Al-Biruni’s Contribution to the History of Religions

Yıl 2013, Cilt: 10 Sayı: 3, 85 - 110, 17.12.2014

Nasuh Günay

Öz

Al-Biruni who lived in the tenth and eleventh centuries and known as Alberonius in the West is regarded as one of the greatest scholars of the medieval Islamic world. He has important studies in many fields like as-tronomy, mathematics, geometry, medicine, pharmacy, science, religions, sects, philology, history and geography. In addition to Arabic, Turkish and Persian, Biruni knew many languages such as Hebrew, Greek, Syriac and Sanskrit. But he used Arabic language in his works. He has worked with Ibn Sina, Ibn Abu Nasr Miskawayh. Biruni acted rationally, kept rational-ity at the forefront, and avoided prejudice in his works. Number of works of Biruni is around one hundred and eighty. But only twenty seven of these works have survived until today. The most important works of him in the History of Religions are “El-Âsâru’l-Bâkiye ani’l-Kurûni’l-Hâliye” and “Tahkîk mâ li’l-Hind’. This article will focus on the Biruni's contributions to the History of Religions.

Bîrûnî’nin Dinler Tarihi’ne Katkısı

Öz

Onuncu ve on birinci yüzyıllarda İslam dünyasında yetişmiş Batı dillerinde adı Alberuni veya Aliboron olarak geçen büyük bilim adamı Bîrûnî astro-nomi, matematik, geometri, tıp, eczacılık, doğa bilimleri, dinler, mezhep-ler, filoloji, tarih ve coğrafya bilimlerinde önemli çalışmaları bulunmakta-dır. Bîrûnî Arapça, Türkçe ve Farsçanın yanında İbranca, Rumca, Süryanîce, Yunanca, Sanskritçe gibi daha birçok lisan biliyordu. Eserle-rinde bilim dili olan Arapçayı kullandı. İbn Sina, İbn Miskeveyh ve Ebu Nasr gibi bilginlerle birlikte çalıştı. Bîrûnî çalışmalarında rasyonel dav-ranmış, akılcılığı ön planda tutmuş, peşin fikirlerden kaçınmıştır. Bîrûnî’nin eserlerinin sayısı yüz seksen civarındadır. Bu eserlerden sadece yirmi yedisi günümüze kadar gelebilmiştir. Dinler tarihi açısından en önemli eserleri El-Âsâru’l-Bâkiye ani’l-Kurûni’l-Hâliye ve Tahkîk mâ li’l-Hind isimli çalışmalarıdır. Bu makalede çeşitli bilim dallarında ilkleri or-taya koyan Bîrûnî’nin Dinler Tarihi’ne katkıları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bîrûnî, Dinler Tarihi, el-Hind, el-Âsâr, Hindistan

Kaynakça

• Anawati, G.C. (1996). Mineralogy, Bîrûnî, Abu Rayhân Mohammad b. Ahamad, Encyclopedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 3.
• Barthold, W. (1963). İslam Medeniyeti Tarihi, (Neşr: F. Köprülü), Ankara.
• Bîrûnî, E. R., (1923). El-Âsâru’l-Bâkiye ani’l-Kurûni’l-Hâliye, (Tahkik: E. Sachau), Leipzig.
• Bîrûnî, (1962). Tahdîdu Nihâyâti’l- Emâkin li Tashîhi Mesâfâti’l-Mesâkin, (Tahkik: M. Tanci), Ankara.
• Birûnî, (1993). Kitabâ’t-Tahkîk mâ li’l-Hind min Makuletin Makbûletin fi’l-Akl ev Merzûle (ed: F. Sezgin), Frankfurt.
• Birûnî, (2011). El Âsâr el-Bâkiye), Maziden Kalanlar, Çev: A. Batur, İstan- bul.
• Blois, F. (1996). History of Religions, Bîrûnî, Abu Rayhân Mohammad b. Ahamad, Encyclopedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 3, online edition, New York.
• Bosworth, C.E., (1996). Life, Bîrûnî, Abu Rayhân Mohammad b. Ahamad, Encyclopedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 3, online edition, New York.
• Jeffery, A. (2010). “Bîrûnî’nin Karşılaştırmalı Dinler Tarihine Katkısı”, Çev: M. Tarakçı, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIX, Sayı: 2,315-352.
• Lawrence B.B., (1996). Hindology, Bîrûnî, Abu Rayhân Mohammad b. Ahamad, Bîrûnî, Abu Rayhân Mohammad b. Ahamad, Encyclope- dia Iranica, Vol. IV, Fasc. 3.
• Pingree, D., Bibliography, Bîrûnî, Abu Rayhân Mohammad b. Ahamad, Encyclopedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 3.
• Sachau, E. (1993). Alberuni’s India, Ed: F. Sezgin, Frankfurt.
• Sayılı, A. (1974). “Doğumunun 1000'inci Yılında Beyruni”, Beyrunî’ye Ar- mağan, Ankara.
• Sayılı, A. (1974). “Beyrunî ve Bilim Tarihi”, Beyrunî’ye Armağan, Ankara.
• Şehat, A. A. (1968). Ebu Reyhan Beyrunî, Mısır.
• Pines, S., Gelblum, T. (1966). Al-Bīrūnī's Arabic Version of Patanjali's Yo- gasūtra:. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 29, doi:10.1017/S0041977X00058870.
• Sidu, E. S. (1999). Ebu er-Reyhan el- Bîrûnî, Dirasetü An Hayatihi, Riyad.
• Tanci M. (1974). “Beyrunî’nin İbn-i Sina’ya Yönelttiği Bazı Sorular, İbn-i Sina’nın Cevapları ve Bu Cevaplara Beyrunî’nin İtirazları”, Bey- runîye Armağan, Ankara.
• Togan, Z.V. (1970) Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul.
• Togan, Z.V. (1972). Bîrûnî, İslam Ansiklopedisi, İstanbul, II.
• Tümer, G. (1974). “Beyrûnî’nin Karşılaştırmalı Dinler Tarihi Çalışmaları”, Beyrunî’ye Armağan, Ankara.
• Tümer, G. (1975). Bîrûnî’ye Göre Dinler ve İslam Dini, Ankara.
• Tümer, G. (1992). “Bîrûnî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul, VI.
• Whitaker, I, (2011). “Bîrûnî Çalışmalarının Bugünkü Durumu: Bir İnceleme ve Bibliyografya”, Çev: F. Kızıl, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakül- tesi Dergisi, Cilt: XX, Sayı: 1, s. 259-294.