107 (31 Ocak 2023), 4961-4968. https://doi.org/10.29228/sssj.67546
• Kurudayıoğlu, Mehmet - Soysal, Taşkın. “2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın Dijital Yetkinlik Bakımından İncelenmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 54 (29 Nisan 2020), 184-199. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/53827/658584
• Küçükali, Rıdvan - Coşkun, Hüseyin Can. “Eğitimde Dijitalleşme ve Yapay Zekânın Okul Yöneticiliğindeki Yeri”. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama 4/2 (05 Ağustos 2021), 124-135. https://doi.org/10.52848/ijls.852119
• Law, Ching Yin. “Qr Codes in Education. Journal of Educational Technology Development and Exchange” 3 (2010), 85-100.
• MEB. Ortaöğretim Coğrafya 9 Ders Kitabı. Ankara: Özyurt Matbaacılık, 2023a.
• MEB. Ortaöğretim Coğrafya 10 Ders Kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık, 2023b.
• MEB. Ortaöğretim Coğrafya 11 Ders Kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık, 2023c.
• MEB. Ortaöğretim Coğrafya 12 Ders Kitabı. Ankara: Özgün Matbaacılık, 2023d.
• MEB. Ortaöğretim Coğrafya Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2018.
• Özen, Hamit. “Endüstri 4.0 ve Eğitim: Bir Türkiye Perspektifi”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/5 (07 Ekim 2019), 103-113. https://doi.org/10.18506/anemon.506826
• Pala, Fatih. “Dijital Yetkinlik Kavramına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 21/3 (29 Aralık 2023), 1153-1176. https://doi.org/10.37217/tebd.1258640
• Sadıç, Şenay. “Endüstri 5.0 ve Sürdürülebilirlik”. Endüstri 5.0 Dijital Toplum (22 Haziran 2022).
• Scherer, Ronny vd. “Becoming More Specific: Measuring and Modeling Teachers’ Perceived Usefulness of Ict in the Context of Teaching and Learning”. Computers & Education 88 (01 Ekim 2015), 202-214. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2015.05.005
• Sürer, Ali Gökhan. “Eğitimde Dijitalleşme Çağı”. Kapadokya Eğitim Dergisi 1/1 (22 Haziran 2020), 28-34.
• Şeyihoğlu, Ayşegül - Özgürbüz, İbrahim Emrah. “Coğrafya Ders Kitaplarındaki Analojilerin İncelenmesi”. Eğitim ve Bilim 40/179 (20 Mayıs 2015), 1153-1176. https://doi.org/10.15390/EB.2015.2609
• Şimşek, Hasan - Yıldırım, Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
• Şimşek, Şahin. “Türkçe Ders Kitaplarında Dijital Yetkinlik”. Turkish Studies-Educational Sciences 17/3 (30 Haziran 2022), 469-484. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.57919
• Tomal, Necati. “9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi”. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi 5/2 (30 Temmuz 2019), 115-130.
• Turan, Saim - Karasu-Avci, Emine. “2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nın Dijital Vatandaşlık Bağlamında İncelenmesi”. Journal of Education and New Approaches 1/1 (2018), 28-38.
• Tüfekçi, Fatma Nur - Ceylan, Melek. “Eğitimde Kalitenin Arttırılması İçin İlkokul Öğrencilerinin Dijital Yetkinlik Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması”. Izmir Democracy University Social Sciences Journal 5/2 (28 Aralık 2022), 166-187. https://dergipark.org.tr/en/pub/idusos/issue/74386/1189122
• Ünlü, Mehmet. “Coğrafya Ders Kitaplarında Hazırlık Çalışmalarının Temel Özellikleri”. Marmara Coğrafya Dergisi 34 (29 Ekim 2016), 1-8.
• Yener, İlayda - Yaşar, Okan. “Coğrafya Öğretmenlerinin Endüstri 4.0 Bilgi Düzeyleri ile Dijital Yetkinlik Seviyelerinin Belirlenmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma”. Eğitimde Kuram ve Uygulama 19/2 (31 Aralık 2023), 274- 287. https://doi.org/10.17244/eku.1292673
• Yıldırım, Ali. “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi”. Eğitim ve Bilim 23/112 (01 Nisan 1999). https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5326
• Yıldırım, Salih. “Alan Eğitiminde Web 2.0 Uygulamalarının Coğrafya Dersi Bağlamında Değerlendirilmesi”. lnternational Journal of Geography and Geography Education 49 (03 Haziran 2023), 41-58. https://doi.org/10.32003/igge.1300037
• We Are Social Global. “Digital 2023 Global Overview Report”. Erişim 18 Mart 2024. https://wearesocial.com/wp-content/uploads/2023/03/Digital-2023-Global-Overview-Report.pdf/
• “Endüstri 4.0’dan Toplum 5.0’a”. Erişim 13 Haziran 2024. https://www.endustri40.com/endustri-4-0dan- toplum-5-0a/