Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Okul Yöneticileri Tarafından Güçlendirilmesi

Yıl 2024, , 209 - 240, 01.02.2024

Bilgen Kıral , Pınar Arslan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1209363

Öz

Çalışma, özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin, okul yöneticileri tarafından güçlendirilmesinin nasıl olduğunu tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseninde olup; 2021-2022 akademik yılında, Ankara’da özel eğitim okullarında görev yapan, gönüllü 12 öğretmen ile yürütülmüştür. Araştırmada kartopu örnekleme yöntemi tercih edilmiş; veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulmuş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış, içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda özel eğitim okullarına görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul yöneticileri, öğretmenleri güçlendirmemekte ya da çok az güçlendirmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenler, yöneticilerinin özel eğitim alanını ve mevzuatını iyi bilmeleri gerektiği konusunda hemfikirdirler. Bulgular ışığında özel gereksinimli öğrencilerin eğitim aldıkları okullarda görev yapan yöneticilere, hem üniversite programı içerisinde hem de görevleri sırasında aldıkları hizmet içi eğitimlerle bu alanda kendilerini geliştirebilme imkânları sağlanması gibi öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Güçlendirme, öğretmen güçlendirme, özel eğitim okulu, öğretmen, okul yöneticisi

Kaynakça

• Acaray, T. (2010). Ankara ili ilköğretim ve ortaöğretim okul müdürlerinin öğretmenleri güçlendirme örüntüleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik. Nobel Yayınevi.
• Arick, J. and Krug, D. (1993). Special education administrators in the United States: Perceptions on policy and personnel issues. The Journal of Special Education, 27(3), 348-364.
• Avidov- Ungar, O. and Arviv-Elyashiv, R. (2018). Teacher perceptions of empowerment and promotion during reforms. International Journal of Educational Management, 32(1), 155-170.
• Aydemir, H., Diken, İ., K., Yıkmış, A., Aksoy, V. ve Özokçu, O. (2015). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (Özel Sayı), 68-86.
• Bertrand, L. and Bratberg, W. (2007). Promoting the success of all students. Academic Leadership: The Online Journal, 5(3), 14.
• Billingsley, B. S., Bodkins, D. and Hendricks, M. B. (1993). Why special educators leave teaching: Implications for administrators. CASE in Point, 7(2), 23-38.
• Conderman, G. and Pedersen, T. (2005). Promoting positive special education practices. NASSP Bulletin, 89(644), 90-98.
• Creswell, J. W. (2016). Qualitative ınquiry & research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks.
• Cross, L. H. and Billingsley, B. S. (1994). Testing a model of special educators' intent to stay in teaching. Exceptional children, 60(5), 411-421.
• Çalışıcı Çelik, N. ve Kıral, B. (2022). Öğretmen güçlendirme stratejileri: yapılamama nedenleri ve çözüm önerileri. Journal of Qualitative Research in Education, 29, 179-202.
• Çetin, M. ve Kıral, B. (2018). Okul yöneticilerinin öğretmenleri güçlendirmesine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12 (26), 281-310
• Demirtaş, H., Arslan, M. ve Güven, D. (2016) Özel eğitim okullarının yönetimsel sorunları. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 21-49.
• Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı-EARGED. (2010). Özel eğitim okullarında özel eğitim hizmetleri uygulamalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Bakanlığı, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Ege, P. Altıntaş, E. Acarlar, F. Cavkaytar, A. ve Baydık, B. (2004). Özel eğitimde sorunlar ve çözüm önerileri. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Elstad, E., Christophersen, K. A. and Turmo, A. (2011). Social exchange theory as an explanation of organizational citizenship behaviour among teachers. International Journal of Leadership in Education, XIV(4), 405- 421.
• Ganiban, R., Belecina, R. R. and Ocampo, J. M. (2019). Antecedents of teacher empowerment. International Journal for Educational Studies, 11(2), 89-108.
• Gersten, R., Keating, T., Yovanoff, P. and Harniss, M. K. (2001). Working in special education: Factors that enhance special educators' intent to stay. Exceptional Children, 67(4), 549-567.
• Gündüz, M. ve Akın, A. (2015). Türkiye’de devlet okullarındaki özel eğitimle ilgili sorunlar ve çözüm önerileri. Journal of Research in Education and Teaching, 4(2).
• Hallahan, D. P. and Kauffman, J. M. (2005). Exceptional learners: Introduction to special education (10th ed.). Allyn and Bacon.
• Heward, L.W. (2006). Exceptional children: An introduction to special education (8th Edition). Pearson Prentice Hall.
• Karaman-Kepenekci, Y. (2008). Eğitimciler için insan hakları ve vatandaşlık. Ekinoks Yayınevi.
• Katıtaş, S. (2019). Özel gereksinimli çocuklara eğitim hakkının sağlanmasında okul müdürlerinin rollerine ilişkin öğretmen ve veli görüşleri. Turkish Studies Educational Sciences, 14 (5), 2449-2472.
