GÖÇMEN ÖĞRENCİLERİN EVRENSEL FEN OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ: ÖĞRETMENLER BU KONUDA NE DÜŞÜNÜYOR?

Yıl 2021, TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA GÖÇMEN EĞİTİMİ, 547 - 575, 22.12.2021

Kadriye Kayacan Rabia Sultan Güneş Koç

https://doi.org/10.37669/milliegitim.960064

Cited By: 1

Öz

Asya ve Avrupa arasında bir köprü görevi gören Türkiye göçmen, sığınmacı, mülteci gibi yabancı uyruklu kişiler
için büyük bir öneme sahiptir. Son yıllarda özellikle Suriye, Irak, Mısır gibi ülkelerde yaşanan olaylardan sonra
Türkiye’ye büyük bir göç akını olmuştur. Gelen göçle birlikte beslenme, barınma gibi sosyal problemlerin yanı
sıra eğitim problemleri de kendini göstermiştir. Bazıları için Avrupa ve diğer ülkelere geçiş yeri olan ülkemiz
bazıları için de ikinci bir vatan durumundadır. Göçmenlerin kalıcı mı geçici mi olduğu bilinemese de eğitim
politikalarının kapsayıcı ve uzun vadeli olması gerektiği açıktır. Bu sebeple bu araştırmada göçmen öğrencilerin
fen okuryazarlık düzeyleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Göçmen öğrencilere eğitim veren ortaokul ve lise
öğretmenlerinin görüşlerinin de alındığı çalışma karma bir çalışmadır. Yükseköğretimdeki 33 göçmen öğrenci
ve göçmen öğrencilere eğitim veren 12 öğretmenle yapılan bu çalışma betimsel araştırma modellerinden tarama
modellidir.. Nicel veriler için Fen Okuryazarlık Ölçeği, nitel veriler için de yarı yapılandırılmış görüşme formu
ve görüşme kayıtları kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre yükseköğretimdeki öğrenim gören göçmen
öğrencilerin fen okuryazarlık düzeyleri orta seviyededir. Ortaokul ve lisedeki göçmen öğrencilerin
öğretmenlerinin görüşüne göre göçmen öğrenciler “olgu ve olayları açıklamada, bilimsel bir problemi ya da
olayı araştırmada” yetersiz; “bilimsel bir çalışma yaparken veri toplama ve yorumlayabilmede, bilimsel olay
ve olguların önemi hakkında fikir yürütmede” de düşük düzeyde olmalarına rağmen geçen yıllara göre daha iyi
ve geliştirilebilir seviyededir.

Anahtar Kelimeler

Fen okuryazarlık, bilimsel okuryazar, göçmen eğitimi, göçmen, yabancı uyruklu, öğretmen görüşü

