YENİ TÜRK MECMUASI’NDA İDEAL İNSAN, EĞİTİM VE TOPLUM

Yıl 2017, Cilt: 46 Sayı: 216, 187 - 201, 22.10.2017

Mustafa Gündüz

Öz

Cumhuriyetin ilanı sonrasında her bakımdan yeni bir devlet ve toplum oluşturma ideal ve çabası, birçok yeni kurum ve uygulamanın doğmasını da gerektirmiştir. Özellikle kırsal kesimin ve köylülerin modern eğitim ve hayat tarzıyla tanıştırılması için 1932’de açılan Halkevleri ve Halk Odalarının kültür hayatına önemli katkıları vardır. Buralarda sanat, siyaset, tarım zanaat, dil, tarih, arkeoloji, kitap, dergicilik ve spor gibi farklı alanlarda faaliyetler yapılıyordu. Bütün halkevleri başta dergi ve küçük kitaplar olmak üzere, çok farklı alanlarda kitaplar da yayımlıyordu. Eğitim ve kültür tarihimiz bakımından Halkevlerinin somut ve soyut mirasının hakkıyla değerlendirildiği ve araştırıldığı söylenemez. Bu yazı, Eminönü Halkevi tarafından 1932-1943 arasında 125 sayı olarak yayımlanan, adından da anlaşılacağı üzere her alanda ‘yeni’yi kurmayı amaçlayan Yeni Türk Mecmuası’nda “eğitim, kadın, çocuk, aile ve gençlik” sorunlarının nasıl ele alındığını araştırmayı amaçlamıştır. Yazıda literatür tarama yöntemi kullanılmıştır. Adı geçen derginin bütün sayıları en başta eğitim olmak üzere, kadın, aile,çocuk ve temel gençlik sorunlarıyla ilgili kavramlar bağlamında taranmış ve analiz edilmiştir. Yazıların çokluğundan, diğer Halkevi dergileriyle bir karşılaştırma yapılamamıştır. Dergide bu konularda bol miktarda yazının olduğu görülürken, içeriklerinde ise, erken Cumhuriyetin yeniyi inşa etme arayış ve heyecanı bulunmuştur. Ön plana çıkarılan konuların başında, köylülerin eğitimi ve köy enstitülerinin alt yapısı olarak görülebilecek uygulamalar gelmiştir. Özellikle 1935’ten sonra kadın konusuna önem verilmiştir. Yine bu tarihten sonra Anadolu’nun farklı yörelerinden bolca folklorik malzemeler toplanmıştır. Derginin yeknesak bir eğitim ve kültür politikası olmamasına karşın, temel eğitim paradigmasının milliyetçi, laik, halkçı, eşitlikçi, pozitivist ve bazen bireyci, liberal, bazen de otoriter olduğu görülebilir. Bu özelliğini, özellikle felsefi tartışmalarda görmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Yeni Türk Mecmuası, Eğitim, Kadın, Gençlik ve Çocuk

