at-Tafsiru'l-Muqaran: A New Method in Resolving Controversies in the Science of Tafsir

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 253 - 278, 31.12.2023

Vedat Yetkin

https://doi.org/10.17131/milel.1385635

Cited By: 1

Öz

The need for conducting detailed studies on Quranic verses led tafsir experts to introduce new methods. Due to these requirements, a new field of study recently emerged in Arabic academia, at-Tefsiru’l-Mukaren, which can be translated into English as the Comparative Tafsir Method. This new method aims to study the verse(s) on which mufassirs have disputed, in a detailed and scientific way. The phenomenon of dispute in the science of Tafsir has been an issue that mufassirs have frequently dealt with throughout the History of Tafsir. When we look at tafsir literature, different opinions have been expressed about many Qur'anic verses. Although disagreements in the science of tafsir is divided into two as acceptable and unacceptable disputes in the eyes of the ulema, some opinions affect the meaning or provision of the verse among the acceptable disagreements. Choosing one of the views of mufassirs without examining such disputes within a method does not produce scientifically reliable results. At this point, the Comparative Interpretation Method is needed. This article primarily focuses on the discussions on this new method, which its definition and method is not clearly identified. In particular, the broad definition and scope of the Comparative Tafsir Method has been criticized by some tafsir researchers. The author of this article presents his evaluations regarding the description and different layers of this method. Moreover, in order to clarify the principles of Comparative Tafsir Method, the 6th and the 7th verses of the Al-Hashr Surah are carefully examined. The different opinions expressed by the mufassirs regarding the relevant verses in the tafsir have been analyzed in detail according to the principles of this method and a conclusion has been reached.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Comparative Tafsir, at-Tafsiru’l-Muqaran, Al-Hashr Surah, Tawbah Surah, Method, Controversy

et-Tefsîru’l-Mukâren: Tefsir İlmindeki İhtilafları Çözümlemede Yeni Bir Yöntem

Öz

Kur’an-ı Kerim’deki ayetler üzerine detaylı çalışmalar yapma ihtiyacı günümüzde tefsir uzmanlarını yeni metotlar oluşturma gayretine sevk etmiştir. Bu ihtiyaçlar neticesinde son dönemlerde özellikle Arap dünyasında Mukayeseli Tefsir Metodu olarak tercüme edebileceğimiz et-Tefsîru’l-Mukâren adıyla yeni bir çalışma sahası oluşmuştur. Bu metodun amacı müfessirlerin üzerinde ihtilaf etmiş oldukları ayet/ayetleri ilmi bir yöntemle ayrıntılı bir şekilde incelemektir. Tefsir ilmindeki ihtilaf olgusu Tefsir tarihi boyunca müfessirlerin sıklıkla ilgilendikleri bir husus olmuştur. Nitekim tefsir müktesebatına baktığımızda Kur’an ayetlerinin birçoğuna dair farklı görüşler aktarılmıştır. Her ne kadar tefsir ilmindeki ihtilaf olgusu ulema nezdinde makbul olan ve makbul olmayan ihtilaflar olmak üzere ikiye ayrılmış olsa da makbul olan ihtilafların içerisinde de ayetin manasını veya hükmünü etkileyen görüşler yer almaktadır. Bu tarz ihtilafları bir yöntem dahilinde incelemeden müfessirlerin görüşleri arasından birini tercih etmek ilmi açıdan sağlıklı sonuçlar doğurmamaktadır. Tam bu noktada Mukayeseli Tefsir Metoduna ihtiyaç duyulmaktadır. Bu makalede öncelikli olarak tanımı ve yöntemi tam olarak istikrara kavuşmamış bu yeni metot üzerine yapılan tartışmaların üzerinde duruldu. Özellikle Mukayeseli Tefsir Metodunun tanımının ve kapsamının geniş tutulması bazı tefsir araştırmacıları tarafından tenkit edilmiştir. Çalışmada bu yeni metodun tanımı ve yöntem basamaklarına dair araştırmacı kendi değerlendirmelerine yer vermiştir. Mukayeseli Tefsir Metodu’nu daha anlaşılır kılmak için Haşr Suresi 6. ve 7. ayetleri örnek olarak seçilmiştir. İlgili ayetlere dair müfessirlerin tefsirlerde aktarmış oldukları farklı görüşler bu metodun ilkelerine göre ayrıntılı bir şekilde analiz edilerek bir sonuca ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Karşılaştırmalı Tefsir, et-Tefsîru’l-Mukâren, Haşr suresi, Tevbe suresi, Yöntem, İhtilaf

