Tarihsellik: Tarihte Olmak ya da Tarihsiz Olmak

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 2, 251 - 264, 31.12.2019

Şevket Kotan

https://doi.org/10.17131/milel.668339

Öz

Bu makale, yeni bir olgu olarak modern dönemde ortaya çıkan “tarihselci İslam”ı, temel söylemleri, felsefi ve dini mensubiyeti itibarıyla inceleyecek-tir. Tez olarak da “tarihselci İslam”ın felsefi bakımdan ontolojik tarihselliğe ve dini bakımdan da İslam ilim geleneğine mensubiyetinin ancak dolaylı olduğunu, zira bu düşünce eğiliminin felsefi bakımdan pozitivist rasyonalizme ve dini bakımdan da reformist söylemlere, dolayısıyla da İslam modernizmine mensup olduğunu savunacaktır. Ayrıca bu çalışmada, “tarihselci İslam”ın modern dönemde ortaya çıkan diğer İslami düşünce akımları gibi bir kurtuluş söylemi olduğu üzerinde durularak “tarihselci İslam” bir çağdaş dönem ‘kurtuluş teolojisi’ olarak vasıflandırılacak ve kurtuluş söylemi karakterinin onu yorumda bilimsel olmaktan uzaklaştırdığı vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarihselci İslam, Tarihte olmak, Tarihsiz olmak, Kurtuluş Teolojisi, İslam Modernizmi

Historicity: to be in History or to be without History

Öz

This article will examine the concept of historicist Islam, a new phenome-non that emerged in the modern era, in relation with the foundational discourses and its philosophical and religious affiliations. As a thesis for this research, we will argue that the historicist Islam is only indirectly related to the ontological historicity from the philosophical point of view and to the Islamic tradition of scholarship from religious aspect. Rather the historicist Islam is directly rooted in the Islamic modernism as this tendency of thought is related to positivist rationalism philosophically, and reformist discourses in terms of religious thought. Furthermore, this study focuses on the fact that historicist Islam is a discourse of salvation like other Islamic though movements that emerged in the modern era, and that historicist Islam is classified as a contemporary period 'Theology of Salvation', with the emphasis on the fact that the nature of salvation discourse doesn’t allow it to be scientific in its interpretation

Anahtar Kelimeler

Historicist Islam, Being in History, Being without History, Theology of Liberation/Salvation, Islamic Modernism

Kaynakça

• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru'l-Hadis: Nüzul Sırasına Göre Kur’an Tefsiri. Çev. Şaban Karataş vd. İstanbul: Ekin Yayınları, 1998.
• Fazlurrahman. Ana Konularıyla Kur'an. Çev. Alpaslan Açıkgenç. Ankara: Fecr Yayınları, 1987.
• Fazlurrahman. İslâm ve Çağdaşlık. Çev. Alpaslan Açıkgenç-Hayri Kırba-şoğlu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Fazlurrahman. İslam. Çev. Mehmet Aydın-Mehmet Dağ. İstanbul: Selçuk Yayınları, 1992.
• Göka, Erol, vd., Önce Söz Vardı: Yorumsamacılık Üzerine Bir Deneme. Anka-ra: Vadi Yayınları, 1996.
• Kotan, Şevket. Bir Kurtuluş Teolojisi olarak Tarihselci İslam. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Ahmed-i Hani Sempozyumu, 5-6 Ekim 2019.
• Köse, Saffet, “Hz. Ömer’in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkamın Değişmesi Tartışmalarına Bir Bakış”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 7 (2006).
• Özlem, Doğan. Tarih Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• Şinkitî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Muhtâr b. el-Cekenî. Edvâ’ü’l-Beyân fî i’dahi’l-Kur’ân bi’l-Kur’ân, Beyrut, Dârü’l-fikr, 1995.
• Tatar, Burhanettin. “Kur’anı Yorumlama Sorunu”. Kur’an ve Dil: Dilbilim ve Hermenötik Sempozyumu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2001.