BibTex RIS Kaynak Göster

The Discovering Maturidi in Tafsir: Imam al-Maturidi and the Place of Ta’wilat al-Qur’an in the Science of Tafsir

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 2, 67 - 93, 01.06.2010

İsmail Çalışkan

Öz

In this study is aimed to present Imam Maturidi (d. 333/944), one of the most remarkable Muslim world’s figures, and his commentary called Ta’wilat al-Qur’an, which is his most important book on the Holy Qur’an. It is also tried to determine his and its place in the history of Qur’anic commentary. According to author, there are two qualities that give Maturidi privileged place in historical progress of the science of Qur’anic commentary. These qualities are his method of commentary that was developed by him and his application of this method by himself in his tafsir.

Anahtar Kelimeler

Maturidi Ta’wilat al-Quran tafsir/commentary ta’wil

Kaynakça

  • Abbott, Nabia, Studies in Arabic Literary Papri (Qur’anic Commentary and Tradition), Chicago-Illinois 1967.
  • Akgül, Muhittin, ‚Ebû Mansûr el-Mâturîdî ve Te’vilâtu’l-Kur’ân‛, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, sayı: 4, 57-67.
  • Bilmen, Ö. Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, Bilmen Yayınevi, İstanbul 1973.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Kur’an Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller, Ankara 1968.
  • Çalışkan, İsmail, Siyasal Tefsirin Oluşum Süreci, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2003.
  • Çalışkan, İsmail; ‚Tefsir Usûlü’nün Oluşum Sürecinde İlk Yazılı Kaynaklar -İbn Vehb ve Muhâsibî’nin Eserleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Tahlil-‛, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XII/2, Sivas 2008, 55-74. ed-Dârimî, es-Sunen, (el-Kütübü’s-Sitte içinde), İstanbul 1992.
  • Ebu Hanife, el-Fıkhu’l-Ebsat (İmam-ı Azam’ın Beş Eseri içinde), haz. ve çeviren: M. Öz, Kalem Yayıncılık, İstanbul 1981.
  • Ebu Hayyân el-Endelüsî, Bahru’l-Muhît (Fihrist), hazırlayan: İbrahim Şemsuddin, Beyrut 1416/1995.
  • Ecer, A. Vehbi, ‚Maturidi’nin Tanınması‛, Ebu Mansur Semerkandi Maturidi Kongresi Tebliğleri, Kayseri 1986, 10 vd.
  • el-Edirnevî, Ahmed b. Muhammed, Tabakâtu’l-Müfessirîn, tah.: M. Özel - M. Erbaş, İzmir 2005.
  • Erten, Mevlüt, Nass-Yorum İlişkisi (Basılmamış Doktora tezi), Ankara 1998.
  • el-Gazâlî, Ebu Hamid, ‚Kânûnu’t-Te’vîl‛, çev.: Bilal Aybakan, İslami Araştırmalar (Gazali Özel Sayısı), Ankara 2000, cilt: 13, sayı: 3-4, 521-26.
  • Hodgson, M. G. S., İslam’ın Serüveni, çev.: Komisyon, İstanbul 1995.
  • İbn Kuteybe, Te’vîlu Müşkili’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1401/1981İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Beyrut 1994.
  • İbn Sâlim, İbrâhim İbn Hasan, Kadıyyetu’t-Te’vîl fi’l-Kur’âni’l-Kerîm beyne’l- Gulâtı ve’l-M‘utedilîn, Beyrut 1993.
  • İnan, Ahmet, ‚Hermenötik’in Anlam Dünyamızdaki Tekabülleri: Mana, Te’vil ve Tefsir‛, Kur’an ve Dil -Dilbilim ve Hermenötik- Sempozyumu Bildirileri, Van 2001, 81-92.
  • el-İsfehânî, er-Ragıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, İstanbul 1986.
  • İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelam, haz.: Sabri Hizmetli, Ankara 1981.
  • Karmış, Orhan, Tefsir İlminde Te’vilin Yeri ve Önemi, (dr. tezi), Ankara 1975.
  • Kayar, İsmail, Matüridi’nin Tevilatü’l-Kur’an’da Hz. Muhammed’in Peygamberliğini İspatla İlgili Ayetlerin Yorumu, (Yüksek lisans tezi), Marmara Ü. S. B. Enstitüsü, İstanbul 2009.
