ARABULUCUNUN SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 26, 05.01.2024

Emel Badur

Öz

Arabuluculuk, Türk Hukuku’na 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun (HUAK) kabulü ve yürürlüğe girmesiyle birlikte 2012 yılında dahil olmuş, nispeten yeni bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur. Bu Kanun gereğince arabulucu, “Arabuluculuk faaliyetini yürüten ve Bakanlıkça düzenlenen arabulucular siciline kaydedilmiş bulunan gerçek kişiyi” ifade eder. HUAK’ın kabulünden sonra, Türk Hukuku’na dahil edilen dava şartı arabuluculuk düzenlemeleri, Türk Hukuku açısından arabuluculuğun önemini ve yaygınlığını arttırmıştır. Aralarındaki uyuşmazlığı arabuluculuk yoluyla çözmeyi kararlaştıran tarafların, arabulucuyla yaptıkları ve arabulucunun uyuşmazlığın taraflarına arabuluculuk etmeyi yükümlendiği; buna karşılık uyuşmazlığın taraflarının (veya sadece taraflardan birinin) arabulucuya ücret ödemeyi borçlandığı sözleşmeye, arabulucu sözleşmesi adı verilmektedir. Arabulucunun, arabulucu sözleşmesinin kurulmasının öncesinde de dikkat etmesi gereken hususlar vardır. Taraflar arasındaki uyuşmazlığın arabuluculuk yoluyla çözümlenmeye uygun olup olmadığını değerlendirme yükümlülüğü arabulucudadır. Arabulucu, uyuşmazlığın taraflarıyla arabulucu sözleşmesini kurmadan önce, uyuşmazlığın arabuluculukla çözümlenmeye elverişli olup olmadığını değerlendirmeli; elverişli olduğu kanaatine varırsa, sözleşmeyi akdetmelidir. Aksi halde taraflar, arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturmalarına hukuken imkan bulunmayan bir uyuşmazlığı, bu yolla çözmek için zaman kaybedecek ve harcama yapacaklardır. Uyuşmazlığın arabuluculuk yoluyla çözümlenmeye uygun olmadığını fark ettiği durumlarda, arabulucu sözleşmesine taraf olan arabulucu, sözleşme görüşmelerinden doğan zararlardan sorumlu olur.

Anahtar Kelimeler

Arabulucu, Arabulucu Sözleşmesi, Dava Şartı Arabuluculuk, Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk, Culpa in Contrahendo, Aydınlatma Yükümlülüğü

