Erkenci Sofralık Kayısı Islahı

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: Özel Sayı, 131 - 137, 28.07.2023

Mustafa Bircan , Mustafa Ünlü , Hasan Pinar

https://doi.org/10.51532/meyve.1195284

Bu makale için 28 Temmuz 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/meyve/issue/79131/1389428

Öz

Türkiye’de Akdeniz bölgesi kayısıcılığı, gerek iç tüketimde taze kayısı gereksinimini karşılayacak, gerekse dış satımda rekabete girebilecek potansiyele sahiptir. Daha önce yapılan seleksiyon ve adaptasyon çalışmalarıyla bölgeye uyabilen, erkenci ve kaliteli çeşitler saptanmıştır. Ancak bu çeşitler taze tüketim için belirlenen özellikleri tam anlamı ile üzerlerinde taşımamaktadırlar. Bu nedenle hem iç tüketimi karşılamak, hem de dış satıma yönelik sofralık kayısı üretimini arttırmak için bölgesel adaptasyonu sağlanmış çeşitlerin melezleme yoluyla geliştirilmesi gerekmektedir. 1989 yılında, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü ülkemizde meyvecilikte ilk defa melezleme ıslahı ile 5 çeşit kayısı geliştirilmiştir. Daha sonra aynı programın devam ettirilmesi ile 2021 yılında öne çıkan melez bitkilerden aşılama yapılarak aşılı fidan elde edilmiştir. Yapılan fenolojik gözlem ve pomolojik analizler sonucunda 13 adet melez bireyin erkencilik, verim ve bazı kalite kriterleri bakımından ümitvar olduğu belirlenmiştir. Bu melez bitkiler sonraki ıslah çalışmalarında kullanılabilecek niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Kayısı, ıslah, melezleme, sofralık

Destekleyen Kurum

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/17/A08/P01/01

Teşekkür

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü'ne ve Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne teşekkür ederiz.

Early Table Apricot Breeding

Bu makale için 28 Temmuz 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/meyve/issue/79131/1389428

Öz

Türkiye of the Mediterranean region has the potential to meet the need for fresh apricots for domestic consumption and to compete in foreign sales. Earlier and high quality varieties that can adapt to the region have been determined by previous selection and adaptation studies. However, these determined varieties do not fully carry the characteristics determined for fresh consumption. Therefore, regionally adapted varieties should be developed by hybridization in order to meet domestic consumption and increase the production of table apricots for export. In 1989, Alata Horticultural Research Institute developed 5 varieties of apricots with hybridization breeding for the first time in fruit growing in our country. By continuing the same program, grafted saplings were obtained by grafting from prominent hybrid plants in 2021. As a result of phenological observations and pomological analyzes, 13 hybrid individuals were determined to be promising in terms of earliness, yield and some quality criteria. These hybrid plants can be used in subsequent breeding studies.

Anahtar Kelimeler

Apricot, breeding, crossbreeding, table

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/17/A08/P01/01

Kaynakça

• Asma BM, 2012. Her Yönüyle Kayısı. İnönü Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Malatya, Türkiye.
• Bilgin NA, Mısırlı A, 2016. Bazı Kayısı (Prunus armeniaca L.) Çeşitlerinin Farklı Ekolojilerdeki Fenolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi 5: 179-179.
• Çuhacı Ç, Karaat FE, Uğur Y, Asma BM, 2021. Fruit Quality and Biochemical Characteristics of New Early Ripening Apricots Of Turkey. Food Measure 15: 841–850. https://doi.org/10.1007/s11694-020-00685-w
• FAO 2020. Statistical database. http://www.fao.org.tr. Accessed 02 Eylül, 2022.
• Gómez-Martínez H, Bermejo A, Badenes ML, Zuriaga E, 2021. Nutraceutical profiles of apricots (Prunus armeniaca L.) as a source of fruit quality traits for breeding. Spanish Journal of Agricultural Research 19(4): e0703. https://doi.org/10.5424/sjar/2021194-18331
• Karaat FG, Serçe S, 2019. Total Phenolics, Antioxidant Capacities and Pomological Characteristics of 12 Apricot Cultivars Grown in Turkey. Adyütayam 7(1): 46-60.
• Karabulut I, Gökbulut I, Bilenler T, Sislioglu K, Özdemir IS, Bahar B, Çelik B, Seyhan F, 2018. Effect of fruit maturity level on quality, sensory properties and volatile composition of two common apricot (Prunus armeniaca L.) varieties. J Food Sci Technol. 55(7): 2671-2678.
• Maghlakelidze E, Bobokashvili Z, Kakashvili V, 2021. Biological and Agricultural Characterization of Apricot (Prunus Armeniaca L) Cultıvars in The Eastern Part Of Georgıa. Journal of Cultural Heritage 67: 3-8.
• Milosevic T, Milosevic N, Glisic I, 2021. Early Tree Performances, Precocity and Fruit Quality Attributes of Newly Introduced Apricot Cultivars Grown under Western Serbian Conditions. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 45: 819-833. https://doi:10.3906/tar-2010-39
• Rezaei M, Heidari P, Khadivi A, 2020. Identification of superior apricot (Prunus armeniaca L.) genotypes among seedling origin trees, Scientia Horticulturae 262: 109062. doi.org/10.1016/j.scienta.2019.109062.
• Sağlam O, Yıldız E, Yaman M, 2021. Hacılar (Kayseri) Yöresi Kayısılarının (Prunus armeniaca L.) Seleksiyonu. Alatarım 20 (1): 22-31.
• Son L, Bahar A, 2018. Bazı sofralık erkenci kayısı (Prunus armeniaca L.) çeşitlerinin Manavgat/Antalya ekolojik şartlarındaki verim ve kalite özellikleri üzerinde araştırmalar. Mediterranean Agricultural Sciences 31(1):1-4. https://doi:10.29136/mediterranean.363618.
• Son L, 2018. Bazı Sofralık Kayısı Çeşitlerinin Silifke/Mersin Ekolojik Koşullarındaki Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Çukurova Tarım Gıda Bilimleri Dergisi 33(2): 17-22.
• Velardo-Micharet B, Agudo-Corbacho F, Ayuso-Yuste MC, Bernalte-García MJ, 2021. Evolution of Some Fruit Quality Parameters during Development and Ripening of Three Apricot Cultivars and Effect of Harvest Maturity on Postharvest Maturation. Agriculture 11: 639. doi.org/10.3390/agriculture11070639
• Yaman M, Uzun A, 2020. Evaluation of Superior Hybrid Individuals with Intra and Interspecific Hybridization Breeding in Apricot. International Journal of Fruit Science, 20:sup3, S2045-S2055. https://10.1080/15538362.2020.1852151
• Yanar M, 2016. Bazı Kayısı Çeşit ve Genotiplerinin Fenolojik, Morfolojik, Pomolojik Ve Moleküler Karakterizasyonu. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Hatay, 110s.