YAYIN ETİĞİ

Mihman, Yayın Etiği Komisyonu (COPE) kılavuz ilkeleri ve Bilimsel Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (COPE, DOAJ, OASPA, WAME ortak bildirisi) dahil olmak üzere çeşitli kuruluşlar tarafından ortaya konan kılavuz ilkelere ve temel uygulamalara uymayı amaçlamaktadır. Bu kılavuz ve tavsiyeler, bilimsel yayıncılıkta şeffaflık, dürüstlük ve en iyi uygulamaları teşvik etmek üzere tasarlanmıştır.

Dergi, bu standartlara bağlı kalarak, yayınladığı araştırmaların yüksek kalitede olmasını ve bilim camiasının etik standartlarını karşılamasını sağlamayı amaçlamaktadır.

Etik Onay ve Bilgilendirilmiş Onam Politikası

1. Etik Kurul Onayı

İnsan katılımcıların yer aldığı tüm araştırmalar, çalışmanın başlamasından önce tanınmış bir etik kurul (örneğin, Etik Kurulu, Kurumsal Etik Kurulu [IRB]) tarafından incelenmeli ve onaylanmalıdır.

Yazarlar, Yöntemler bölümünde aşağıdaki bilgileri sunmalıdır:

• Etik kurulun adı,
• Onay numarası ve onay tarihi.
• Makale gönderimi sırasında etik kurul onay belgesinin bir kopyası talep edilebilir.

Eğer bir çalışma etik kurul onayından muaf tutulmuşsa, yazarlar:

• Etik kuruldan alınmış resmi bir muafiyet yazısı sunmalıdır.
• Muafiyet gerekçesini makalede açıkça belirtmelidir.

2. Etik Onayı Olmayan Başvuruların Değerlendirilmesi

Etik kurul onayı bulunmayan bir makale gönderilirse, Mihman Dergisi bu başvuruyu COPE’un Araştırma, Denetim ve Hizmet Değerlendirme Kılavuzu çerçevesinde inceler. Bu kapsamda:

• Etik riskler değerlendirilir,
• Onay alınmama gerekçesi incelenir,
• Etik standartlara uyum kontrol edilir.

Etik incelemenin yapılmamış olması önemli bir endişe teşkil ederse, makale editöryal inceleme sonrasında reddedilebilir.

3. Bilgilendirilmiş Onam

İnsan katılımcıların yer aldığı tüm çalışmalarda, yazılı bilgilendirilmiş onam alınmalı ve belgelenmelidir. Bu, aşağıdaki durumları kapsar:

• Genel Araştırmalar: Tüm katılımcılardan yazılı onam alınmalıdır.
• Çocuklarla Yapılan Araştırmalar (18 yaş altı): Onam, çocuğun ebeveyni veya yasal vasisi tarafından verilmelidir.
• Anket / Görüşme Araştırmaları:
• Katılımcıların araştırmaya katılmaya rıza gösterdiği,
• Kişisel verilerinin toplanmasına ve kullanılmasına onay verdiği belirtilmelidir.

Alıntılar veya kimlik belirten ifadeler varsa:

Ya anonimleştirilmelidir, ya da,

Katılımcıların adlarının yayımlanmasına izin verdikleri açıkça belirtilmelidir.

Onamla ilgili bilgiler Yöntemler bölümünde sunulmalıdır.

4. Katılımcı Anonimliği ve Görsel Yayını

Katılımcı gizliliğini korumak için:

• Özellikle kişisel veriler veya görüntüler yayınlandığında anonimlik korunmalıdır.
• Katılımcıları tanımlayabilecek fotoğraflar veya görüntüler dahil edilirse:
• Yazarlar, bireylerden veya yasal temsilcilerinden imzalı izin formları almalıdır.
• İbranameler yayın için izin vermeli ve her türlü kısıtlamayı belirtmelidir.

Görüntüler için yayın izni Yöntemler bölümünde belirtilmelidir.

Araştırma bulgularını bildiren başvuruların yazarları, Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Komitesi (ICMJE) tarafından belirlenen dört kriterin tamamını karşılamalıdır:

1. Çalışmanın konseptine veya tasarımına, ya da verilerin elde edilmesi, analizi veya yorumlanmasına önemli katkılar sağlama;
2. Çalışmanın taslağını hazırlamak veya önemli entelektüel içerik için eleştirel bir şekilde gözden geçirmek;
3. Yayımlanacak son versiyonun onaylanması;
4. Çalışmanın tüm yönlerinden sorumlu olmayı kabul etmek, herhangi bir bölümün doğruluğu veya bütünlüğü ile ilgili soruların uygun şekilde araştırılmasını ve çözülmesini sağlamak.

