YABANCILIK UNSURLU İÇEREN KEFALET SÖZLEŞMELERİNE UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 80 - 116, 31.01.2025

Melek Atalik

Öz

Türk Borçlar Kanunu’nda yapılan tanıma göre, kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlendiği sözleşmedir. Kefalet sözleşmesinin amacı, asıl borçlunun borcunu ifa edememesi halinde alacaklının alacağını teminat altına almaktır. Kefalet sözleşmesi her ne kadar asıl sözleşmenin varlığına bağlı olup fer’i nitelikte olsa da asıl sözleşmeden bağımsız, farklı bir sözleşmedir. Dolayısıyla kefalet sözleşmesi asıl sözleşmeden bağımsız olarak yabancılık unsuru taşıyabilir. Yabancılık unsuru taşıyan kefalet sözleşmesine ilişkin bir uyuşmazlık kapsamında Türk mahkemelerine başvurulduğu takdirde hakim, Türk Borçlar Kanunu’ndaki kefalet sözleşmesine ilişkin maddi hukuk hükümlerini doğrudan uygulayamayacaktır. Bunun yerine kanunlar ihtilafı hukukumuzda sözleşmeden doğan borç ilişkilerine uygulanacak hukuka ilişkin düzenlemelere başvurarak yetkili hukuku tespit edecektir.
Çalışmamızda öncelikle, Türk Borçlar Kanunu’ndaki kefalet sözleşmesine ilişkin düzenlemelere değineceğiz. Sonrasında ise Türk Milletlerarası Özel Hukuku kapsamında, yabancılık unsuru taşıyan kefalet sözleşmelerine ilişkin uyuşmazlıklarda olaya uygulanacak hukukun nasıl tespit edileceğini inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Kefalet Sözleşmesi, Kefil, Yabancılık Unsuru, Hukuk Seçimi, Uygulanacak Hukuk

