ORTAÖĞRETİM DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN YAŞAM BOYU SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 217, 25 - 55, 09.02.2018

Ahmet Arın

Öz

Bu araştırma ile 2005-2006 öğretim yılında uygulamaya konulan yeni ortaöğretim din öğretimi programına dayalı din öğretiminin öğrencilerin dini  duygu, bilgi ve davranışlarının gelişimi üzerindeki etkilerini görmek, öğrencilerin kendi bakış açılarından din öğretiminin etkililiği hakkındaki görüşlerini tespit etmek ve beklentilerini belirlemek hedeflenmiştir. Bu bağlamda araştırmanın amacı; Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi programının genel amaçları çerçevesinde öğrenciye dini-ahlaki temel becerileri kazandırmada ve günlük hayata uygulamada yaşam boyu sürdürülebilirlik açısından katkısının belirlenmesidir.

Araştırmada nitel veri analizi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Bilecik ili Bozüyük ilçesindeki 10 ortaöğretim kurumunun son sınıfında öğrenim gören kız ve erkek 60 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin yarı yapılandırılmış sorulara verdikleri cevaplar, içerik analizine tabi tutularak değerlendirilmiş, ortaya çıkan görüşler belli temalar altında gruplandırılmıştır. 

Araştırma bulgularına göre; genellikle öğrenciler dini bilgiler ve toplumsal kabuller arasında kaldığında okulda öğrendiklerini dikkate almaktadır. Öğrencilerin önemli bir kısmı, dersin günlük yaşantılarında sürdürülebilir ve daha etkili olabilmesi için öğrenci öğretmen diyaloguna daha fazla zaman ayrılmasını, bazıları da diğer din ve inanışlar hakkında daha geniş bilgi edinmeyi istemektedir. Öğrencilerin çoğunluğu, okuldaki din öğretiminin günlük hayatlarını planlamada, kolaylaştırmada ve sorunlarına çözüm üretmede etkili olduğunu, hayatlarını olumlu yönde etkilediğini ve insanlarla iletişimlerinde uyumlu davranışlar sergilemelerine yardımcı olduğunu ifade etmektedir.

Araştırmadan elde edilen bulgular sonucunda yaşam boyu sürdürülebilir eğitim açısından Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi öğretim programının genel amaçlarına ulaştığı ifade edilebilir. Ancak programın kendisinde ve uygulanması aşamasında iyileştirme yapılması gereken hususlar olduğu da araştırma verilerinden elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültürü ve ahlak bilgisi öğretimi, sürdürülebilirlik, program değerlendirme