Kaynakça

• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdullah el-. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Sebʿi’l-Mesânî. thk. Ali Abdülbâri Atiyye. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Beyhaki, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-kübra. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki. Kahire: Merkezu Hecr li’l-Buhus ve’d-Dirasati’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, 2011.
• Buhari, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. thk. nşr. Muhammed Zübeyr b. Nasr. Daru Tavki’n-Necat, 1422.
• Buhari, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail. et-Tarihü’l-kebir. Haydarabad: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1362.
• Fenisan, Suud b. Abdillah el-. İhtilâfu’l-müfessirîn esbâbuhû ve âsâruh. Riyad: Merkezu’d- dirâsâti ve’l-İ’lâm, 1998.
• Feramâvi, Abdulhay Huseyn el. el-Bidaye fi’t-Tefsiri’l-mevzui. Kahire: Matbaatu’l-hadaratu’l-arabiyye, 2. Basım, 1977.
• Fir’avn, Ravza Abdulkerim. et-Tefsiru’l-mukaren dirase nazariyye ve’t-tatbik ’ala suretu’l-Fatiha. Ürdün: Camiatu’l-Ulumi’l-İslamiyye Alemiyye, Doktora Tezi, 2011.
• Halil b. Ahmed. Tertibu kitabi’l-ayn. thk. Abdulhamid Hendavi. Beyrut: Müessesetu’n-neşri’l-İslami, 2003.
• Harbi, Hüseyin b. Ali b. Hüseyin el. Kavâidü’t-tercîh inde’l-mufessirîn. 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-Kâsım, ts.
• Hatib, Ahmed Said el. Mefatihu’t-tefsir. Riyad: Daru’t-Tedmuriyye, 1. Basım, 2010.
• Humeydi, İbrahim b. Salih b. Abdullah el. “Mustalahu’t-tefsiri’l-mukaren: Dirase nakdiyye”. Mecelletu’l-Camiatu’l-İslamiyye li’l-ulumu’ş-şer’iyye, Camiatu’l-İslamiyye, Medine-i Münevvere 55/200 (2022).
• İbn Aşur, Muhammed et-Tahir b. Muhammed. et-Tahrir ve’t-Tenvir. Tunus: ed-Daru’t-Tunusiyye, 1984.
• İbn Atıyye el-Endelüsi. el-Muharreru’l-veciz fi tefsiri’l-kitabi’l-’aziz. thk. thk. Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed. Beyrut: Daru’l-kütubu’l-ilmiyye, 1422.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Cemalüddin Abdülmelik b. Hişam b. Eyyüb el-Himyeri el-Meafiri. es-Siretü’n-nebeviyye. thk. thk. Mustafa es-Sekka- İbrahim el-Ebyari. Kahire: Mektebetü Mustafa, 1955.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer Kureşi. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim. thk. Muhammed Hüseyin Şemsuddin. Beyrut: Daru’l-kütubu’l-ilmiyye, 1419.
• İbnu’l-ʿArabî, Ebû Bekr Muḥammed b. Abdillâh. Aḥkâmu’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. ed. Abdürrezzâk el‑Mehdî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1422.
• Kahraman, Ferruh. Ulumu’l-Kur’an özelinde tefsirde ihtilaflar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Kattan, Menna’. Mebahis fi Ulumi’l-Kur’an. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
