4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU’NA GÖRE HAKKINDA GAİPLİK KARARI VERİLEN BİR KİMSE ADINA KAYITLI TAŞINMAZIN ZAMANAŞIMI YOLUYLA KAZANILMASI

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 23, 31.01.2025

Ümit İlker Özcan

Öz

Klasik bir tabirle; insan, doğar, yaşar ve ölür. Doğmak gibi tabii bir olay olan ve her canlının mutlaka yüzleşmek durumunda kalacağı ölüm olayı, aynı zamanda hukuki bir olaydır. Bununla birlikte; hukuk düzenimiz, tıpkı ölüm gibi benzer hukuki sonuçlar doğuran başka bir kavrama daha yer vermiştir ki; o da gaipliktir. Dolayısıyla, ölümün sonuçları gibi benzer niteliklere sahip olan gaiplik de hukuki bir olaydır. Gaiplik kavramının bir kişi üzerinde tezahür etmesi için birtakım şartların bulunması gerekmektedir. Başka bir deyişle; gaipliğin somut olayda ortaya çıkışı, tıpkı ölüm gibi aniden değil, birtakım şartların varlığı halinde mümkündür. İşte bu şartların Kanun tarafından aranılan düzeyde gerçekleşmesi, buna yönelik hukuki sonuçların ortaya çıkmasına sebep olacaktır. Bu sonuçlardan belki de en mühimi, hakkında gaiplik kararı alınan kişinin malvarlığındaki etkisidir. Bu nedenledir ki; gaiplik kavramının da ölüm olayı gibi kişinin malvarlığı üzerinde önemli sonuçları bulunmaktadır. Malvarlığını oluşturan unsurlardan biri olan taşınmazın iktisabını ilgilendiren konulardan biri de kazandırıcı zamanaşımıdır. Bu nedenle kişinin gaip olması, aynı onun gibi hukuki bir olay niteliğindeki kazandırıcı zamanaşımı yoluyla taşınmaz iktisabı için gerekli olan farklı şartların aranmasına ve/veya onunla ilgili farklı sonuçların doğmasına neden olmaktadır.
İşte bu çalışmada, kazandırıcı zamanaşımı bakımından gaiplik kavramı inceleme altına alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

