The Possibility of the Sociology of Islam in the Context of Social Sciences: A Paradigmatic Inquiry

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 3, 7 - 31, 12.11.2014

İbrahim Keskin

Öz

The claims of the positivist enlightenment thinking for the absolute truth have generated a situation of crisis. In this crisis, Muslim thinkers and scholars, hoping to be more meaningful and inclusive to Islam and the Muslim world, have attempted to create Islamic social sciences. Nevertheless, the attempts of the Sociology of Islam, Islamic sociology or the so-called Islamization of the knowledge bear the traces of the main characteristics of modern sciences, and despite the designations of being “Islamic”, they are intermingled with the ideals of the modern enlightenment. Hence, so long as being intermingled with modern ideals, these attempts will not be Islamic. Being Islamic necessitates an absolute distance from the constructive logic of the modern social sciences and the modern understanding of the self.

Anahtar Kelimeler

Social Sciences, Crisis, Enlightenment, Positivism, Sociology of Islam.

Sosyal Bilimler Bağlamında İslam Sosyolojisinin İmkânı: Paradigmatik Bir Sorgulama

Öz

Aydınlanmacı pozitivist düşüncenin mutlak hakikat iddiaları bir kriz durumu ortaya çıkarmıştır. Söz konusu kriz durumu bağlamında Müslüman düşünürler ve ilim adamları, İslam’a ve Müslüman dünyaya yönelik daha anlamlı ve kapsayıcı olacağı umuduyla, İslamî sosyal bilimler oluşturma girişiminde bulunmuşlardır. İslam sosyolojisi, İslamî sosyoloji ya da bilginin İslamîleştirilmesi adı altında özetlenebilecek girişimler, modern bilimlerin temel karakteristiklerinin izlerini taşımaktadırlar ve her ne kadar isimlendirmeler “İslamî” nitelemesi taşıyor olsa da, modern aydınlanmacı ideallere bulaşık gibidirler. Dolayısıyla söz konusu girişimler, modern ideallere bulaşık olduğu müddetçe, İslamî olmayacaktır. İslamîlik için modern sosyal bilimlerin oluşturucu mantığından ve dayandığı benlik algısından mutlak anlamda uzaklaşma gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilimler, Kriz, Aydınlanma, Pozitivizm, İslam Sosyolojisi.

Kaynakça

• Bacon, Francis, “On the Interpretation of Nature and the Empire of Man” The Sociology of Knowledge: A Reader, eds. Curtis and Petras, Duckworth, London 1970
• Benton, Ted, Craib, Ian, Sosyal Bilim Felsefesi, Çev.: Ümit Tatlıcan&Berivan Binay, Sentez Yayınları, Bursa 2008
• Hollinger, a.g.e., s. 171.
• West, a.g.e., s. 212.
• Bumin, Tülin, Tartışılan Modernlik, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1996
• Canatan, Kadir, “Bilimde Yeni Arayışlar Çerçevesinde “İslam Sosyoloji- si”nin Temellendirilmesi”, Köprü Dergisi, Kış 2005 (89. Sayı) http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yaz i&YaziNo=651
• Cevizci, Ahmet, İlk Çağ Felsefesi Tarihi, Asa Kitabevi, Bursa 2006
• Chodkiewicz, Michel, Sahilsiz Bir Umman: Muhyiddin İbn Arabî, Çev.: Atila Ataman, Gelenek Yayınları, İstanbul 2003
• Çiğdem, Ahmet, Aydınlanma Düşüncesi, İletişim Yayınları, İstanbul 1997 , Bir İmkân Olarak Modernite, İletişim Yayınları, İstanbul 1997
• Descartes, Rene, Metod Üzerine Konuşma, Çev. K. Sahir Sel, Sosyal Yayınlar, İstanbul 1994
• el Faruki, İsmail Raci, Bilginin İslamîleştirilmesi, Çev.: Risale Yayınları, İstanbul 1987
• Giddens. Anthony, Modernliğin Sonuçları, Çev.: Ersin Kuşdil, Ayrıntı Ya- yınları, İstanbul 1998
• Heideger, Martin, Tekniğe İlişkin Soruşturma, Çev.: Doğan Özlem, Para- digma Yayınları, İstanbul 1998
• Hekman, Susan, Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik, Çev.: Hüsamettin Ars- lan&Bekir Balkız, Paradigma Yayınları, İstanbul 1999
• Hollinger, Robert, Postmodernizm ve Sosyal Bilimler, Çev.: Ahmet Cevizci, Paradigma Yayınları, İstanbul 2005
• Keskin, İbrahim, Bir Yapısalcı Olarak Muhammed Âbid el-Câbirî’de Din- Kültür İlişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa 2009
• Kant, Immanuel, Aydınlanma Nedir”, 1784, Çev.: Nejat Bozkurt, Felsefe Yazıları, Remzi Yayınları, İstanbul 1983
• Kuhn, Thomas S., Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çev. Nilüfer Kuyaş, Alan Yayınları, İstanbul 1995
• Küçükalp, Kasım , Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu,: Heidegger ve Derri- da, Sentez Yayınları, İstanbul 2008 , Nietzsche ve Postmodernizm, Paradigma Yayınları, İstanbul 2003
• Locke, J., Concerning Civil Goverment Second Essay: An Essay Concerning The Original Extend and End of Civil Goverment, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1998
• Lyotard, Jean- François, The Postmodern Condition: A Report on Knowledge, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1984
• Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Çev.: Osman Akınhay & Derya Kö- mürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1998
• Murphy, John W., Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri, Çev.: Hüsamettin Arslan, Paradigma Yayınları, İstanbul 2000
• Nasr, Seyyid Hüseyin, Bilgi ve Kutsal,Çev.: Yusuf Yazar, İz Yayıncılık, İstanbul 1996 , Genç Müslüman’a Modern Dünya Rehberi, Çev.: Şehabettin Yalçın, İz Yayıncılık, İstanbul 1996 , İnsan ve Tabiat, Çev.: Nabi Avcı, Ağaç Yayıncılık, İstanbul 1991 , Modern Dünyada Geleneksel İslam, Çev.: Hüsamettin Arslan/Savaş Şafak Barkçin, İnsan Yayınları, İstanbul 1989
• Swinggewood, Alan, Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, Çev.: Osman Akın- hay, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1998
• Şeriati, Ali, İslam Bilim, Çev.: Faruk Alptekin, Nehir Yayınları, İstanbul 1992 , İslam sosyolojisi, Çev.; Kenan Sökmen, BirleşiK Yayıncılık, İstanbul 1993
• Vattimo, Gianni, The Transparent Society, (Translated by David Webb), Polity Press, Cambridge, 1992
• West, David, Kıta Avrupa Felsefesine Giriş, Çev.: Ahmet Cevizci, Paradigma Yayınları, İstanbul 1998