İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 36 - 62, 29.06.2017

Mehmet Evkuran

https://doi.org/10.17131/milel.324213

Öz

İlk Müslüman neslin yaşadığı en önemli sorun iktidarın yeniden-kurulması

olmuştur. Konu din tarafından doğrudan belirlenmediği için, oldukça zengin

ve hareketli tartışmalar yaşanmıştır. Siyasette herkesi memnun edecek

nihaî bir ..zümün bulunmadığı düşünüldüğünde, Müslüman toplumunda

da ilk anda ‘rahatsız’ bir kesimin oluştuğu anlaşılır. ‘Rahatsız ve memnun

olmayan’ isimler, zamanla toplumsal bir muhalefet simgesi haline getirilmiştir.

Toplumda somut iktidar mücadelesi sürerken, bunun yanında entelektüel

alanda otorite de tanımlanmaktaydı. Kurulu düzeni normalize eden

teolojik söylemin yanında, itirazı ebedîleştiren ve mevcudu sorgulayan bir

başka teolojik söylem de gelişmiştir. Bunun yanında bazı saf teolojik tartışmalar

da dolaylı olarak kendi iktidar tasavvurlarını kurmuşlardır. Toplumsal

ve tarihsel rekabet hem iktidar hem de dinî inanç düzeyinde

yaşanmıştır. Müslüman mirası da bu rekabet ve mücadelenin anlatımlarını

yansıtmaktadır. Bu çalışmada, İslam düşüncesinde siyasal düşünme tarzının

ortaya çıkışı, iktidarın kurulması, mevcut iktidara destek sunan ya da

muhalefet eden anlayışların teolojik kurguları ele alınacak, Tanrı’nın otoritesinin

dünyev. siyasete ve gü. arayışına nasıl dahil edildiği sorunu, FETÖ

üzerinden tartışılacak, bir kelam tartışması olan sıfatlar konusunun, ahlak

tasavvuru dolayımında otoriteye yansımaları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Otorite, Tanrı tasavvuru, ahlâk, sıfatlar, mutlak

Historical and Theological Establishment of Authority in Islamic Thought: Discussion on the Absolute of Allah and the King/Sultan

Öz

The most important problem
that the first Muslim generation have confronted was re-establishment of the
power. Since the subject was not directly determined by religion, there were
quite rich and active discussions. It is difficult to find a final solution
that please everybody in politics thus a ‘uncomfortable’ cohort emerged at the
first moment in the Muslim society. The names whose 'uncomfortable and
dissatisfied' were gradually turned into social opposition symbols. While the
struggle for power continued in society, authority was defined at the
intellectual level as well. In addition to the theological rhetoric that
normalized the order of the board, another theological discourse that has
questioned the objectors and the residents has developed. In addition, some
theological debates have established their own ideas of power, directly or
indirectly. Social and historical competition has been experienced both at the
level of power and religious belief. This study deals with the emergence of
political thought and the establishment of power in the Islamic tradition. The
theological constructions of discourses supporting or opposing power are
examined. The question of how the authority of God is included in the quest for
worldly politics and power will be discussed through the FETÖ and finally the
reflections of God's attributes to authority in the context of moral conception
will be examined.

Anahtar Kelimeler

Authority, God's imagination, morality, adjectives, absolute

Kaynakça

• Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası-Alevî Sünnî Ayrışmasının Arkaplanı, Ankara, 2015.
• Çelebi, İlyas, İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcabbâr, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2002
• Düzgün, Şaban Ali, “Sol İlahiyat: Dinin Sol Yorumunun İmkânı, Riskleri ve Sınırları”, Kelam Araştırmaları Dergisi, yıl 12, sayı 2, ss. 1-22, 2014.
• Eagleton, Terry, Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, çev. Selin Dingiloğlu, Yordam Kitap, İstanbul, 2014. Eşarî, Ebu’l-Hasan, Lum’a, Kahire, 1955.
• Evkuran, Mehmet, Mehmet Evkuran, Ahlak Hakikat ve Kimlik- -İslam Kelâmında Ahlâk Problemi, Araştırma Yayınları, Ankara, 2013.