  • Kırca, Celal, ‚İmam Mâturîdî’ye Göre Tefsir ve Te’vîl Kavramları‛, Kur’an ve Bilim, İst. 1996, 156-71.
  • Kırca, Celal, ‚Mezhebi Tefsir Ekolünün Ortaya Çıkışı‛, İslami Araştırmalar Dergisi, Ank. 1987, sayı 5, 52-61.
  • Kutlu, Sönmez (editör), İmam Mâturîdî ve Maturidilik, Kitabiyat, Ankara 2003.
  • el-Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed, Te’vîlâtu’l-Kur’ân (yazma), Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, no: 40.
  • Mez, Adam, Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti, çev.: Salih Şaban, İnsan yay., İstanbul 2000.
  • Müslim Abdullah, Eseru’t-Tatavvuri’l-Fikriyyi fi’t-Tefsîr fi’l-Asri’l-Abbâsiyyi, Beyrut 1984.
  • en-Nesefî, Ebu’l-Mu‘în, Tabsıratu’l-Edille, tah.: Hüseyin Atay, Ankara 1993.
  • Nasr Hamid Ebu Zeyd, el-İtticâhu’l-Aklî fi’t-Tefsîr -Dirâsetün fî Kadiyyeti’l- Mecâz fi’l-Kur’ân ‘İnde’l-Mu’tezile, Beyrut 1982.
  • Nasr Hamid Ebu Zeyd, İlahi Hitabın Tabiatı, çev.: M. Emin Maşalı, Ankara 2001
  • Özdeş, Talip, Mâturîdî’nin Tefsir Anlayışı, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
  • Özen, Şükrü, ‚Yeterince Tanınmayan Bir İmam: Maturidi‛, Marife, yıl 5, sayı 3, Kış 2005, 411-27.
  • Özen, Şükrü - Topaloğlu, Bekir, ‚Mâtürîdî‛, DİA, İstanbul 2003, XXVIII, 146-64.
  • Öztürk, Mustafa, ‚Tefsir-Te’vil Karşıtlığının Tarihsel ve Epistemolojik Kökenleri‛, İslami Araştırmalar Dergisi, cilt 14, sayı 1, 2001, 77-89.
  • es-Semerkandî, Ebu’l-Leys, Tefsîru Ebi’l-Leys es-Semerkandî, tah.: Ali Muhammed Muavvid ve arkadaşları, Beyrut 1993.
  • es-Suyûtî, Celâleddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, İstanbul 1978.
  • Taberânî, Mu‘cemu’l-Kebîr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1414/1993.
  • et-Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l- Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1992.
  • et-Tanci, Muhammed b. Tavit, ‚Ebu Mansut el-Maturidi‛, Ankara Ün. İlah. Fak. Dergisi, Ankara 1955, cilt IV, sayı I-II, 1-12.
  • et-Tehâmî Nevra; el-İtticâhâtu’s-Sunniyye ve’l-Mu‘teziliyye fî Te’vîli’l-Kur’ân, Tunus 1982.
  • Watt, W. Montgomery, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev.: E. R. Fığlalı, Umran Yayınları, Ankara 1981.
  • ez-Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Kahire 1976.
  • ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî Ulûmi’l- Kur’ân, tah.: Ebu’l-Fadl Muhammed İbrahim, Beyrut 1972. The Discovering Maturidi in Tafsir: Imam al-Maturidi
  • and the Place of Ta’wilat al-Qur’an in the Science of Tafsir
  • Citation/©: Çalışkan, İsmail, (2010). The Discovering Maturidi in Tafsir: Imam
  • al-Maturidi and The Place of Ta’wilat al-Qur’an in the Science of Tafsir,
  • Milel ve Nihal, 7 (2), 67-93.
  • Abstract: In this study is aimed to present Imam Maturidi (d. 333/944), one of
  • the most remarkable Muslim world’s figures, and his commentary called
  • Ta’wilat al-Qur’an, which is his most important book on the Holy Qur’an.
  • It is also tried to determine his and its place in the history of Qur’anic
  • commentary. According to author, there are two qualities that give Ma
  • turidi privileged place in historical progress of the science of Qur’anic
  • commentary. These qualities are his method of commentary that was de
  • veloped by him and his application of this method by himself in his tafsir.
  • Key Words: Maturidi, Ta’wilat al-Quran, tafsir/commentary, ta’wil.

