Tipik Gelişim Gösteren 36-71 Ay Arasındaki Çocukların Adlandırdığı Sözcük Türlerinin Belirlenmesi ve Hata Analizi

Yıl 2024, , 429 - 452, 01.02.2024

İlknur Maviş , Aylin Müge Tunçer , Semra Selvi Balo

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1205186

Öz

Sözcük bilgisi, dil gelişiminin önemli bir temel taşıdır. Bir sözcüğün çocuğun dağarcığına katılımını takip etmek anneler veya bakıcılar için erken yaşlarda kolay olabilir; ancak sözcük edinimi hızlandıkça sözcüklerin edinim yaşlarını not almak zorlaşacaktır. İleri yaşlarda ise sözcük bilgisi hakkında bilgi veren objektif testlerden yararlanılmaktadır. Bu testler uygulanırken katılımcılara farklı sözcük türlerinden (ad, eylem, sıfat vb.) resimler gösterilerek adlandırmaları istenir. Mevcut araştırma, tipik dil gelişimi gösteren 36-71 ay arasındaki çocukların resim adlandırma becerilerini ortaya koymayı ve adlandırma sırasında yaptıkları hataları analiz etmeyi hedeflemektedir. Bu çalışmada, 8-36 ay arası çocuklardaki sözcük gelişimini ebeveyn beyanına göre değerlendiren Türkçe İletişim Gelişimi Envanteri’nin (TİGE) Türkçeye uyarlanması sürecinde belirlenen ve resimlendirmeye uygun sözcükler ‘adlandırma sözcükleri’ olarak seçilmiştir. Seçilen 140 sözcüğün ait olduğu TİGE kategorileri ‘hayvanlar, taşıtlar, oyuncaklar, yiyecek ve içecekler, giysiler, vücut bölümleri, küçük ev eşyaları, mobilyalar ve odalar, evin dışı, insanlar, eylem sözcükleri, tanımlamaya yardımcı sözcükler ve yer bildiren sözcüklerdir. Çalışmaya tipik dil gelişimi gösteren 68 çocuk katılmıştır. Üç farklı yaş grubunda (36-47; 48-59; 60-71 ay) incelenen tipik dil gelişimi gösteren çocuklardan toplanan verilere bakıldığında, tüm semantik kategorilerinden alınan adlandırma puanlarının yaş ile arttığı ve çocuklarının adlandırma performanslarının birbirinden anlamlı olarak farklılaştığı belirlenmiştir. Çocukların isim ve eylemleri sıfat ve diğer sözcük türlerinden daha fazla doğru adlandırdığı saptanmıştır. Bu farklılık tüm karşılaştırmalarda daha büyük yaş grubu lehinde gözlenmektedir. Her yaş grubunun hangi kategoriden daha çok sözcük adlandırdığı belirlenmiş; ek olarak, çocukların adlandırma hataları analiz edilmiş ve örnekleri ile sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

tipik dil gelişimi gösteren çocuklar, sözcük adlandırma, sözcük adlandırma hataları

Determining the Word Types Named by 36 -71 months old Typically Developing Children and Error Analysis in Naming

Öz

Vocabulary development is an important milestone of language development. It may be easy for mothers or caregivers at an early age to track the acquisition of a word in the vocabulary, but as word acquisition accelerates, it will become harder to take note of the new ones. Objective tests that provide information about vocabulary gain are also used in advanced ages. While applying these tests, participants are asked to name different types of words (nouns, verbs, adjectives etc.) by looking at the matching pictures. In this study, the words determined by Turkish Communication Development Inventory (CDI-TR), which evaluates the vocabulary development in children aged 8-36 months according to the parental reports was illustrated in pictures with clear mental image. The categories including 140 selected words belong to animals, vehicles, toys, food and drink, clothing, body parts, small household items, furniture, and rooms, outside of the house, people, action words, descriptive words, and location word categories. A total of 68 children with typical language development (TLD) participated in the study. The data collected from TLD children was examined in three different age groups (36-47; 48-59; 60-71 months) As a result, it is determined that the naming scores from all word categories increase with the age and the naming performances of the children groups differed significantly from each other. It was determined that children named nouns and actions more correctly than adjectives and other word types. The difference is observed in favor of the older age group in all the comparisons. The category age group named more words from was determined. Naming errors of children were analyzed and presented with examples.

