The Social Construction of Knowledge: Rethinking the Islamization of Knowledge as a Social Construction of Reality

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 3, 49 - 74, 12.11.2014

Mehmet Birekul

Öz

“Islamization of Knowledge” studies that mainly aim the Islamic World to develop their internal dynamics by rescuing them from the current crisis and to move as well in this direction in the production of knowledge are usually discussed on methodological and epistemological axis. Whereas the information is related to the “subject” as much as it relates to “object” and in the existence of knowledge as reality, the environmental context plays an important role as well. At this point, phenomenological approach is noteworthy as it champions the fact that the reality is constructed socially and in this sense the importance of the social construction of information in the context of offering a world of meaning. A new perspective to the efforts of Islamization of knowledge in this regard will take us from an approach to explore the reality to an approach to understand the reality already constructed. This study aims to provide a new approach to the efforts of Islamization of Knowledge considering the social construction of information and facilitating the sociology of knowledge, and for the future to draw attention to the necessity of this approach that is expected bring a new perspective to these studies.

Anahtar Kelimeler

Islamization of Knowledge, Sociology of Knowledge, Epistemology, Phenomenology, Reality Construction

Bilginin Toplumsal İnşası: Bir Sosyal Gerçeklik İnşası Olarak Bilginin İslamileştirilmesi’ni Yeniden Düşünmek

Öz

Temelde İslam dünyasının içinde bulunduğu bunalımdan kurtarılarak kendi iç dinamiklerini harekete geçirmesi ve bu anlamda bilginin üretiminde de bu doğrultuda hareket edilmesini hedefleyen “Bilginin İslamileştirilmesi” çalışmaları tarihi seyri içerisinde çoğunlukla metodolojik ve epistemolojik bir eksende ele alınmıştır. Oysaki bilgi “obje” ile ilgili olduğu kadar “suje” ile de ilgilidir ve bilginin bir gerçeklik olarak varoluşunda çevresel bağlam da önemli bir yer tutmaktadır. Bu noktada gerçekliğin sosyal olarak inşa edildiğini ve bu anlamda bilginin toplumsal inşasının bir anlam dünyası sunması bağlamında önemli olduğunu savunan fenomenolojik yaklaşım dikkat çekmektedir. Bilginin İslamileştirilmesi çabalarına bu anlamda getirilebilecek bir bakış açısı bizi gerçekliği keşfetmeyi hedefleyen bir anlayıştan inşa edilmiş gerçekliği anlamaya çalışan bir anlayışa doğru götürecektir. Bu çalışma Bilginin İslamileştirilmesi çabalarının bilginin toplumsal inşasını göz önünde bulunduran ve bilgi sosyolojisinin imkânlarını kullanan bir anlayışla yeniden düşünülmesini ve bundan sonrası için bu çalışmalara basamak oluşturacak bir bakış açısının gerekliliğine dikkat çekmeyi hedeflemektedir.  

Anahtar Kelimeler

Bilginin İslamileştirilmesi, Bilgi Sosyolojisi, Epistemoloji, Fenomenoloji, Gerçekliğin İnşası.

