Fantastic Cinema and Intertextual Transfer of Mythology: The Case of Harry Potter and the Philosopher’s Stone

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 1, 79 - 103, 30.06.2022

Bilge Yavaş

https://doi.org/10.17131/milel.1099992

Öz

Fantastik Sinema ve Mitolojinin Metinlerarası Aktarımı: Harry Potter ve Felsefe Taşı Örneği

Öz

Tür sınıflandırmasının sinemada kullanılmaya başlamasıyla izleyicinin tür etiketi aracılığıyla filmin içeriğine yönelik bir tema seçebildiği, yapımcıların da izleyici potansiyeline yönelik üretime geçtiği karşılıklı bir etkileşim ortaya çıkmıştır. Başlangıçta sınırları çizilen türler bir süre sonra yapımcı ve izleyici arasındaki karşılıklı beklenti sonucu iç içe geçmiş ve türsel melezleşme gerçekleşmiştir. Fantastik tür bağlamında yürütülen bu çalışmada fantastik, “melez tür” olarak ele alınmıştır. Fantastik türün melezliğinin sinematik biçim ve içerik açısından birçok alttürün çeşitliliğini yansıtmasından kaynaklandığı varsayılmaktadır. Bu çeşitlilik içerisinde özellikle mitolojik kaynaklardan ilham aldığı düşünülmektedir. Çağdaş fantazya filmlerinden biri olan ve uzun yıllardır popülerliğini koruyan Harry Potter ve Felsefe Taşı filmi olay örgüsünde birçok farklı mitolojiyi barındırmasından dolayı çalışmanın örneklemi olarak seçilmiş ve çalışma örneklem film çerçevesinde sınırlandırılmıştır. Böylece fantastik tür sineması ve bu türe kaynaklık eden mitolojik unsurlar bağlamında nasıl bir metinlerarası aktarım yapıldığını analiz etmek amaçlanmaktadır. Sonuç olarak filmde yer alan olayların, kahramanların, canavarların ve büyülü nesnelerin mitolojide nasıl karşılık bulduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tür sineması, fantastik, mitoloji, metinlerarasılık, Harry Potter

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay. Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi, 2000.
• —. Metinlerarasılık//Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları, 2011.
• Atayman, Veysel, ve Tuncer Çetinkaya. Popüler Sinemanın Mitolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.
• Baldick, Chris. The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms. New York: Oxford University Press, 2001.
• Batislam, H. Dilek. "Divan Şiirinin Mitolojik Kuşları: Hümâ, Anka ve Simurg," Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 2002: 185-208.
• Campbell, Joseph. Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. Çeviren: Sabri Gürses. İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
• Harry Potter ve Felsefe Taşı. Yönetmen: Chris Columbus, Birleşik Krallık: Warnes Bros, 2001.
• Erhat, Azra. Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Estin, Colette, ve Helene Laporte. Yunan ve Roma Mitolojisi. Çeviren: Musa Eran. Ankara: Tubitak, 2002.
• Fiske, John. Mitler ve Mitleri Yapanlar. Çeviren: Şebnem Duran. İzmir: İlya Yayınları, 2006.
• Furby, Jacqueline, ve Claire Hines. Fantastik. Çeviren: Sena Yavuz. İstanbul: Kolektif Kitap, 2014.
• Graves, Robert. Yunan Mitleri. Çeviren: Uğur Akpur. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• Hart, George. Mısır Mitleri. Çeviren: Mehmet Sait Türk. Ankara: Phoenix Yayınları, 2010.
• Jung, Carl Gustav. İnsan ve Sembolleri. Çeviren Ali Nahit Babaoğlu. İstanbul: Okuyan Us Yayınları, 1964.
• Kalıpçı, Muge. "Metinlerarasılık Kapsamında G.O.R.A. ve A.R.O.G. Filmlerinin İncelenmesi," RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ekim 2016: 69-80. King, Geoff. "Yeni Hollywood'da Tür Dönüşümleri," Hollywood'a Yeniden Bakmak içinde, düzenleyen: Y. Gürhan Topçu, 153-174. Ankara: De Ki Basım Yayım, 2010.
• Korkmaz, Ferhat. "Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma," Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Haziran 2017: 71-88.
• Muller, W. Max, ve James George Scott. The Mythology of All Races. Düzenleyen: Louis Herbert Gray. Cilt 12. Boston: Marshall Jones Company, 1964.
• Necatigil, Behçet. 100 Soruda Mitologya. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1985.
• Oskay, Ünsal. Çağdaş Fantazya. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2018.
• Özşen, Melek Ece. "Uluslararası iletişimde kültür endüstrisi ürünü olarak Harry Potter," Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2006.
• Rosenberg, Donna. Dünya Mitolojisi. Çeviren: Koray Akten, ve diğerleri. Ankara: İmge Kitabevi, 2003.
• Şahin, Derya. Roma Mitolojisi. İstanbul: Uludağ Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Todorov, Tzvetan. Fantastik Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• Vax, Par Louis. L'art Et La Lıttérature Fantastıques. Paris: Presses Universitaires de France, 1974.