gaiplik, taşınmaz, ölüm olgusu, malvarlığı, kazandırıcı zamanaşımı, hukuki olay

Kaynakça

• Akçaal Mehmet, Eşya Hukuku, Ankara: Yetkin, 2023, 3. Baskı.
• Akçaal Mehmet, Medenî Hukuk, Ankara: Yetkin, 2022.
• Akıntürk Turgut, Eşya Hukuku, İstanbul: Beta, 2009.
• Akıntürk Turgut/Akipek Jale, Eşya Hukuku, İstanbul: Beta, 2009.
• Akipek Jale/Akıntürk Turgut/Ateş Derya, Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Ankara: Beta, 2018, C. I, 14. Baskı.
• Antalya Gökhan/Topuz Murat, Eşya Hukuku, Ankara: Seçkin, 2019, C. IV, 3. Baskı.
• Aral Fahrettin/Ayrancı Hüseyin, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara: Yetkin, 2015, 11. Baskı.
• Atay Zeynep Anıl, “Olağanüstü Kazandırıcı Zamanaşımı Yoluyla Taşınmaz Mülkiyetinin Kazanılması”, Terazi Hukuk Dergisi, 16/174 (2021): (ss. 233-249).
• Baygın Cem/Nar Ahmet, Medeni Hukuk Dersleri, Ankara: Yetkin, 2021.
• Devellioğlu Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi, 1999, 16. Baskı.
• Di Marzo Salvatore, Roma Hukuku, (çev. Ziya Umur), İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1954.
• Döner Ayhan, Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin, 2023, 3. Baskı.
• Dural Mustafa/Öğüz Tufan, Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022, 23. Baskı.
• Düzceer Ali Rıza, Kazandırıcı Zamanaşımıyla Taşınmaz İktisabı, Ankara: Yetkin, 1994, 2. Baskı.
• Erdoğmuş Belgin, Roma Eşya Hukuku, İstanbul: DER Yayınları, 2020.
• Eren Fikret, Mülkiyet Hukuku, Ankara: Yetkin, 2016, 4. Baskı.
• Ergün Ömer, Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinin Ehliyet Durumu, İstanbul: Onikilevha, 2010, 1. Baskı.
• Erman Hasan, Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul: DER Yayınları, 2017.
• Esener Turhan/Güven Kudret, Eşya Hukuku, Ankara: Yetkin, 2017, 7. Baskı.
• Fendoğlu Hasan Tahsin, Anayasa Yargısı, Ankara: Yetkin, 2020, 4. Baskı.
• Gençcan Ömer Uğur, Miras Hukuku, Ankara: Yetkin, 2022.
• Gözler Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Bursa: Ekin, 2022.
• Günal Nadi, Roma Hukukundan Günümüze Kazandırıcı Zamanaşımı ile Mülkiyetin İktisabı (Usucapio), Ankara: Yetkin, 2006.
• Hatemi Hüseyin, Gerçek Kişiler Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2005.
• Hatemi Hüseyin, Kişiler Hukuku, İstanbul: Onikilevha, 2021, 9. Bası.
• Helvacı Serap, Gerçek Kişiler, İstanbul: Legal, 2010, 3. Bası.
• Helvacı Serap/Erlüle Fulya, Medeni Hukuk, İstanbul: Legal, 2011, 2. Bası.
• Honig Richard (çev. Şemseddin Talip), Roma Hukuku, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1993.
• İnan Ali Naim, Türk Medeni Hukuku, Ankara: Seçkin, 2014.
• Keyman Selâhattin, Hukuka Giriş, Ankara: Yetkin, 2005, 3. Baskı.
• Kılıçoğlu, M. Ahmet, Eşya Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi, 2021.
• Kılıçoğlu, M. Ahmet, Medeni Hukuk, Ankara: Turhan Ketabevi, 2017, 6. Bası.
• Kuru Baki/Aydın Burak, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku, Ankara: Yetkin, 2021.
• Oğuzman Kemal/Barlas Nami, Medenî Hukuk, İstanbul: Onikilevha, 2022, 28. Bası.
• Oğuzman Kemal/Seliçi Özer/Oktay-Özdemir Saibe, Eşya Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022, 24. Bası.
• Oğuzman Kemal/Seliçi Özer/Oktay-Özdemir Saibe, Kişiler Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin, 2022, 22. Baskı.
• Özkaya Eraslan, Eşya Hukuku-Taşınmaz Mülkiyeti, Ankara: Seçkin, 2022, C. I-B.
• Özkaya Eraslan, Eşya Hukuku-Zilyetlik ve Tapu Sicili, Ankara: Seçkin, 2022, C. III.
• Özkaya Eraslan, Özel Hukukumuzda Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler, Ankara: Seçkin, 2016, 2. Baskı.
• Öztan Bilge, Kişiler Hukuku, Ankara: Yetkin, 2021, 11. Baskı.
• Öztan Bilge, Tüzel Kişiler, Ankara: Turhan Kitabevi, 1998, 2. Bası.
• Öztan Bilge/Gürpınar Damla, Medenî Hukukun Temel Kavramları, Ankara: Yetkin, 2022, 47. Baskı.
• Özuğur Ali İhsan, Türk Medeni Kanunundan Önce ve Sonra Miras Hukuku, Ankara: Seçkin, 2016, 4. Baskı, C. 2.
• Pekcanıtez Hakan/Özekes Muhammet/Akkan Mine/Taş Korkmaz Hülya, Medenî Usûl Hukuku, C. III, 15. Bası.
• Reisoğlu Safa, “Fevkalâde Müruru Zaman ve İlgili İçtihadı Birleştirme Kararları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Ankara, 17/2 (1962): (ss.361-392).
• Sapanoğlu Süleyman, Tescil-Tapu İptali ve Tescil Davaları, Ankara: Adalet Yayınevi, 2010, C. 2.
• Serengil Şölen Külahçı, “Olağanüstü Zamanaşımı Yoluyla Taşınmaz Mülkiyetinin Kazanılması, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası”, İstanbul, 68/1-2 (2010): (ss.219-243).
• Serozan Rona, Medeni Hukuk, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013, 4. Bası.
• Sirmen Lâle, Eşya Hukuku, Ankara: Yetkin, 2022, 10. Baskı.
• Şahin Eda, “Gaipliğin Miras Hukuku Bakımından Hüküm ve Sonuçları”, TBB Dergisi, 144 (2019): (ss. 249-275).
• Tahiroğlu Bülent/Erdoğmuş Belgin, Roma Hukuku Meseleleri, İstanbul: DER Yayınları, 2005.
• Teziç Erdoğan, Anayasa Hukuku, İstanbul: Beta, 2016, 22. Bası.
• Tokat Hüseyin, Türk Hukukunda Gaiplik, Ankara: Seçkin, 2018.
• Topuz Murat, Türk Özel Hukukunda Taşınmaz Mülkiyeti, Ankara: Seçkin, 2020.
• Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu, Ankara: 2012, 27. Baskı.
• Yağcıoğlu Burcu, Kazandırıcı Zamanaşımı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2014.
• Yıldırım Abdülkerim, Türk Hukukunda Tapuya Güven Yoluyla Aynî Hak Kazanımı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
• Yılmaz Süleyman, Medeni Hukuk Cilt I Başlangıç Hükümleri, Ankara: Yetkin, 2022.
• Türk Hukuk Lügatı, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1991.
• https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2011-52-nrm.pdf
• https://www.etimolojiturkce.com/kelime/gaip
• https://www.lexpera.com.tr/ictihat/yargitay/8-hukuk-dairesi-e-1986-4678-k-1986-6449-t-28-04-1986
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/8660.pdf