Yazarlar, makalelerini göndermeden önce kimlerin yazarlık için uygun olduğunu ve yazarların hangi sırayla listeleneceğini belirlemelidir. Mihman Dergisi editörleri yazarlık anlaşmazlıklarını çözmez. İlk gönderimden sonra yazar sayısında veya sıralamasında yapılacak her türlü değişiklik Baş Editöre yazılı olarak açıklanmalıdır. Editörler, herhangi bir yazarlık usulsüzlüğünü, birinci veya sorumlu yazarın kurumundaki veya işverenindeki araştırma görevlisine veya uygun akademik etik yetkililerine yönlendirme hakkını saklı tutar.

Yazarlar, başvuru sırasında bireysel katkılar hakkında bilgi vermek için CRediT (Katkıda Bulunan Rolleri Taksonomisi) kullanabilirler.

YAZARLARIN SORUMLULUKLARI

Yazarlar aşağıdaki konularda sorumludur:

• Etik kurul onayı ve bilgilendirilmiş onamın alınması,
• Katılımcı gizliliğinin korunması,
• Uluslararası etik araştırma standartlarına uygunluk.

Bu kurallara uyulmaması, makalenin reddedilmesine veya geri çekilmesine (retract) yol açabilir.

İNTİHAL VE ETİK İHLALLER

Tüm başvurular, hakem değerlendirme ve/veya üretim süreçlerinde benzerlik tespiti yazılımı kullanılarak birden fazla taramadan geçirilir. Önceki çalışmalara atıfta bulunurken, tüm materyalin doğru bir şekilde referans gösterildiğinden emin olunmalıdır. Herhangi bir kaynaktan (dergi makaleleri, kitaplar, tezler, elektronik medya, vb.) metin, tablo veya resim kopyalamak ve bunları kendininmiş gibi sunmak, referans verilmiş olsa bile intihal olarak kabul edilir. Kaynağı 'Kaynaklar' bölümünde listelemek, yazarları intihal sorumluluğundan muaf tutmaz.

Yazarların aşağıda belirtilen intihal durumlarından ya da etik ihlallerden kaçınmaları şiddetle tavsiye edilir:

• Atıf Manipülasyonu: Kendine atıf yapma, aynı derginin aşırı atıfla kullanılması veya atıf yığma gibi yöntemlerle atıf sayılarının şişirilmesi, akademik tanınmayı çarpıtan bir uygulamadır.
• Kendinden İntihal (Metin Geri Dönüşümü): Bir yazarın önceki çalışmasından bölümleri veya cümleleri uygun şekilde atıf yapmadan yeniden kullanmasını içerir ve bir tür intihal teşkil eder.
• Salami Dilimleme: Tek bir çalışmadan aynı veri setini, hipotezleri ve yöntemleri kullanarak birden fazla makale yayınlaması anlamına gelen, etik olmayan bir uygulamadır.
• Veri Üretme: Gerçek araştırma veya deneylerle desteklenmeyen sahte verilerin oluşturulması, araştırma dürüstlüğünün ciddi bir ihlali olarak kabul edilir.
• Veri Manipülasyonu/Sahteciliği: Bulguları yanlış yönlendirmek veya yanlış temsil etmek için görüntülerin değiştirilmesi ya da aykırı değerlerin kaldırılması gibi verilerin değiştirilmesini içerir.

İntihal, atıf manipülasyonu veya veri çarpıtma gibi etik ihlallerine ilişkin şüphe durumlarında, Editörler Kurulu, şüphelerin adil, şeffaf ve tutarlı bir şekilde ele alınmasını sağlamak için COPE (Yayın Etiği Komisyonu) yönergelerini takip edecektir.

REKLAM POLİTİKASI

Mihman, Yayın Kurulu ve yönetimi tarafından onaylanması koşuluyla web sitesinde dijital reklamları kabul eder. Tüm reklamlar bu şekilde açıkça etiketlenmelidir. Reklam verenlerin editoryal kararlar veya reklam politikaları üzerinde hiçbir etkisi yoktur.

Reklam talepleriniz için lütfen Editörlük Ofisi (inueditorial@inonu.edu.tr) ile iletişime geçiniz.

ÇIKAR ÇATIŞMASI POLİTİKASI

Mihman Dergisi, yayın sürecinde şeffaflık ve bütünlüğü sağlamak amacıyla ICMJE, COPE, WAME ve benzeri uluslararası editoryal standartlara uygun hareket eder.

Yazar, hakem veya editörün; mali, kişisel, politik veya akademik nitelikte çıkarlarının, makale gönderimi, değerlendirme süreci veya editöryal kararları etkileme potansiyeline sahip olması durumunda çıkar çatışması söz konusu olur.