Anahtar Kelimeler

children with typical language development, naming, naming errors

Kaynakça

• Aksu-Koç, A., Küntay, A. C., Acarlar, F., Maviş, İ., Sofu, H., Topbaş, S., ve Turan, F. (2011). Türkçede erken sözcük ve dilbilgisi gelişimini ölçme ve değerlendirme çalışması: Türkçe iletişim gelişimi envanterleri: TİGE-I ve TİGE-II. TÜBİTAK 107KO58 Projesi Sonuç Raporu.
• Baykoç-Dönmez, N. ve Arı, M. (1992). 2-30 Aylık Türk çocuklarında dilin kazanılması. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (3), 115-161.
• Braginsky, M., Yurovsky, D., Marchman, V. A., and Frank, M. C. (2019). Consistency and variability in children’s word learning across languages. Open Mind: Discoveries in Cognitive Science, 3, 52-67.
• Cangi, E., Selman, B., Işıldar, A. ve Yıldırım, G. (2018). Gecikmiş dil ve konuşma vakalarının ifade edici dil becerilerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(2).
• Davidoff, J. and Masterson, J. (1996). The development of Picture naming: Differences between verbs and nouns. Journal of Neurolinguistics, 9(2), 69-83. doi.org/10.1016/0911-6044(96)00004-8.
• Dükar, B. N., ve Tunçer, A. M. (2021). Gecikmiş dil-konuşması bulunan çocukların alıcı ve ifade edici sözcük dağarcığının değerlendirilmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 4(3), 261-283.
• Fenson, L. Dale, P. S., Reznick, J. S., Thal, D., Bates, E., Hartung, J. P., Pethick, S., and Reilly, J. (1994). The MacArthur Communicative Development Inventories: user's guide and technical manual. Singular Publishing Company.
• Gentner, D. (1982). Why nouns are learned before verbs: Linguistic relativity versus natural partitioning. Center for the Study of Reading Technical, 257.
• Gökçümen, G. ve Topbaş, S. (2014). 18-35 aylık çocukların erken sözcük dağarcığı gelişimlerinin Dil Gelişim Tarama (DİLTAR) ile değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Dönem Projesi]. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Herschenson, J. (2007). Language Development and age. Cambridge University Press.
• Jersild, A. (1983). Çocuk psikolojisi (Çev. Gülseren Günçe). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını. Kara, Ş. (2002). Anadil edinimi ve erken yaşta yabancı dil öğretimi. M. Ü. Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (16), 101– 118.
• Katz, J., Önen, F., Demir, N., Uzlukaya, A. ve Uludağ, PA. (1974). Peabody Resim-Kelime Testi. Hacettepe Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 6(1-2):129-140.
• Kazak Berument S., ve Güven A. G. (2013). Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil (TİFALDİ) Testi: I. Alıcı dil Kelime Alt Testi Standardizasyon ve Güvenilirlik Geçerlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(3), 192- 201.
• Küçük-Doğaroğlu, T. ve Acarlar, F. (2020). 4-6 yaş grubu çocuklar için sözcük derinliği testinin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 210-221. doi: 10.16986/HUJE.2019049974.
• Masterson, J., Druks, J., and Gallienne, D. (2008). Object and action picture naming in three and five-year-old children. Journal of Child Language, 35, 373-402.
• Maviş, İ. (2000). Anlam gelişimi. S. Topbaş (Ed.), Çocukta dil ve kavram gelişimi. 3. Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Maviş, İ., and Demirdöğenler, S. (2016). Vocabulary and grammar acquisition in Turkish as assessed by the Turkish communicative development inventory. B. Haznedar ve F. N. Ketrez (Ed.), The Acquisition of Turkish in Childhood içinde (s 275-294). John Benjamins Publishing.
• McGregor, K.K., Freidman, R.M., Reilly, R.M., Newman, R.M. (2002). Semantic Representation and Naming in Young Children. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 45, 332-346.
• McLaughlin, S. (1998). Introduction to language development. Singular Publishing.
• McLaughlin, S. (2006). Introduction to language development (2nd Edition). Thomson Delmar Learning Publishing.
• Mayor, J., and Plunkett, K. (2014). Shared understanding and idiosyncratic expression in early vocabularies. Developmental Science, 17, 412–423.
• Nelson, K. (1973). Some evidence for the cognitive primacy of categorization and its functional basis, Merrill-Palmer Quarterly, 19, 21-39.
• Pence, K.L. and Justice, L. M. (2008). Language development from theory to practice. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc. xviii, 404, CD.
• Rescorla, L., Jennifer, M. and Leher, S. (2000). "Vocabulary Growth in Late Talkers: Lexical Development from 2;0 to 3;0." Journal of Child Language, 27, no. 2:293-311, doi:10.1017/S030500090000413X.
• Rescorla, L. (1989). The Language Development Survey: a screening tool for delayed language in toddlers. Journal of Speech and Hearing Disorders, 54, 587-99.
• Selçuk, Z. (2001). Gelişim ve öğrenme (8. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Schelletter, C. (2005). Lexical skills in English mono- lingual children: Differences between nouns and verbs [Poster presented at the 10th International Congress for the Study of Child Language]. Berlin, Germany. Sheng,L and McGregor, K. K. (2010). Object and Action Naming in Children with Specific Language Impairment. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, Vol. 53, 1704–1719 (December 2010), American Speech-Language-Hearing Association.
• Schneider, R., Yurovsky, D., vandFrank, M. C. (2015). Large-scale investigations of variability in children’s first words. In Noelle D. C., et al. (Ed.), Proceedings of the 37th Annual Meeting of the Cognitive Science Society, Pasadena, California, July 22–25, p. 2110–2115. Austin, TX: Cognitive Science Society.
• Tardif, T., Fletcher, P., Liang, W., Zhang, Z., Kaciroti, N., and Marchman, V. A. (2008). Baby’s first 10 words. Developmental Psychology, 44, 929–938.
• Topbaş, S., ve Güven, S. (2011). Türkçe Erken Dil Gelişim Testi- TEDİL. Test Bataryası, Detay Yayıncılık.
• Wasik, B. A., ve Hindman, A. H. (2018). Why wait? The importance of wait time in developing young students’ language and vocabulary. The Reading Teacher, 72(3), 369-378.