From De Facto Political Authority to Legitimate Power:From De Facto Political Authority to Legitimate Power:

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 24 - 35, 29.06.2017

Şaban Ali Düzgün

https://doi.org/10.17131/milel.324211

Cited By: 1

Öz

There have been many works on political theories in Islamic thought,

some of which have the character of mirrors for princes (fürstenspiegel)

that advise the rulers how to rule, how to cope with the crisis conditions or

chaos management and how to struggle for power. The examples of this

genre are İbn Zafer’s Sulvan al-Mutâ’ fî ‘udvân al-atbâ’ı and Turtûşî’s

Sirâcu’l-mulûk. Some others philosophy about the character of politics and

give the main features of the ruler such as Fârâbî’s Fusûlu’l-madanî and

el-Madîna al-fâdıla; Juwaini’s Gıyâs al-umem fi iltiyâs az-zulam,

Dawwanî’s Ahlâk-ı Calâlî, Ibn Jamâ’a’s Tahrîr al-ahkâm fî tadbîri ahl al-

Islâm and Ibn al-Fîrûz’s Gurrat al-baydâ. Some works deal with much

more comprehensive structure of the state including bureaucratic one, the

examples of which are Siyâsatnâma of Nizamulmulk and Kutadgu Bilig of

Yusuf Has Hajib. On the other hand, we have scholars who did not directly

tackle this matter but indirectly commented on it through interpreting

the key terms related to the politics like itaat, ulu’l-amr, shûra, al-amr bi’l

ma’rû va’n-nahy ani’l-munkâr, adl, hukm, khilâfa, bay’a, walâya, mulk,

amn, etc., Ibn Taymiyya is the outstanding example of these scholars who

did not author any specific treatise on the subject but contributed extensively

while interpreting related terms. In this paper we will analyze

Mâturîdî’s ideas on ulu’l-amr which is among the hot debates in political

agenda. In his aloofness with the state and in his insistence on the rule of

law represented by the values and norms, Mâturîdî has the same sensitivity

when interpreting the term ulu’l-amr.

Anahtar Kelimeler

Maturidi, ulu'l amr, ulama, emara, political philosophy

De Facto Siyasal Otoriteden Meşru Siyasal İktidara: Mâtürîdî’nin Ulu’l-Emr Kavramsallaştırması

Öz

İslam düşünce tarihinde siyasal kuramlarla ilgili çok sayıda eser kaleme

alınmıştır. Bunlardan bir kısmı prenslere ayna (fürstenspiegel) türü eserler

olup yöneticilere yol göstermekte, kriz zamanlarında halkı nasıl idare

etmeleri gerektiği, iktidar mücadelesini nasıl verecekleri gibi konularda

onlara uyarılarda bulunmaktadır. İbn Zafer’in Sulvânu’l-Mutâ’ fî ‘udvâni’l

etbâ’ı ve Turtûşî’nin Sirâcu’l-mül.k’u bu türün en önemli örnekleridir.

Eserlerden bir kısmı ise siyasetin felsefesini yapmakta ve ideal yöneticinin

nitelikleri üzerinde durmaktadır. Fârâbî’nin Fusûlu’l-medenî ve el-

Med.netü’l-fâdıla’sı; Cüveyn.’nin Gıyâsu’l-ümem fi’ltiyâsi’z-zulem’i,

Devvânî’nin Ahlâk-ı Celâlî’si, İbn Cemâ’a’nın Tahr.rü’l-ahkâm fî tedbiri

ehli’l-İslam’ı ve İbn Fîrûz’un Gurretü’l-beydâ’sı bu türdendir. Bazıları ise

devletin bürokratik organizasyonu dâhil çok daha kapsamlı meseleleri ele

almaktadırlar. Nizamülmülk’ün Siyasetname’si, Yusuf Has Hâcib’in Kutadgu

Bilig’i bunun örneklerindendir. Bunların dışında doğrudan siyaset

felsefesiyle ilgili eser yazmamakla birlikte çalışmalarında dolaylı olarak

meseleyi irdeleyen bilginler de vardır. İslam siyaset felsefesinin omurga

kavramları hâline gelen itaat, ulu’l-emr, şûra/meşveret, emr-i bi’l-ma’rûf

nehy-i ‘ani’l-münker, adalet, hüküm, hilafet, biat/bey’at, velâyet, mülk,

emn/emanet, ehliyet, liyakat, vb. terimleri yorumlarken bu bilginlerin konuyla

ilgili g.rüşlerini öğrenmekteyiz. Doğrudan siyaset felsefesiyle ilgili

yazmayan ama yorumlarında konuyla ilgili g.rüşlerini beyan eden bir isim

olarak İbn Teymiye’yi bunun örneği olarak anabiliriz. Bu yazıda, etrafında

epeyce gürültü koparılan ulu’l-emr terimine M.tür.d.’nin nasıl bir anlam

yüklediği tartışılmaktadır. Kendisi devletle ilişkilerinde mesafesini koruyan,

bilginin temsil ettiği temel değer ve normları herkesin kendisine göre

hizalanacağı yaşam normları olarak savunan M.tür.d.’nin ulu’l-emr yorumunda

da aynı duyarlılığı gösterdiğine şahit oluyoruz.

Anahtar Kelimeler

Maturidi, ulu'l emr, ulema, umera, siyaset felsefesi

Kaynakça

• Boetie, Etienne de La, Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev, (Çev. M. A. Ağaoğulları) İstanbul: İmge Yay., 2016.
• el-Gannuşî, Raşid, İslam Devletinde Kamusal Özgürlükler, (Çev. Osman Tunç) Mana Yay., İstanbul, trsz.
• el-Kasımî, Zafir, Nizamü’l-hükm fi’ş-şerîa ve’t-târîhi’l-İslâmî, Beyrut, 1974. Mâtürîdî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, (Tahk: Bekir Topaloğlu, vd.), Mizan Yay., İstanbul, 2005.
• Mouline, Nabil, The Clerics of Islam: Religious Authority and Political Power in Saudi Arabia, Yale Univ. USA; 2014.
• Safi, Omid, The Politics of Knowledge in Premodern Islam: Negotiating Ideology and Religious Inquiry, Carolina, 2006.