Beyan Zorunluluğu:

Yazarlar, mali ya da başka türden tüm çıkar çatışmalarını, makalenin sonunda açıkça beyan etmelidir.

Hakemler ve editörler, tarafsızlıklarını etkileyebilecek herhangi bir çıkar çatışmasını bildirmekle yükümlüdür. Çıkar çatışması bulunan bir hakem ya da editör, ilgili makalenin değerlendirme sürecinden çekilmelidir.

Editörler (Baş Editör, Sorumlu Editör ve Bölüm Editörleri dahil) kendi makalelerini gönderebilir; ancak bu makalelerin değerlendirme ve yayın kararlarında yer alamazlar. Bu tür makalelerin nihai kabulü, en az iki dış hakemin onayını gerektirir.

Çift taraflı kör hakemlik sistemini korumak adına, yazarlar makaleleriyle ilgili olarak bölüm editörleriyle doğrudan iletişime geçmemelidir. Tüm iletişim, editör ofisi aracılığıyla yürütülmelidir. Dergide, yazarlar ile hakemlerin kimliklerinin birbirinden gizli tutulduğu çift-kör hakemlik süreci uygulanmaktadır.

Editör, yazar veya hakemlerle ilgili olası çıkar çatışmaları, COPE akış şemaları ve ICMJE yönergeleri doğrultusunda ele alınacaktır.

Mihman Dergisi, yazarların araştırmaları için aldıkları her türlü mali desteği beyan etmelerini zorunlu kılar. Bu bilgi, makale gönderimi sırasında "Finansal Destek Beyanı" (Financial Disclosure) bölümünde açıkça belirtilmelidir.

Fon sağlama beyanında şu bilgiler yer almalıdır:

• Fon sağlayan kuruluşların adı,
• Varsa ilgili proje veya hibe numaraları,
• Her bir finansörün araştırmadaki rolü,

Eğer bir finansör araştırmaya herhangi bir şekilde müdahil olmadıysa, bu durum da açıkça ifade edilmelidir. Bu bilgilerin sağlanması, yayın sürecinde şeffaflığın korunmasına yardımcı olur ve okuyucuların olası önyargılar veya çıkar çatışmalarını değerlendirebilmesini sağlar.

Mihman Dergisi, makale hazırlık sürecinde yapay zekâ araçlarının kullanımına ilişkin şeffaflık ve hesap verebilirliği destekler. Bu politika, COPE, ICMJE ve WAME gibi uluslararası yayıncılık standartları doğrultusunda en iyi uygulamaları esas alır. Yazarlar, yapay zekâ teknolojilerini kullanırken aşağıdaki ilkelere uymakla yükümlüdür:

1. Makale Hazırlığında Yapay Zekâ Araçlarının Kullanımı

Yazarlar, makale hazırlık sürecinde üretken yapay zekâ araçlarını (örneğin ChatGPT, Gemini, Claude vb.) kullandıklarını beyan etmek zorundadır. Kullanımın amacı, aracın adı ve sürümü, ilgili bölümde açıkça belirtilmelidir (örneğin, dil desteği için “Teşekkür” bölümünde, veri işleme için “Yöntem” bölümünde). Yazarlar, çalışmalarının bütünlüğü, doğruluğu ve özgünlüğünden tamamen sorumludur.

Yapay zekâ araçları yazar olarak gösterilemez.

2. Yazarlık ve Sorumluluk

COPE yönergelerine göre yazarlık, insan sorumluluğu ve karar verme yetisi gerektirir. Makale yazım sürecinde yapay zekâ, yalnızca dil düzeltmeleri gibi destekleyici amaçlarla kullanılabilir (ve bu durum açıkça belirtilmelidir). Ancak, özgünlük ve akademik kaliteyi korumak adına, yapay zekâ araçları yazarlık kriterlerini karşılamadığından yazar veya ortak yazar olarak gösterilemez.

3. Görsel Üretimi ve Telif Hakları

Mihman Dergisi, mevcut telif hakkı yasalarına ve yayın etiği konusunda kabul görmüş uygulamalara bağlı kalmayı taahhüt eder. Yapay zekâ ile oluşturulan görsel içeriklerin etik ve hukuki durumu hâlen tartışmalı olduğundan, bu tür içeriklerin kullanımı genel olarak kabul edilmemektedir. Ancak aşağıdaki özel durumlarda istisna tanınabilir:

Lisanslı Ajans İçeriği: Derginin geçerli lisans anlaşmalarına sahip olduğu ajanslardan temin edilen ve yasal/etik olarak oluşturulmuş görseller veya sanat eserleri.

Yapay Zekâ Araştırmasıyla İlgili İçerikler: Makalede doğrudan analiz edilen veya tartışılan yapay zekâ konularıyla ilgili görsel ya da video içerikleri. Bu tür başvurular durum bazında değerlendirilir.