• Kıral, E. (2015). Yönetimde karar ve etik karar verme sorunsalı. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 73-89
• Kıral, B. (2016). Öğretmenlerde kayıtsızlık ve güçlendirme. PegemAkademi.
• Kıral, B. (2020). The relationship between the empowerment of teachers by school administrators and organizational commitments of teachers. International Online Journal of Education and Teaching, 7(1), 248-265.
• Kıral, B. (2022). Eğitim yönetiminde öğretmen güçlendirme. N. Cemaloğlu ve M. Özdemir (Edts). Eğitim yönetimi. PegemAkademi.
• Küçlü, B. (2021). Özel eğitim okullarında çalışan okul yöneticileri ve öğretmenlerin motivasyonunu etkileyen faktörler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• McHatton, P. A., Boyer, N. R., Shaunessy, E., Terry, P. M. and Farmer, J. L. (2010). Principals' perceptions of preparation and practice in gifted and special education content: Are we doing enough?. Journal of Research on Leadership Education, 5(1), 1-22.
• Melenyzer, B. J. (16-20 November 1990). Teacher empowerment: The discourse, meanings and social actions of teachers. The Annual Conference of the National Counsil of States on Inservice Education, Orlando, Florida.
• Merriam, S. M. (2009). Qualitative research: A guide to design and ımplementation. John Wiley & Sons Inc.
• Milli Eğitim Bakanlığı 573 sayılı Özel eğitim hakkında kanun hükmündeki kararname. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.573.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim tarihi: 19.10.22
• Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. (2018). https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitim-hizmetleri-yonetmeligi-yayimlandi/icerik/1089. Erişim tarihi: 12.11.21
• Milli Eğitim Temel Kanunu. (1973). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1739.pdf. Erişim tarihi: 12.11.21
• Odden, A., Borman, G. and Fermanich, M. (2004). Assessing teacher, classroom, and school effects, including fiscal effects. Peabody Journal of Education, 79(4), 4-32.
• Miller, M. D., Brownell, M. T. and Smith, S. W. (1999). Factors that predict teachers staying in, leaving, or transferring from the special education classroom. Exceptional Children, 65(2), 201-218.
• Mooij, J. (2008). Primary education, teachers’ professionalism and social class about motivation and demotivation of government school teachers in India. International Journal of Educational Development, 28, 508-523.
• Mowday, R. T., Porter, L. W. and Steers, R. M. (2013). Employee—organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism, and turnover. Academic Press.
• Panagiotopoulos, G., Panagiotis, K. and Karanikola, Z. (2019). Professional development and empowerment of primary school teachers. European Journal of Training and Development Studies, 6(4), 9-19.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research and evaluation methods. M. Butun & S. B. Demir (Çev. Ed.). PegemAkademi.
• Pimentel C. (2006). The human right in education: Freedom and empowerment. Multicultural Education, 3-10. Praneviciene B. and Puraite A. (2010). Right to education in international legal documents. Jurisprudence, 3(121), 133-156.
• Rehm, M. (1989). Emancipatory vocational education: Pedagogy for the work of individuals and society. Journal of Education, 171(3), 109-123.
• Rivkin, S. G., Eric A. Hanushek, and John F. Kain.( 2005). Teachers, schools, and academic achievement. Econometrica 73(2), 417–58.
• Romanish, B. (1993). Teacher empowerment as the focus of school restructuring. The School Community Journal, 3(1), 47- 60.
• Rosenholtz, S. J. (1989). Teachers' workplace: The social organization of schools. Addison- Wesley Longman.
• Short, P. M. and Rinehart, J. S. (1992). School participant empowerment scale: Assessment of level of empowerment within the school environment. Educational and Psychological Measurement, 52(4), 951–960.
• Sirotnik, K. A. and Kimball, K. (1994). The unspecial place of special education in programs that prepare school administrators. Journal of school leadership, 4(6), 598- 630.
• Sprague, J. (1992). Critical perspectives on teacher empowerment. Communication Education, 41(2), 181-203.
• Schultheiss, O. C. (2008). The role of implicit motivation in hot and cold goal pursuit: Effects on goal progress, goal rumination, and emotional wellbeing. Journal of Research in Personality, 42, 971-987.
• Smith, J. O. and Colon, R. J. (1998). Legal responsibilities toward students with disabilities: What every administrator should know. NASSP Bulletin, 82(594), 40-53.
• T.C. Anayasası. (1982). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf. Erişim tarihi: 12.11.2021.
• Vrhovnik, T., Maric, M., Znidarsic, J. and Jordan, G. (2018). The influence of teachers’ perceptions of school leaders’ empowering behaviours on the dimensions of psychological empowerment. Organizacija, 51(2), 112-120.
• Westling, D. L. and Whitten, T. M. (1996). Rural special education teachers' plans to continue or leave their teaching positions. Exceptional children, 62(4), 319-335.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.