Kaynakça

• Abu Sulayman, A. H. (1985). ‚İslamization of Knowledge with Special Reference to Political Science‛ American Journal of İslamic Social Sci- ences, Vol. 2, No: 2, 263-289.
• Açıkgenç, A. (1998). Kavram ve Süreç Olarak Bilginin İslamileştirilmesi, İstan- bul: Nesil Yayınları.
• Açıkgenç, A. (2006). İslam Medeniyetinde Bilgi ve Bilim, İstanbul: İSAM Yayınları.
• Açıkgenç, A. (2012). Islamic Scientific Tradition in History, Kuala Lumpur: Penerbit IKIM.
• Açıkgenç, A. (2003). ‚Bilim Epistemolojisine Yeni Bir Yaklaşım‛, Bilimname II, 2003/2, 53-74.
• Al Migdadi, M. H.(2011). ‚Issues in Islamization of Knowledge, Man and Education‛ Revue Académique des sciences humaines et sociales, 7 – 2011, 3-16.
• Altınal, B. E. (2010). ‚Rölativizm mi, Eleştirel Realizm mi?: Sosyal İnşacı- lıkta Yöntemsel ve Politik Sonuçları Olan Epistemolojik Bir Tercih‛ Eleştirel Psikoloji Bülteni, Sayı 3-4, Eylül 2010, 75-84.
• Al-Attas, S. M. N. (1999). The Concept of Education in Islam, Kuala Lumpur: ISTAC Publications.
• Al-Attas, S. M. N. (1993). Islam and Secularism, Kuala Lumpur: ISTAC Pub- lications.
• Anlı, Ö.F. (2011).‚Hakikat (Doğruluk) Bağlamında Sosyal Bir İnşâ Olarak Bilimsel Bilgi -Bilimsel Kuram – Verili Gerçeklik İlişkisi Bağlamın- da Post-modern Eleştiriler‛ FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), Bahar, sayı: 11, 53-77.
• Arslan, H. (1992). Epistemik Cemaat, Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Arslan, M. (2005). ‚İslam’ın İlk Döneminde Toplumsallaşma Olgusuna Sosyolojik Bir Bakış: Kardeşleştirme Örnek Olayı‛, İslami Araştırma- lar, C. 18, Sayı 3, 251-274.
• Aydın, M. (2010). Bilgi Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap.
• Bakar, O. (2012). İslam Bilim Tarihi ve Felsefesi, Çeviren: Işık Yanar, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Barnes, B. (1990). Bilimsel Bilginin Sosyolojisi, Çev: Hüsamettin Arslan, Ankara:Vadi Yayınları.
• Berger, P. (2004). ‚Bilgi Sosyolojisinde bir Problem Olarak Kimlik‛, Ter- cüme: Mehmet Cüneyt Birkök, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi Cilt 1, No 1, 1-11.
• Berger, P. ve Luckmann, T. (1988) ‚Bilgi Sosyolojisi ve Din Sosyolojisi‛, Çeviren: M. Rami Ayas, A.Ü.İ. F. Dergisi, , C. XXX., 375-385.
• Berger, P. ve Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası -Bir Bilgi Sosyo- lojisi İncelemesi-, Çeviren: Vefa Saygın Öğütle, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Birkök, M. C. (1998). Sosyolojik Düşünmek ve Metodolojisi, Elektronik Sürüm 1. 6
• el-Alvânu,T. C. (1994).‚Bilginin İslâmîleştirilmesi: Dünü ve Bugü- nü‛Çeviren: Ahmet Kemerli, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, sayı: 3, 95-116.
• Erbaş, H. (1992). ‚Sosyolojide Fenomenoloji‛ Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, Cilt 14, 159-166.
• Erdem, M. (2002). ‚Yeni Usul Arayışlarının Arka Planı ve Problemleri Üzerine‛ Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 71-86.
• Farukî, İ. R. (1985). Bilginin İslamileştirilmesi, Çeviren: Fehmi Koru, İstan- bul: Risale Yayınları.
• Farukî, İ. R. (1991). ‚Sosyal Bilimlerin İslamileştirilmesi‛ Çeviren: Mehmet Paçacı, İslami Bilimde Metodoloji Sorunu, Yayına Hazırlayan: Meh- met Paçacı, İstanbul: Fecr Yayınları, 11-29.
• Fazlurrahman (1988). ‚İslamization of Knowledge: A Response‛, American Journal of İslamic Social Sciences Vol., 5, No. 1, 3-11.
• Kasapoğlu, M. A.(1992). ‚Sosyolojide Birlik Sağlamak‛, Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Araştırma Dergisi, Cilt XIV, 201-218.
• Muhammed, Y. (1994). ‚Bilginin İslâmîleştirilmesi: Bir Eleştiri‛Çeviren: Süleyman Gündüz, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, sayı: 3, 110- 122.
• Nasr, S. H. (2012). Bilgi ve Kutsal, Çeviren: Yusuf Yazar, İstanbul: İz Yayın- ları.
• Nor, W. M. (1993). ‛Al-Attas’ın Eğitim Felsefesi ve Metodolojisinin Genel Hatları‛, Çeviren: Yasin Ceylan, İslâmî Araştırmalar, Cilt: 7, Sayı: 1, 35-72.
• Safi, L. (1993). ‚İslami Bir Metodoloji Arayışı: Bilginin İslamileştirilmesi Tasarısı” Çeviren: Akif Demirci, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 31-57.
• Safi, L. (2006). ‚Bilginin İslamileştirilmesi Bilgisel Yöntemlerden İcra Me- totlarına (Geçiş)‛Çeviren: Ömer Pakiş, Dinbilimleri Akademik Araş- tırma Dergisi, VI sayı: 3, 275-306.
• Schutz, A. and Luckmann, T. (1973). The Structures of the Life World, İlli- nois: Northwestern University Press.
• Sekamanya, S. A., Hussein, S. and Ismail, N. A.H. (2011). “The experience of Islamization of Knowledge at the International Islamic Univer- sity Malaysia: successes and challenges‛. In: New Intellectual Hori- zons in Education. Gombak: IIUM Press, 91-110.
• Swingewood, A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, Çeviren: Osman Akınbay, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Tannenbaum, D. G. ve Schultz, D. (2005). Siyasi Düşünce Tarihi Filozoflar ve Fikirleri Çeviren: Fatih Demirci, İstanbul: Adres Yayınları.
• Turner, J. H., Beeghley, L. ve Powers, C. H. (2010). Sosyolojik Teorinin Olu- şumu, Çeviren: Ümit Tatlıcan, Bursa: Sentez Yayınları.
• Kuhn, T. S. (1982). Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çeviren: Nilüfer Kuyaş, İstanbul: Alan Yayınları.
• Uyanık, M. (1999). Bilginin İslamileştirilmesi ve Çağdaş İslam Düşüncesi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Uyanık, M. (2012). ‚İslami İlim Kavramsallaştırması‛ Çağdaş İslam Bilimine Giriş (Editor: Mevlüt Uyanık) Ankara: Fecr Yayınları, 21-42.
• Yıldırım, E. (2007). Bilginin Sosyolojisi, Bursa: Ekin Yayınları.
• Yıldırım, E. (2004). ‚Türk Sosyolojisinde Pozitivizm: Bilginin Sosyolojik Tasarımı (1908-1945)‛ Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 2004 /1, 107- 130.