Onaylanan tüm yapay zekâ üretimi içerikler, görsel veya şekil altyazılarında açıkça “Yapay zekâ tarafından üretilmiştir” ifadesiyle etiketlenmelidir.

Yazarlar, yapay zekâ ile oluşturulan görsel materyallerin doğruluğu, uygunluğu ve etik kullanımından sorumludur. Ayrıca, bu içeriklerin üretiminde kullanılan yöntemler ve araçlar makale içinde şeffaf bir şekilde açıklanmalıdır. Tüm gönderilen içerik, bilimsel standartlara ve etik kurallara uygun olmalıdır.

YAYIN SONRASI DÜZELTME TALEPLERİ VE MAKALE GERİ ÇEKME POLİTİKASI

Yayın sonrası tüm düzeltme talepleri editöryal incelemeye tabidir. Yayın Kurulu, hatanın niteliğine, makale üzerindeki etkisine ve destekleyici kanıtlara dayanarak düzeltmelerin gerekliliğini ve uygunluğunu değerlendirir. Onaylanması halinde, düzeltme dergi arşivinde yapılacaktır. Dergi COPE yönergelerini takip etmektedir.

Makale Geri Çekme (Yayın Öncesi)

Makale Geri Çekme işlemi yalnızca hatalar, kazara yinelenen gönderimler veya etik ihlaller (örneğin, birden fazla gönderim, sahte veriler veya intihal) içerebilecek makalelerin ilk sürümleri olan basım aşamasındaki makaleler için geçerlidir. Geri çekilen makalelerin HTML ve PDF içerikleri kaldırılacak ve yerine çekilme bildiren bir açıklama ile derginin çekilme politikasına bağlantı verilecektir.

Makale Geri Çekme (Yayın Sonrası)

Geri çekmeler intihal, veri uydurma, sahte yazarlık veya ortak yazar onayı olmadan yayın gibi ciddi etik ihlaller için verilir. Geri çekme bildirimleri şu unsurları içerir:

• “Geri Çekme” başlıklı resmi bir geri çekme notu: [Makale Başlığı]” başlıklı resmi bir geri çekme notu, sonraki bir sayıda yayınlanır.
• Orijinal makalenin PDF'si üzerinde “Geri Çekildi” şeklinde bir filigran.
• Akademik bütünlüğü korurken düzeltmelerde şeffaflık sağlayan HTML sürümünün kaldırılması.

Makale Kaldırılması (Hukuki ve Güvenlik Endişeleri)

Nadir durumlarda, bir makalenin yasal sorunlar, mahkeme kararları, hakaret veya önemli sağlık riskleri nedeniyle derginin çevrimiçi veritabanından kalıcı olarak kaldırılması gerekebilir. Meta veriler (başlık ve yazarlar) korunurken, makale içeriği kaldırmayı açıklayan yasal bir bildirimle değiştirilecektir.

Makale Değiştirme

Bir makale ciddi bir sağlık riski teşkil ediyorsa, yazarlar düzeltilmiş bir versiyonla değiştirilmesini talep edebilir. Bu gibi durumlarda, düzeltilmiş makaleye bir bağlantı içeren bir geri çekme bildirimi yayınlanacak ve güncellemelerin şeffaf bir şekilde kaydedilmesi sağlanacaktır.

KENDİ KENDİNE ARŞİVLEME POLİTİKASI

Yazarların yayınlanmış çalışmalarını kurumsal veya kişisel web sitelerinin yanı sıra açık erişim havuzlarında kendi kendilerine arşivlemelerine izin verilir. Yazarlar makalelerini paylaşırken orijinal yayına uygun şekilde atıfta bulunmalı ve DOI numarasını eklemelidir. Ayrıca, yazarların yayınevinin resmi web sitesine bir bağlantı sağlamaları teşvik edilir, böylece bilimsel kaydın doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış olur. Yayıncının web sitesinde yayınlanan versiyon, kayıtların kesin versiyonu olarak kabul edilir.

YASAL UYARI

Yayınlanan makalelerde ifade edilen görüş ve fikirler yalnızca yazar(lar)a aittir ve editörlerin, yayın kurulunun veya yayıncının görüşlerini yansıtmaz. Editörler, yayın kurulu ve yayıncı, yayınlanan makalelerin içeriğinden sorumlu değildir ve bu makalelerde ifade edilen görüşleri onaylamaz.

Yazarlar, çalışmalarının doğruluğu ve bütünlüğü konusunda tam sorumluluk taşırlar. Dergi, araştırmaların bilim camiasına yayılması için bir platform görevi görürken, içeriğin geçerliliğini garanti etmez.