Kaynakça

• Adal, Erhan. “Sözleşme Görüşmeleri Nedeniyle Olan Tutumdan Dolayı “Culpa in Contrahendo” Sorumluluğu (Karşılaştırmalı Araştırma)”. Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi. 2/2 (1985): 27-40.
• Adıgüzel, Sibel. “Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk”. TAAD. 3/9 (2012): 281-311.
• Akbulut, Merve Bilge. “Yargıtay HGK’nun 2017/2625 E. 2021/766 K. Sayılı Kararının Culpa In Contrahendo Sorumluluğu Bakımından İncelemesi”. Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi. 10/1 (2023): 189-224.
• Arıkan, Mustafa. “Culpa in Contrahendo Sorumluluğu”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 17/1 (2009): 69-89.
• Ayan Durhan, Elif. “Kendi Kusuruyla Yanılanın Culpa in Contrahendo Sorumluluğu”, Terazi Hukuk Dergisi, 17/188 (2022): 43-56.
• Ayhan İzmirli, Lale. “Lex Mercatoria’da Culpa in Contrahendo Sorumluluğu”. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni. 37/2 (2017): 170-229. Ayrancı, Mehtap. “Yetkisiz Temsilcinin Culpa In Contrahendo Sorumluluğu”, TAAD. 48, (2021): 473-508.
• Azaklı Arslan, Betül. “Zorunlu Arabuluculuk Faaliyetinin Niteliği BakımındanArabulucunun Hukuki Sorumluluğu”. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 8/1 (2018): 189-223.
• Badur, Emel. “Arabulucu Sözleşmesi”. Terazi Hukuk Dergisi. 15/162 (2020): 248-265. Badur, Emel. “Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Borçlar Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi. 18 (2021): 49-87.
• Bellican, Cüneyt. “Sorumluluk Hukuku (Sözleşmeye ve Haksız Fiile Dayalı Sorumluluk) Açısından Sır Saklama Yükümlülüğü ve Arabuluculuk Sürecindeki Görünümü”. Arabuluculuğun Geleceği Sempozyumu Bildiri Özeti Kitabı. İstanbul: İbni Haldun Üniversitesi Yayınları 2020: s. 139-151.
• Baygın, Cem. “Culpa in Contrahendo Sorumluluğu ve Amerikan Hukukundaki Uygulaması”. AÜEHFD. IV/1-2 (2000): 345-377.
• Bulut, Erkam Haşim. “Culpa In Contrahendo Sorumluluğunun “İmkansızlık” Halindeki Görünümü”. İstanbul Medeniyet Hukuk Dergisi. 5/9 (2020): 107-125. (İmkansızlık)
• Bulut, Uğur. “Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumlulukta Tüketici Mahkemelerinin Görevine İlişkin Bir Yargıtay Kararı İncelemesi”. ABD. 2 (2012): 321-346. Demircioğlu, Huriye Reyhan. Güven Esası Uyarınca Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk (Culpa In Contrahendo Sorumluluğu). Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2009.
• Doğancı, Doğa Ekrem. “Karşılaştırmalı Olarak Alman ve Türk HukukundaArabuluculuğa Konu Yönünden Elverişlilik İncelemesi”. Sakarya Hukuk Dergisi. 1/2 (2013): 93-118.
• Durak, Yasemin. “Güven Sorumluluğu ve Culpa In Contrahendo”. SÜHFD, 25/1, (2014): (s. 239-288).
• Dür, Orhan. Arabuluculuk Faaliyeti ve Arabuluculukların Hak ve Yükümlülükleri. B. 2. Ankara: Adalet Yayınları, 2018.
• Edlund, Hans Henrik. “Culpa in Contrahendo: Tortious Liability, Breach of Contract or an Autonomous Legal Instrument?”. European Business Law Review. 30/5 (2019): (s. 815-822).
• Ekmekçi Ömer, Muhammet Özekes, Murat Atalı ve Vural Seven. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk. B. 2. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Erginer, Umut Ozan. “Arabuluculuk ve Gizlilik”. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 5/9 (2017): (s. 73-98).
• Ergüne, Mehmet Serkan. “Culpa in Contrahendo Sorumluluğunda Olumlu Zararın Tazmini”. Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan C. I. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2010: (s. 909-926).
• Ermenek, İbrahim. “Dava Şartının Arabulucu Tarafından Kendiliğinden Dikkate Alınması Sorunu ve Bu Kapsamda Yapılan Hataların Düzeltilmesi”. Yargıtay Dergisi. 46/4 (2020): (s. 1017-1062).
• First, Amanda. “A New Agreement to Mediate: Guidelines for Ethical Practice in the Digital Space” Harvard Negotiation Law Review. 23 (2017): (s. 405-430).