Kaynakça

• Akıncı, Ziya. Milletlerarası Özel Hukuk. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2020.
• Alibaba, Arzu. Milletlerarası Unsurlu Sözleşmelerde Hukuk Seçimi ve Sınırlandırılması. AÜSBÜ. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: 2006.
• Allarousse, Veronique. “A Comparative Approach to the Conflict of Characterization in Private International Law”. Case Western Reserve Journal of International Law. 23/3 (1991): (ss. 479-516).
• Aral Fahrettin ve Hasan Ayrancı. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 17. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2024.
• Ayan, Serkan. Kefalet Sözleşmesi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Aydoğdu, Gamze. Milletlerarası Özel Hukukta Hukuk Seçimi Anlaşmaları. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Aygün, Mesut. “Güncel Gelişmelerin Işığında Çekten Doğan Yabancı Unsurlu Uyuşmazlıklara Uygulanacak Hukukun Tespiti”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61/3 (2012): (ss. 925-972).
• Aygün, Mesut. “Yabancılık Unsurunun Mahiyeti ve Yargılamadaki Rolü”. DEÜHFD. Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan. 16/Özel Sayı (2014): (ss. 1025-1066).
• Ayrancı, Hasan. “Şekil Şartına Uyulmadan Yapılan Kefalet Sözleşmesinde İfanın Sonuçları”. AÜHFD. 53/2 (2004): (ss. 95-120).
• Baş, Ece. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartlarına İlişkin Bazı Yenilikler”. İÜHFM. 70/2 (2012): (ss. 115-144).
• Bayata Canyaş, Aslı. AB ve Türk Hukuku Uyarınca Sözleşmeye Uygulanacak Hukuka İlişkin Genel Kural. Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.
• Bilge, Necip. “Kefilin Mesuliyetinin Şümulü”. AÜHFD. 13/1-2 (1956): (ss. 86-171).
• Can, Hacı ve Ekin Tuna. Milletlerarası Özel Hukuk. 5. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Çelebi, Oğuzhan. Kefalet Sözleşmesi ve Eşin Rızası. Ankara: Seçkin Yayınları, 2022
• Çelikel, Aysel ve B. Bahadır Erdem. Milletlerarası Özel Hukuk. 18. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2024.
• Demirkol, Berk. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011.
• Develioğlu, Hüseyin Murat. Kefalet Sözleşmesini Düzenleyen Hükümler Işığında Bağımsız Garanti Sözleşmeleri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2009.
• Doğan, Vahit. Milletlerarası Özel Hukuk. 10. Baskı. Ankara: Savaş Yayınları, 2024.
• Ekşi, Nuray. “Yabancılık Unsuru Taşıyan Akitler ve Bu Akitlerin AT Roma Konvansiyonu’na Göre Anlamı”. MHB. 12/1-2 (1992): (ss. 1-10).
• Elçin, Doğa. “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Sözleşmeyle İrtibatlı Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları”. Prof. Dr. Ata Sakmar’a Armağan. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 10/1 (2011): (ss. 329-354).
• Elçin Grassinger, Gülçin. Borçlar Kanunu’na Göre Kefilin Alacaklıya Karşı Sahip Olduğu Savunma İmkanları. İstanbul: Alfa Basım Yayım, 1996.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 10. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınlar, 2022.
• Graveson, Ronald Harry. The Conflict of Law. London: Sweet & Maxwell, 1948.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. II. 3. Baskı. İstanbul: Vedat Yayıncılık, 2014.
• Güngör, Gülin. Temel Milletlerarası Özel Hukuk Metinlerinin Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Konusunda Yakınlık Yaklaşımı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2007.
• Güngör, Gülin. Türk Milletlerarası Özel Hukuku. 3. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Günsay, Töre. “Kefalet Sözleşmesinin Feriliği İlkesi”. DEÜHFD. Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan. 19/Özel Sayı (2017): (ss. 1079-1101).
• Kocaman, Arif Burhanettin ve Kübra Kaya. “Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası” İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 6/1 (2020): (ss. 1-29).
• Köseoğlu, Mehmet. “Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 31. Maddesi: Sözleşme ile Sıkı İlişkili Üçüncü Bir Devletin Doğrudan Uygulanan Kurallarına Etki Tanınması”. MHB. 28/1-2 (2011): (ss. 147-172).
• Lorenzen, Ernest G. “The Qualification, Classification, or Characterization Problem in the Conflict of Laws”. The Yale Law Journel. 50 (1941-1940): (ss. 743-761).
• Nomer, Ergin. Devletler Hususi Hukuku. 23. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2021.
• Öz, M. Turgut, Ebru Ceylan, Murat Doğan, Şebnem Akipek Öcal, Hayrunnisa Özdemir, Kemal Şenocak, Emre Cumalıoğlu ve Selin Sert Sütçü. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Özdemir Kocasakal, Hatice. “Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun MÖHUK m. 24 Çerçevesinde Tespiti ve Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları”. MHB. 30/1-2 (2010): (ss. 27-88).
• Özdemir Kocasakal, Hatice. Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2001.
• Özel, Sibel, Mustafa Erkan, Hatice Selin Pürselim ve Hüseyin Akif Karaca. Milletlerarası Özel Hukuk. 3. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2024.
• Özen, Burak. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Kefalet Sözleşmesi, 3. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Rabel, Ernst. The Conflict of Laws: A Comparative Study. Vol. 1. Ann Arbor: The University of Michigan Press, 1945.
• Reisoğlu, Seza. “Kefalet Kavramı ve Muteberlik Şartları”. AÜHFD. 19/1 (1962): (ss. 327-392).
• Reisoğlu, Seza. Türk Kefalet Hukuku. Ankara: 2013.
• Robertson, Arthur Henry. Characterization in the conflict of laws. Harvard: Harvard University Press, 1940.
• Ruhi, Ahmet Cemal ve Canan Ruhi. Türk Kefalet Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2018.
• Sargın, Fügen. “Karakteristik Edim Teorisine Eleştirel Bir Yaklaşım”. AÜHFD. 50/2 (2001): (ss. 37-95).
• Sarı İyim, Asuman. Alman Hukuku Kıyası ile Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları. İKÜSBE. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: 2015.
• Singh, Shivani. “Characterization of an International Conflict in Private International Law: The Concept and the Complications”. International Journal of Research in Engineering, IT and Social Sciences. 8/4 (2018): (ss. 18-25).
• Şahin, Onur. “Kefalet ve Bağımsız Garanti Sözleşmelerinin Sona Erme Halleri”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 29/126 (2016): (ss. 311-338).
• Şanlı, Cemal, Emre Esen ve İnci Ataman Figanmeşe. Milletlerarası Özel Hukuk. 11. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2024.
• Tarman, Zeynep Derya. “5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Akdi Borç İlişkilerinde Hukuk Seçimi”. BATIDER. 26/1 (2010): (ss. 143-171).
• Tekinalp, Gülören. Milletlerarası Özel Hukuk-Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları. 13. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2020.
• Toker, Ali Gümrah. “Yabancı Unsurlu Teminat Mektubu Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk”. DEÜHFD. 12/Özel Sayı (2010): (ss. 991-1052).
• Vischer, Frank. Droit Internationale Prive. Fribourg: Editions Universitaires Fribourg Suisse, 1974.
• Vural Çelenk, Belkıs. Application of Third Country Overriding Mandatory Rules-Analytical Comparison of Swiss, Turkish and EU Law. Zürich: Schultess, 2018.
• Yalçınduran, Türker. “Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızasına ve Bu Rızanın Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesi Gereğince Gerçek Kişilerin Taraf Olduğu Kişisel Güvence Verilmesine İlişkin Diğer Sözleşmelerde de Bulunmasına Dair Türk Borçlar Kanunu’nda Yapılan Düzenlemenin Değerlendirilmesi”. İÜHFM. 74/1 (2016): (ss. 461-486).
• Yavuz, Cevdet. Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler. C. 2. İstanbul: Beta Yayınları, 2022.
• Yılmaz, Merve. “Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları”. TAAD. C. 1, S. 7, Y. 2011: (s. 67-92).
• Zevkliler, Aydın ve K. Emre Gökyayla. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 22. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2024.
• https://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:177:0006:0016:en:PDF.
• https://legalbank.net/
• https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/27/317_321_377/en.
• https://www.lexpera.com.tr
• https://www.ppm.mateuszpilich.edh.pl/lorenzen.pdf
• https://www.legifrance.gouv.fr/download/pdf/legiOrKali?id=LEGITEXT000006070721.pdf&size=1,3%20Mo&pathToFile=/LEGI/TEXT/00/00/06/07/07/21/LEGITEXT000006070721/LEGITEXT000006070721.pdf&title=Code%20civil.
• https://scholarlycommons.law.case.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1651&context=jil
• https://karararama.yargitay.gov.tr