Coronavirüs Pandemisi: Sağlık Çalışanlarının Küresel Mobbingi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 11, 15.04.2020

Osman Ayyıldız

Öz

Mobbing kavramı son yıllarda oldukça popüler olarak gündemde yerini almıştır. Zaman içerisinde sağlık çalışanları arasında da yoğun, kavram çerçevesinin dışına da çıkarak fazlaca kullanılan terimin hızla dejenere edilme eğilimine girdiği görülmektedir. Son dönemde yaşanan küresel coronavirüs pandemisi ile sağlık personelinin yaşadığı psikolojik travma, mobbing benzeri bir baskı oluşturmaktadır. Yazıda coronavirüsün sağlık personelinin psikolojisinde meydana getirdiği baskının bir ‘küresel mobbing’ olarak değerlendirmesinin mümkün olup olmadığı konusu irdelenmekte, sağlık çalışanlarında Travma Sonrası Stres Bozukluğu oluşumu konusuna dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, koronavirüs, travma sonrası stres bozukluğu, pandemi

Kaynakça

• 1. Heinemann PP. Apartheid. Lib Debatt. 1969;22(2):3-14.
• 2. Leymann H. The content and development of mobbing at work. Eur J Work Organ Psychol. Haziran 1996;5(2):165-84.
• 3. Leymann H. Mobbing and Psychological Terror at Workplaces. Violence Vict. Ocak 1990;5(2):119-26.
• 4. Erdem HE. Türk İş Hukukunda İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). Kitap içinde: Hukuk Postası 2010. İstanbul: Erdem & Erdem Ortak Avukatlık Bürosu; 2011. s. 186-8.
• 5. Başbakanlık Genelgesi 2011/2. İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi. [Internet]. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/03/20110319-8.htm
• 6. Ayyıldız O. Tüketilen Terminoloji: “Sağlıkta İsraf” Kavramının İsrafı. Kitap içinde: Sağlıkta İsraf. 1. baskı. İstanbul: İSAR; 2013. s. 123-9. (İSAR Yayınları; Tıp ve Ahlak Kitaplığı).
• 7. Liu T, Chen X, Miao G, et al. Recommendations on diagnostic criteria and prevention of SARS-related mental disorders. J Clin Psychol Med. Ocak 2003;(13):188-91.
• 8. WHO. Dünya Sağlık Örgütü SARS verileri [Internet]. 2003. (Erişim Tarihi: 31 Mart 2020) Erişim adresi: http://www.who.int/csr/sars/country/en/country2003_08_15.pdf
• 9. Hawryluck L, Gold WL, Robinson S, Pogorski S, Galea S, Styra R. SARS Control and Psychological Effects of Quarantine, Toronto, Canada. Emerg Infect Dis. Temmuz 2004;10(7):1206-12.
• 10. Wu KK, Chan SK, Ma TM. Posttraumatic Stress after SARS. Emerg Infect Dis. Ağustos 2005;11(8):1297-300.
• 11. Chen Q, Liang M, Li Y, Guo J, Fei D, Wang L, vd. Mental health care for medical staff in China during the COVID-19 outbreak. Lancet Psychiatry. Nisan 2020;7(4): e15-6.
• 12. Xiang Y-T, Yang Y, Li W, Zhang L, Zhang Q, Cheung T, vd. Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed. Lancet Psychiatry. Mart 2020;7(3):228-9.
• 13. Kang L, Li Y, Hu S, Chen M, Yang C, Yang BX, vd. The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus. Lancet Psychiatry. Mart 2020;7(3): e14.
• 14. Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Sağlık Komisyonu. 2019-nCoV pnömonisi için psikolojik kriz müdahalesinin kılavuzu. [Internet]. 2020 (Erişim Tarihi: 31 Mart 2020). Erişim adresi: http://www.nhc.gov.cn/jkj/s3577/202001/6adc08b966594253b2b791be5c3b9467.shtml
• 15. Özgen F, Aydın H. Travma Sonrası Stres Bozukluğu. Klin Psikiyatri Derg. 1999;2(1):34-41.
• 16. Bolu A, Erdem M, Öznur T. Travma Sonrası Stres Bozukluğu. Anatol J Clin Investig. 2014;8(2):98-104.
• 17. Helzer JE, Robins LN, McEvoy L. Post-Traumatic Stress Disorder in the General Population. N Engl J Med. 24 Aralık 1987;317(26):1630-4.
• 18. Bracha SH, Ralston TC, Matsukawa JM, Williams AE, Bracha AS. Does “Fight or Flight” Need Updating? Psychosomatics. Eylül 2004;45(5):448-9.
• 19. Wu P, Fang Y, Guan Z, Fan B, Kong J, Yao Z, vd. The Psychological Impact of the SARS Epidemic on Hospital Employees in China: Exposure, Risk Perception, and Altruistic Acceptance of Risk. Can J Psychiatry. Mayıs 2009;54(5):302-11.
• 20. Folkman S. Positive psychological states and coping with severe stress. Soc Sci Med. Ekim 1997;45(8):1207-21.
• 21. Agaibi CE, Wilson JP. Trauma, PTSD, and Resilience: A Review of the Literature. Trauma Violence Abuse. Temmuz 2005;6(3):195-216.
• 22. Wilson JP. Traumatic Events and PTSD Prevention. Içinde: Handbook of Studies on Preventive Psychiatry. Amsterdam, Nederlands: Elsevier, North Holland; 1995. s. 281-96.
• 23. Güven T. Türkiye’deki tıp etiği tartışmalarının ana eksenleri ve sorunları: Eleştirel bir değerlendirme. Turk J Bioeth. 2014;1(1):13-24.
• 24. A Haber, Korona virüsten ölen doktorlar şehit sayılır mı? Kaynak Yeniçağ: Korona virüsten ölen doktorlar şehit sayılır mı? Diyanet'ten açıklama (08 Nisan 2020) https://www.yenicaggazetesi.com.tr/d/media/5qpjf6mhk0gxrmut.mp4
• 25. Tarhan U. Corona; “Zor oyunu bozar!..” Bundan sonra “azar azar [Internet]. [Erişim Tarihi: 31 Mart 2020). Erişim adresi: http://www.ufuktarhan.com/makale/corona-zor-oyunu-bozar-bundan-sonra-azar-azar-corona-sonrasi-hayat
• 26. Deutsche Welle. What do futurists imagine for the post-coronavirus-pandemic world? [Internet]. (Erişim Tarihi: 31 Mart 2020). Erişim adresi: https://www.dw.com/en/what-do-futurists-imagine-for-the-post-coronavirus-pandemic-world/a-52993740