• Kûmi, Ahmed es-Seyyid el. et-Tefsiru’l-mevzui li’l-Kur’ani’l-Kerim. Kahire: Daru’l-hûda, 1. Basım, ts.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-. el‑Câmiʿ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el‑Berdûnî - İbrâhîm Etfeyyiş. Kâhire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Meşni, Mustafa İbrahim el. “et-Tefsiru’l-mukaren dirase ta’sıliyye”. Mecelletu’ş-şeria ve’l-kanûn, Camiatu’l- İmarati’l-Arabiyyeti’l-Muttehide, Kulliyetu’l-kanûn 26 (Nisan 2006), 137-205.
• Muhammed Fethi Derini. el-Fıkhu’l-İslami’l-mukaren mea’l-mezahib. Şam: Menşurat camiatu Dimeşk, 1991.
• Muhammed Tantavi. et-Tefsirü’l-vasit li’l-Kur’ani’l-Kerim. Kahire: Dârü’l-Ma’ârif, 1992.
• Muḳâtil b. Süleymân, Ebû’l-Ḥasen el-Belḫî. Tefsîru Muḳâtil b. Süleymân. thk. ʿAbdullâh Maḥmûd Şeḥḥâte. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1423/2002.
• Müslim, Ebü’l-Huseyn Müslim b. el-Haccac. el-Cami’s-sahih. thk. Muhammed Fuat Abdilbaki. Beyrut: Daru ihyai’t-turasi’l-Arabi, 1420.
• Nehhas, Ebû Cafer en. en-Nasih ve’l-mensuh. thk. thk. Muhammed Abdüsselam Muhammed. Kuveyt: Mektebetü’l-Felah, 1988.
• Nusayrat, Cihad Muhammed Faysal. “et-Tefsiru’l-mukaren İşkeliyyetu’l-mefhum”. Mute li’l-buhus ve’d-dirasat-silsiletu’l-ulumu’l-insaniyye ve’l-ictimaiyye, Camiatu Mute 30/1 (Haziran 2015).
• Rumi, Fehd b. Abdurrahman. Usulü’t-tefsir ve menahicihi, 2013.
• Sahib b. Abbad. eI-Muhit fi’I-Iüga. Beyrut: Alemu’l-kutub, 1994.
• Said, Abdussettar Fethullah. el-Medhal ila’t-tefsiri’l-mevzui. Mısır: Daru’t-Tevzi’ ve’n-neşru’l-islami, 1. Basım, 1992.
• Suyuti, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-mensur fi’t-tefsir bi’l-me’sur. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1983.
• Şarkavi, Ahmed Muhammed eş-. “İhtilâfu’l-müfessirîn esbâbuhû ve davâbituh. el-Mecelletu’l-’İlmiyye li-Külliyyeti Usûli’d-dîn ve’d-Da’ve, 2004.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî eş-. Fethu’l-Kadîr. thk. Dımeşk; Beyrut. Dârü İbn Kesîr; Dârü’l-Kelimi’t-Tayyib, 1431.
• Şınkıti, Muhammed el-Emin. Edvau’l-Kur’an fi izahi’l-Kur’an bi’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-fikr, 1995.
• Ṭaberî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. Cerîr et-. Câmiʿu’l-Beyân fî Teʾvîli’l-Ḳur’ân. thk. Aḥmed Muḥammed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tayyar, Musaid b. Süleyman b. Nâsır. et-Tahrir fi Usuli’t-tefsir. Cidde: Merkezu’d-diraset ve’l-ma’lumâti’l-Kur’aniyye bi ma’hed el-İmamu’ş-Şatibi, 1. Basım, 2014.
• ‘Umeri, Ahmed Cemal el. Dirasat fi’t-tefsiri’l-mevzui li’l-kasasi’l-Kur’ani. Kahire: Mektebetu’l-hancî, 2.Basım, 2000.
• Vakıdi, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vakıd el-Eslemi. el-Megazi. thk. Marsden Jones. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1966.
• Yakut Hamevi, Ebu Abdillah Şihabüddin Yakut b. Abdillah Hamevi Bağdadi Rûmî. Mucemü’l-büldan. Kahire: Matbaatü’s-Saade, 1906.
• Zehebi, Muhammed Hüseyn. İlmu’t-tefsir. Kahire: Daru’l-ma’arif, 1995.