Tefsirde Mâturîdî'yi Keşfetmek: İmam Mâturîdî ve Te‟vîlâtu‟l-Kur'ân'ın Tefsir İlmindeki Yeri

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 2, 67 - 93, 01.06.2010

İsmail Çalışkan

Öz

Bu çalışmada, Müslüman dünyasının yetiştirmiş olduğu en dikkat çekici simalardan birisi olan İmam Maturidi (ö. 333/944) ve onun en değerli eseri olan Te’vîlâtu’l-Kur’ân adlı tefsiri tanıtılmakta ve onun tefsir tarihindeki yeri tespit edilmeye çalışılmaktadır. Yazara göre Maturidi’yi tefsir ilminin tarihi seyri içerisinde ayrıcalıklı ve önemli kılan iki özellik vardır. Bunlar onun geliştirdiği usulü ve bu usulün bizzat kendisi tarafından tefsirde uygulanmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Maturidi Te’vilatu’l-Kur’an tefsir te’vil

Kaynakça

  • Abbott, Nabia, Studies in Arabic Literary Papri (Qur’anic Commentary and Tradition), Chicago-Illinois 1967.
  • Akgül, Muhittin, ‚Ebû Mansûr el-Mâturîdî ve Te’vilâtu’l-Kur’ân‛, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, sayı: 4, 57-67.
  • Bilmen, Ö. Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, Bilmen Yayınevi, İstanbul 1973.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Kur’an Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller, Ankara 1968.
  • Çalışkan, İsmail, Siyasal Tefsirin Oluşum Süreci, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2003.
  • Çalışkan, İsmail; ‚Tefsir Usûlü’nün Oluşum Sürecinde İlk Yazılı Kaynaklar -İbn Vehb ve Muhâsibî’nin Eserleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Tahlil-‛, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XII/2, Sivas 2008, 55-74. ed-Dârimî, es-Sunen, (el-Kütübü’s-Sitte içinde), İstanbul 1992.
  • Ebu Hanife, el-Fıkhu’l-Ebsat (İmam-ı Azam’ın Beş Eseri içinde), haz. ve çeviren: M. Öz, Kalem Yayıncılık, İstanbul 1981.
  • Ebu Hayyân el-Endelüsî, Bahru’l-Muhît (Fihrist), hazırlayan: İbrahim Şemsuddin, Beyrut 1416/1995.
  • Ecer, A. Vehbi, ‚Maturidi’nin Tanınması‛, Ebu Mansur Semerkandi Maturidi Kongresi Tebliğleri, Kayseri 1986, 10 vd.
  • el-Edirnevî, Ahmed b. Muhammed, Tabakâtu’l-Müfessirîn, tah.: M. Özel - M. Erbaş, İzmir 2005.
  • Erten, Mevlüt, Nass-Yorum İlişkisi (Basılmamış Doktora tezi), Ankara 1998.
  • el-Gazâlî, Ebu Hamid, ‚Kânûnu’t-Te’vîl‛, çev.: Bilal Aybakan, İslami Araştırmalar (Gazali Özel Sayısı), Ankara 2000, cilt: 13, sayı: 3-4, 521-26.
  • Hodgson, M. G. S., İslam’ın Serüveni, çev.: Komisyon, İstanbul 1995.
  • İbn Kuteybe, Te’vîlu Müşkili’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1401/1981İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Beyrut 1994.
  • İbn Sâlim, İbrâhim İbn Hasan, Kadıyyetu’t-Te’vîl fi’l-Kur’âni’l-Kerîm beyne’l- Gulâtı ve’l-M‘utedilîn, Beyrut 1993.
  • İnan, Ahmet, ‚Hermenötik’in Anlam Dünyamızdaki Tekabülleri: Mana, Te’vil ve Tefsir‛, Kur’an ve Dil -Dilbilim ve Hermenötik- Sempozyumu Bildirileri, Van 2001, 81-92.
  • el-İsfehânî, er-Ragıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, İstanbul 1986.
  • İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelam, haz.: Sabri Hizmetli, Ankara 1981.
  • Karmış, Orhan, Tefsir İlminde Te’vilin Yeri ve Önemi, (dr. tezi), Ankara 1975.
  • Kayar, İsmail, Matüridi’nin Tevilatü’l-Kur’an’da Hz. Muhammed’in Peygamberliğini İspatla İlgili Ayetlerin Yorumu, (Yüksek lisans tezi), Marmara Ü. S. B. Enstitüsü, İstanbul 2009.
  • Kırca, Celal, ‚İmam Mâturîdî’ye Göre Tefsir ve Te’vîl Kavramları‛, Kur’an ve Bilim, İst. 1996, 156-71.
  • Kırca, Celal, ‚Mezhebi Tefsir Ekolünün Ortaya Çıkışı‛, İslami Araştırmalar Dergisi, Ank. 1987, sayı 5, 52-61.