• Gezder, Ümit. Türk/İsviçre Hukukunda Culpa in Contrahendo Sorumluluğu. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2009.
• Görener, Aylin. “Culpa in Contrahendo Sorumluluğu”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2/36 (2019): (s. 67-80).
• Grossman, Andy. Good Practice Guide: Mediation, London: Riba, 2009.
• Güvenç, Özgür. “Culpa In Contrahendo Sorumluluğu Bağlamında Sözleşme Görüşmelerinin Kesilmesi”. GÜHFD. 18/3-4 (2014): (s. 363-406).
• Hage-Chahine, Najib. “Culpa in Contrahendo in European Private International Law: Another Look at Article 12 of the Rome II Regulation”. Northwestern Journal of International Law & Business. 32/3 (2012): (s. 451-540).
• İnan, Ali Naim. “Culpa in contrahendo - Mukavele Yapılırken İşlenen Kusurdan Dolayı Mesuliyetin Hukuki Sebeplerini İzah Eden Nazariyeler Üzerinde Mukayeseli Bir Çalışma”. Adalet Dergisi. 45/7 (1954): (s. 999-1013).
• Karaahmetoğlu, Atanur. “Sözleşme Görüşmelerinde Culpa In Contrahendo Açısından Güven Sorumluluğu”. Kırklareli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 1/2 (2023): (s. 505-543).
• Karakurt, Hakan. “Culpa in Contrahendo”. İBD. 86/4 (2012): 222-235.
• Kekeç, Elif Kısmet. Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler. B. 3. Ankara: Adalet Yayınları, 2016.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Arabuluculuk Sözleşmeleri. Ankara: Turhan Kitabevi, 2020.
• Kurt Konca, Nesibe. “Arabuluculukta Özel Uzmanlık Uygulamasına İlişkin Bazı Değerlendirmeler”. Adalet Dergisi. 68 (2022): (s. 367-408).
• Monsalve-Caballero, Vladimir. “The Legal and Historical Panorama of Culpa in Contrahendo at Contractual Negotiations”. Revista de Derecho Universidad del Norte, 39 (2013): (s. 126-148).
• Moffitt, Michael. “Suing Mediators”. Boston University Law Review, 83/147 (2003): (s.147-206).
• Özmumcu, Seda. “Hukuk Uyuşmazlıklarının Çözümünde Eş Arabuluculuk (Co-Mediation) Modelinin Değerlendirilmesi”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13/161 (2018): (s. 9-36).
• Özmumcu, Seda. “Arabuluculukta Tarafsızlık İlkesinin Görünümü ve Etik Kurallar Çerçevesinde Değerlendirilmesi”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 10/1 (2019): (s. 262-276).
• Özyakışır, Özkan ve Muhammed Ganbari. “Sözleşme Öncesi Görüşmelerin Kesilmesi Bağlamında Culpa In Contrahendo Sorumluluğu ve Olumsuz Zarar”. SÜHFD, 28/2 (2020): (s. 745-775).
• Sağır, Alihan. “Borçlunun Bildiği Başlangıçtaki İmkansızlığa Bağlanan Butlan Yaptırımının Culpa in Contrahendo ile Daraltılması”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 8/1 (2018): (s. 225-242).
• Serozan, Rona. ““Culpa İn Contrahendo”, “Akdin Müsbet İhlali” ve “Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme” Kurumlarının Ortak Temeli: Edim Yükümlerinden Bağımsız Borç İlişkisi”. MHAD, 3 (1968): (s. 108-129).
• Sungurbey, Ayfer Kutlu. Yetkisiz Temsil: Özellikle Culpa in Contrahendo (Sözleşmenin Görüşülmesinde Kusur) ve Olumsuz Zarar. İstanbul: Yasa Yayınları, 1988.
• Tanrıver, Süha. “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”. TBBD, 147 (2020): (s. 111-142).
• Tanrıver, Süha. Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk. B. 2. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Tiftik, Mustafa ve Elif Şen. “Yetkisiz Temsilde Culpa In Contrahendo Sorumluluğu”. MÜHFHAD, 22/3 (2016): (s. 2643-2664).
• Yalman, Süleyman. Türk - İsviçre Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.
• Yılmaz, Hamdi. “Sözleşme Görüşmelerinde Kusur “Culpa In Contrahendo” ve Sorumluluğun Hukuksal Niteliğinde Yeni Görüşler”. Yargıtay Dergisi, 11/3 (1985): (s. 240-252).
• Yürekli, Sabahattin. “İş Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk (Culpa In Contrahendo)”. İÜHFM, 72/2 (2014): (s. 541-579).