Kaynakça

• ACUNER, Hacı Yusuf, (2004). 14-18 Yaş Arası Gençlerde Ahlaki Yargı Gelişimi ve Ahlak Eğitimi, 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Samsun.
• ARABACI, Fazlı, (2011). Türkiye’de Okullarda Din Öğretiminin Dini Sosyalleşme Açısından Önemi ve Beliren Bazı Sorunlar”, Türkiye’de Okullarda Din Eğitimi, (Ed. Recep Kaymakcan vd.), Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• AY, Mahmut, (2016). “Temel Hak ve Hürriyetler Bağlamında Din –İçin-de Çoğulculuk”, Dini Düşüncede Sorunlar ve Yorumlar, (ed. Şaban Ali Düzgün, Tuğba Günal), Endülüs Yayınları, İstanbul.
• BAYKARA, Zeynep, (2009). Okullarda DKAB Derslerinde Diğer Dinlerin Öğretimi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
• BAHÇEKAPILI, Mehmet, (2010). Ortaöğretim DKAB Dersinin Öğrencilerin Dini Duygu, Düşünce Ve Davranışları Üzerindeki Etkisi –İstanbul Avrupa Yakası Örneği-, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• BULUT, Zübeyir, (2014). “Dinsel Çoğulculuk ve Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programında Diğer Dinlerin Öğretimi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2014, C.3 (2), ss.359-381
• DAM, Hasan, (2002). Yetişkinlerin Din Eğitimi, 19 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Samsun.
• DURMUŞ, Alparslan, (2011). Ders Kitaplarının İncelenmesi ve Değerlendirilmesi Sürecine İlişkin Bazı Dikkatler, Türkiye’de Okullarda Din Eğitimi, (Ed. Recep Kaymakcan vd.), Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• DÜZGÜN, Şaban Ali, (2016a). “İdeal Ben ile Ben’in İdealleri Arasında İnsanın Özgürlüğü”, Dini Düşüncede Sorunlar ve Yorumlar, (ed. Şaban Ali Düzgün, Tuğba Günal), Endülüs Yayınları, İstanbul.
• DÜZGÜN, Şaban Ali, (2016b), Kimliksiz Hakikatler, Otto Yayınları, Ankara.
• GÖLCÜK, Şerafettin, (1991). Akaid ve Kelam Dersleri, Din öğretimi ve Din Hizmetleri
• GÜNDÜZ, Şinasi, (2001). “Çağdaş Hristiyan Düşüncesinde Ötekinin Inklusivist Yorumu”, Tezkire Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilim Dergisi, Nisan-Mayıs 2001, Yıl:10, (20), ss.91-116
• KAYMAKCAN, Recep (2007). Yeni Ortaöğretim DKAB Öğretim Programı İnceleme ve Değerlendirme Raporu, Eğitim Reformu Girişimi, İstanbul.
• KAYMAKCAN, Recep, AŞLAMACI, İbrahim, (2011). Çoğulculuğa İlişkin Farklı Yaklaşımlar ve DKAB Dersleri, Türkiye’de Okullarda Din Eğitimi, (Ed. Recep Kaymakcan vd.), Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• KAYMAKCAN, Recep, MEYDAN, Hasan, (2014). Ahlak Değerler ve Eğitimi, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• KESKİNER, Emine, (2011). Öğretim Materyali Olarak İlköğretim DKAB Ders Kitaplarına Dair Bir Araştırma, Türkiye’de Okullarda Din Eğitimi, (Ed. Recep Kaymakcan vd.), Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• KILIÇ, Recep, (1999). “Din Öğretimini Temellendirme Problemi”, Dini Araştırmalar, Ocak-Nisan 1999, C.1, (3), ss.205-212
• KOMİSYON, (2008). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ortaöğretim Programı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• KULA, Naci, (2001). Kimlik ve Din, Ayışığı Kitapları, İstanbul.
• KUTLU, Sönmez, (2011). Laik Örgün Eğitim Sisteminde Doktrin Merkezli Çoğulcu Din Eğitimi Mümkün mü?, Türkiye’de Okullarda Din Eğitimi, (Ed. Recep Kaymakcan vd.), Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul.
• MÜFTÜOĞLU, Ömer, (2012). Bugünün Müslümanının Kur’an’la İletişimi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara.
• MÜFTÜOĞLU, Ömer, (2016). Dinin Bağlayıcılığı ve İnsanın Özgürlüğü, Ankara Okulu Yayınları, Ankara.
• OKUMUŞ, Namık Kemal, (2015). “Din Eğitim-Öğretimi Özgür Bireylerin Yetiştirilmesinde Etkin Bir Rol Üstlenebilir mi?”, Kelam Araştırmaları, 13:1 (2015), ss.213-288.
• ONAT, Hasan, (2016). Türkiye’de Din Anlayışında Değişim Süreci, Endülüs Yayınları, İstanbul.
• ÖZBAY, Canan, (2007). 1982-2005 Ortaöğretim DKAB Öğretim Programlarının Karşılaştırılarak, 2005 Programının Değerlendirilmesi, 19 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Samsun.
• REÇBER, Sait, (2007). “Dini Çeşitlilik”, Din ve Ahlak Felsefesi, 2. Baskı (Ed. Recep Kılıç), Ankuzem Yayınları, Ankara.
• SELÇUK, Mualla, (1997). “Din Öğretiminin Kuramsal Temelleri (Zihin Gelişimi Açısından Bir Deneme)”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, C.4, ss.145-158
• SELÇUK, Mualla, (2005). “Birlikte Yaşamaya Kur’ânî Bir Yaklaşım, Tearuf”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, (Ed. Remziye Yılmaz), Sinemis Yayınları, Ankara.
• SELÇUK, Mualla, TOSUN, Cemal, (2005). “Türkiye’de ve Almanya’da (İslam) Din Dersleri”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, (Ed. Remziye Yılmaz), Sinemis Yayınları, Ankara.
• TEKİN, Filiz, (2005). Stresle Başa Çıkmada Din Eğitiminin Rolü, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya.
• TOSUN, Cemal, (1993). Din ve Kimlik, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• TOSUN, Cemal, (2012). Din Eğitimi Bilimine Giriş, PegemA Yayınları, Ankara.
• YEMENİCİ, Ahmet, (2012). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Diğer Dinlere ve Din Mensuplarına İlişkin Yaklaşımları”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• YILDIRIM, Ali, ŞİMŞEK, Hasan, (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• YILDIZ, Halil, (2010). Ortaöğretim DKAB Dersi Müfredatının Dini Sosyalleşme açısından Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D., (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• ZENGİN, Mahmut, (2010). Yapılandırmacılık ve Din Eğitimi, İlköğretim DKAB Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi ve Öğretmen Görüşleri Açısından Etkililiği, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat A.B.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.