  • Kutlu, Sönmez (editör), İmam Mâturîdî ve Maturidilik, Kitabiyat, Ankara 2003.
  • el-Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed, Te’vîlâtu’l-Kur’ân (yazma), Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, no: 40.
  • Mez, Adam, Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti, çev.: Salih Şaban, İnsan yay., İstanbul 2000.
  • Müslim Abdullah, Eseru’t-Tatavvuri’l-Fikriyyi fi’t-Tefsîr fi’l-Asri’l-Abbâsiyyi, Beyrut 1984.
  • en-Nesefî, Ebu’l-Mu‘în, Tabsıratu’l-Edille, tah.: Hüseyin Atay, Ankara 1993.
  • Nasr Hamid Ebu Zeyd, el-İtticâhu’l-Aklî fi’t-Tefsîr -Dirâsetün fî Kadiyyeti’l- Mecâz fi’l-Kur’ân ‘İnde’l-Mu’tezile, Beyrut 1982.
  • Nasr Hamid Ebu Zeyd, İlahi Hitabın Tabiatı, çev.: M. Emin Maşalı, Ankara 2001
  • Özdeş, Talip, Mâturîdî’nin Tefsir Anlayışı, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
  • Özen, Şükrü, ‚Yeterince Tanınmayan Bir İmam: Maturidi‛, Marife, yıl 5, sayı 3, Kış 2005, 411-27.
  • Özen, Şükrü - Topaloğlu, Bekir, ‚Mâtürîdî‛, DİA, İstanbul 2003, XXVIII, 146-64.
  • Öztürk, Mustafa, ‚Tefsir-Te’vil Karşıtlığının Tarihsel ve Epistemolojik Kökenleri‛, İslami Araştırmalar Dergisi, cilt 14, sayı 1, 2001, 77-89.
  • es-Semerkandî, Ebu’l-Leys, Tefsîru Ebi’l-Leys es-Semerkandî, tah.: Ali Muhammed Muavvid ve arkadaşları, Beyrut 1993.
  • es-Suyûtî, Celâleddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, İstanbul 1978.
  • Taberânî, Mu‘cemu’l-Kebîr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1414/1993.
  • et-Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l- Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1992.
  • et-Tanci, Muhammed b. Tavit, ‚Ebu Mansut el-Maturidi‛, Ankara Ün. İlah. Fak. Dergisi, Ankara 1955, cilt IV, sayı I-II, 1-12.
  • et-Tehâmî Nevra; el-İtticâhâtu’s-Sunniyye ve’l-Mu‘teziliyye fî Te’vîli’l-Kur’ân, Tunus 1982.
  • Watt, W. Montgomery, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev.: E. R. Fığlalı, Umran Yayınları, Ankara 1981.
  • ez-Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Kahire 1976.
  • ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî Ulûmi’l- Kur’ân, tah.: Ebu’l-Fadl Muhammed İbrahim, Beyrut 1972. The Discovering Maturidi in Tafsir: Imam al-Maturidi
  • and the Place of Ta’wilat al-Qur’an in the Science of Tafsir
  • Citation/©: Çalışkan, İsmail, (2010). The Discovering Maturidi in Tafsir: Imam
  • al-Maturidi and The Place of Ta’wilat al-Qur’an in the Science of Tafsir,
  • Milel ve Nihal, 7 (2), 67-93.
  • Abstract: In this study is aimed to present Imam Maturidi (d. 333/944), one of
  • the most remarkable Muslim world’s figures, and his commentary called
  • Ta’wilat al-Qur’an, which is his most important book on the Holy Qur’an.
  • It is also tried to determine his and its place in the history of Qur’anic
  • commentary. According to author, there are two qualities that give Ma
  • turidi privileged place in historical progress of the science of Qur’anic
  • commentary. These qualities are his method of commentary that was de
  • veloped by him and his application of this method by himself in his tafsir.
  • Key Words: Maturidi, Ta’wilat al-Quran, tafsir/commentary, ta’wil.
Toplam 55 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

İsmail Çalışkan Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Haziran 2010
Gönderilme Tarihi 5 Kasım 2014
Yayımlandığı Sayı Yıl 2010 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Çalışkan, İsmail. “Tefsirde Mâturîdî’yi Keşfetmek: İmam Mâturîdî Ve Te‟vîlâtu‟l-Kur’ân’ın Tefsir İlmindeki Yeri”. Milel ve Nihal 7/2 (Haziran 2010), 67-93.
 Kapak Resmi İndir