Kaynakça

• “Bu Mecmua Niçin Çıkıyor?” (Teşrinievvel, 1932). YTM, S.1: ss.1-4. “Cumhuriyet’in On Yılına Bir Bakış” (Kanun-ı evvel 1933,- Kanun-ı Sani 1934). YTM, S.16-17, ss.1233-1238.
• “Dil Kurultayı Açıldı” (Teşrinievvel, 1932). YTM, S.1, ss.47-48. “Halkevi Nedir?, Oraya Kimler Girer ve Nasıl Girer?”, (Nisan-Mayıs 1934). YTM, S.21-22, ss.1504-1507.
• “Hâmit Bey’in Nutku” (Mart 1933). YTM, S.6, ss.XX-XXII.
• “İsmet Paşa Hazretlerinin Nutku”, (Mart 1933). YTM, S.6, ss.II-VI.
• “Üniversite Cumhuriyet’in Eseridir” (2.Teşrin 1940). YTM, S.95, ss.90-94.
• Abadan, Yavuz. “Halkevleri”, (Şubat 1941). YTM, S.98, ss.466-468.
• Adal, H. Şükrü. “Ulusal Kültürün Korunması” (İkinci Kanun 1936). YTM, S.37, ss.2320-2323.
• Anderson, Benedict (1991). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, London: Verso.
• Ahmet Hamdi. “Nümune Köyü-Etimesut” (Ağustos 1935). YTM, S.25, ss.612-1617.
• Bayrı, Mehmet Halit. “İstanbul’da Çocuk Oyunları” (Haziran 1935). YTM, S.34, ss.2185-2188.
• Cemil Sena “Muasır Terbiyenin Gayesi”, (Mart 1934). YTM, S.19-20, ss.1429-1435.
• Dağlıoğlu, H. Turhan “Eski Tarihte Kadın”, (İlk Kanun 1938). YTM, S.61, ss.1315-1318.
• Davut, Yıldız Akpolat (1996). “İstanbul Halkevi Yayın Organı: Yeni Türk Mecmuası (1932-1943)”, Türkiye Günlüğü, S.40, ss.76-92.
• Erem, Ali Rıza (Kanunun-ı Evvel 1934). “Atatürk İlinin: Türk Kadınına”, YTM, S. 28, ss.1789-1791.
• İsmail Hakkı (Mayıs 1933). “Tarih ve İçtimaiyat”, YTM, S.8, ss.635-646.
• Karaömerlioğlu, M. Asım (1998). “Köy Enstitüleri Üzerine Düşünceler”, Toplum ve Bilim, S.76, ss.56-84.
• Karpat, Kemal, H (1974). “The Impact of the People’s Houses on the Development of Communication in Turkey: 1931-1951”, Die Welt des Islam, New Series, V.15, Issue,1/4, ss.69-84.
• Kocaağa, Mamut (2015). Eminönü Halk evleri ve faaliyetleri: (1935-1951), Yayımlanmamış YLT, İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Levend, Agâh Sırrı (Mart 1936b). “Aile”, YTM, S.39, ss.97-99.
• ----. (1 Kanun 1936h). “Gençliğin Terbiyesi”, YTM, S.48, ss.659-660.
• ----. (2 Kanun 1937). “Gençlik ve Disiplin”, YTM, S.49, ss.715-716.
• ----. (Şubat 1936a). “Gençlik”, YTM, S.38, ss.49-51.
• ----. (Ağustos 1936g). “İltimas ve Tavsiye”, YTM, S.44, ss.399-400.
• ----. (Nisan 1936c). “Mektep”, YTM, S.40, ss.159-160.
• ----. (Temmuz 1936f). “Meslek”, YTM, S.43, ss.337-338.
• ----. (Mart 1940). “Millî Terbiyemizin Esasları”, S.87,YTM, ss.106-108.
• ----. (Mayıs 1936d). “Orta Tahsil”, YTM, S.41, ss.219-220.
• ----. (Haziran 1936e). “Yüksek Tahsil”, YTM, S.42, ss.275-276.
• Malche, A. (Nisan 1936b). “İlkçağ Terbiyesinin Vasıfları”, (Çev.: Sabri Esat Ander), YTM, S.38, ss.62-69.
• ----. (Şubat 1936a). “Rönesans Terbiyesi”, YTM, S.40, ss.196-201.
• Mango, Andrew (2000). Atatürk, Modern Türkiye’nin Kurucusu, (Çev.: Füsun Doruker), İstanbul: Remzi Yayınları.
• Mehmet Emin (Teşrin-i Evvel 1933). “Cumhuriyet’in Maarif Zaferi”, YTM, S.11-14, ss.1113-115.
• Mehmet Saffet (Mart, 1933a; S.9, Haziran 1933b). “Türk İnkılabının Karakteri”, YTM, S.6, ss.471-476.
• Meliha Avni (İkinci Kanun 1934). “Dün ve Bugün Kadın”, YTM, S.31, ss.1942-1948.
• ----. (Birinci Teşrin 1932). “Işığa Sapan, Zafere Giden Yola Nasıl Gidilir?”, YTM, S.3, ss.247-249.
• Nusret Kemal (Teşrinievvel, 1932).“Demokrasiyi Kurtaralım, Demokrasiyi Kurtaracak Halk Terbiyesidir”, YTM, S.1, ss.59-69.
• Nusret. Zorlutuna, Halide (Temmuz 1935). “Ulusçu Gençlik”, YTM, S.35, ss.2223-2225.
• Ogüd, Adnan (2.Teşrin 1940).“Cumhuriyet ve Gençlik”, YTM, S.95, ss.402-405.
• Ongun, Cemil Sena (Mart 1935). “Kadına ve Kadınlığa Dair”, YTM, S.31, ss.1935-1944.
• Oruz, İffet Halim (1. Kanun, 1940). “Atatürk İnkılâbının Kadınlık Hamlesi Üzerindeki Görüşler”, YTM, S.96, ss.10-11.
• Öztürk, Halil Nimetullah (Nisan 1936). “Evlenme”, YTM, S.40, ss.178-180.
• Seli Sırrı “Spor ve Gençlik”, (Kanunun-ı Evvel 1934): YTM, S.28, s.1806-1808.
• Sözen, Meliha Avni (Kanunun-ı Sani 1935). “Kadın ve Vazifesi”, YTM, S.29, ss.1826-1829.
• Şukufe Nihal (Kanun-ı Evvel, 1932). “Celâliye’de İki Gün”, YTM, S.3, ss.200-206.
• Tarcan, Selma Selim Sırrı (Haziran 1935). “Kadın ve Spor”, YTM, S.34, ss.2279-2180.
• Taylan, Şevket “(Mayıs 1937). Köy Kalkındırma Kursunu Ziyaret Münasebetiyle”, Yeni Türk Mecmuası, S.53, ss.39-41.
• Uğur, Songül (2002). Türkiye Cumhuriyeti’nin Halka Doğru Politikasında Yeni Türk Mecmuasının Yeri, Yayımlanmamış YLT, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yakasız, Erdinç (2015). Yeni Türk mecmuası (1932-1943), Yayımlanmamış YLT, Yeditepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Yaşaroğlu, Muallim Ahmet Halit “Çocuklarımız İçin”, (Mart 1935), YTM, S.31, ss.1931-1934.
• ----. “Milleti Okutmak Çareleri”, (Nisan 1935), YTM, S.32, ss.1994-2000.
• Yusuf Şerif “Üniversitenin Tarihi”, (Mayıs 1933), YTM, S.8, ss.647-659.