Kaynakça

• AAAS (American Association for the Advancement of Science). (1989). Science For All Americans https://www.aaas.org/resources/science-all-americans Erişim Tarihi: 12.05.2021 Aktekin, Semih (Ed.). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: MEB Yayınları, 2017. (e-kitap: https://bevmustafakemalilkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/28/742532/dosyalar/2017_12/15131327_ekitap.pdf, Erişim Tarihi: 01. 05.2021)
• Atlıhan, A.M. (2019). Göçmen öğrencilerin okul örgütüne uyumunda öğretmen ve okul yöneticilerinin rolleri [Tezsiz Yüksek Lisans Projesi]. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Aykırı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki Suriyeli öğrencilerin eğitim durumlarına ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Primary Education, 2, 44-56.
• Barton, D. (1994). Literacy: An introduction to the ecology of written language. Cambridge, MA: Blackwell.
• BM (1959). Birleşmiş Milletler çocuk hakları bildirgesi. http://www.sanliurfa.gov.tr/birlesmis-milletler-ocuk-haklari-bildirgesi
• Bozan, M. A. ve Çelik, S. (2021). Mülteci Eğitiminde “Uyum Sınıflarına” Yönelik Bir Değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 36(2), 317-332 .
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Pegem Akademi.
• Bybee, R. W. (1997). Achieving scientific literacy—From purposes to practices. Portsmouth, NH:Heinemann.
• Can, Ş., ve Çelik, C. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının Türkiye istatistiki bölge birimlerine göre evrensel fen okuryazarlık düzeyi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 112-133. doi: 10.9779/pauefd.536777.
• Chin, C. C. (2005). First year preservice teachers in taiwan—do they enter the teacher program with satisfactory scientific literacy and attitudes toward science? International Journal of Science Education, 27(13), 1549-1570.
• Cırıt Karaağaç, F. ve Güvenç, H. (2019). Resmi ilkokullara devam eden Suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim sorunları. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches, 11 (18), 1-39. DOI: 10.26466/opus.53073
• Çepni, S. ; Ayvacı, H. Ş. ve Bacanak, A. (2006). Fen eğitimine yeni bir bakış fen teknoloji toplum. Celepler Matbacılık.
• Crépeau, F. (2013). The rights of all children in the context of international migration. International Organization for Migration (IOM). ISBN:978-92-9068-677-4 (Erişim Tarihi Mayıs 2021: https://www.un-ilibrary.org/content/books/9789210562102/read) Čipková, E., Karolčík, S., & Scholzová, L. (2020) Are secondary school graduates prepared for the studies of natural sciences?-evaluation and analysis of the result of scientific literacy levels achieved by secondary school graduates. Research in Science & Technological Education, 38(2), 146-167.
• Çelik, C. (2016). Evrensel Fen Okuryazarlık Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlama çalışması ve öğretmen adaylarının evrensel fen okuryazarlık düzeyi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• De Boer, G. E. (2000) Scientific literacy: Another look at its historical and contemporary meanings and its relationship to science education reform. Journal of Research in Science Teaching, 37, 582-601. Duban, N. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji okur-yazarı bireylere ve bu bireylerin yetiştirilmesine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (2), 162-174.
• Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi, temel eğitim politikaları. Analiz, 153, 7-28. (www.setav.org, Erişim Tarihi:12.06.2021) Erdem, C (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 26-42.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2021). Güvenli, sistemli ve düzenli göç için küresel mutabakat: Hükümetler arası müzakere edilen ve mutabık kalınan nihai belge. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/files/k%C3%BCresel%20g%C3%B6%C3%A7%20mutabakat%C4%B1.pdf Güngör, F ve Şenel, E. A. (2018). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin eğitim – öğretiminde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. AJESI - Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(2): 124-173 DOI: 10.18039/ajesi.454575.
• Işık-Terzi, C. (2008). İlköğretim I. kademede fen ve teknoloji dersini yürüten sınıf öğretmenleri ile II. kademede fen ve teknoloji dersini yürüten fen bilgisi (fen ve teknoloji) öğretmenlerinin fen okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve sonuçların karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• Gall, M.D., Gall, J.P., ve Borg, W.R. (2007). Educational research: An introduction (8th ed.). Boston: Pearson. Hurd, P.D. (1998). Scientific literacy: New minds for a changing world. Science Education, 82, 407-416.
• İşigüzel, B. ve Baldık, Y. (2019). Göçmen toplulukların eğitim sistemine katılımı sürecinde uygulanan eğitim v dil politikalarının incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 487-503
• Kalkınma Bakanlığı Raporu (Dış Göç Politikası Özel İhtisas Komisyonu Raporu), (2018). Kalkınma Bakanlığı, 11. Kalkınma planı (2019- 2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/DisGocPolitikas%C4%B1OzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf
• Karaman, H. B, ve Bulut, S. (2018). GÖÇMEN çocuk ve ergenlerin eğitim engelleri, psikolojik sorunları ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40 (2), 393-413.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Bilim Kitap Kırtasiye Yayınevi.
• Keskin, H., Tezel, Ö., ve Acat, M. B. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine ilişkin bilimsel okuryazarlık seviyeleri. The Journal of Academic Social Science Studies,4, Summer(I), 1-18. Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3513
• Martin, D. J. (1997). Elementary Science methods: A Constructivist Approachs. Delmas Press.
• Miller, J. D. (1983). Scientific literacy: Aconceptual and empirical review. Daedalus, Spring 112 (2), 29-48.
• MEB (2013a). Ülkemizde Kamp Dışında Misafir Edilen Suriye Vatandaşlarına Yönelik Tedbirler Genelgesi. 03 18, 2017 tarihinde Kayseri Melikgazi İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü: http://melikgazi.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_05/03024558_suriye.pdf (Erişim:18 Nisan 2018). MEB (2013b). Ülkemizde Geçici Koruma Altında Bulunan Suriye Vatandaşlarına Yönelik Eğitim Öğretim Hizmetleri Genelgesi. Fethiye İlçe Mili Eğitim Müdürlüğü:http://fethiye.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_10/02093016_scannedimage24.pdf (Erişim:18 Nisan 2018).
• MEB (2013c). Fen bilimleri dersi öğretim program (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar)
• MEB (2014). Yabancılara Yönelik Eğitim Öğretim Hizmetleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. http://odsgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_01/18120616_18_01_2018.pdf. (Erişim:18 Nisan 2018).
• MEB (2018). Fen bilimleri dersi öğretim program (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar)
• MEB (2018). PISA 2018 Türkiye ön raporu. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/03105347_PISA_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf
• MEB (2019). Yabancı öğrenciler uyum sınıfları (2019/15 Nolu Genelge) (Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü). https://www.meb.gov.tr/mevzuat/liste.php?ara=1 (Erişim tarihi: 01.05.2021).
• Nassaji, H. (2015). Qualitative and descriptive research: Data type versus data analysis. Language Teaching Research, 19(2), 129–132. https://doi.org/10.1177/1362168815572747
• NSTA (National Science Teachers Association) (1971). NSTA position statement on school science education for the’ 70s. The Science Teacher, 38, 46-51.
• Salcı, E., Aydın, A. (2021). Ortaokul öğrencilerinin evrensel fen okuryazarlık düzeyleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi , (10) , 202-219. DOI: 10.21733/ibad.87934
• Özcan, H , Tunç, T , Özkaya, A . (2021). OECD ülkelerinin gelişmişlik düzeyleri ile öğrencilerin fen okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1) , 1-20.
• Özcan, A. S. (2018). Çok kültürlülük Bağlamında Türkiye’nin Suriyeli Öğrencilere Yönelik Eğitim Politikası. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (1), 17-30.
• PIKTES (2016). Suriyeli çocukların Türk eğitim sistemine entegrasyonunun desteklenmesi projesi. https://piktes.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 01.06.2021)
• Sarıer, Y. (2020). Türkiye’de mülteci öğrencilerin eğitimi üzerine bir meta-sentez çalışması: sorunlar ve çözüm önerileri. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3 (1), 80-111.
• Şimşek, H. ve Kula, S. S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: Eğitsel uyum programı. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (AEUİİBFD) 2 (2), 5-21.
• UNICEF (2004). Çocuk haklarına dair sözleşme. https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf (Erişim tarihi: 25.05.2021)
• UNHCR (2020). https://www.unhcr.org/tr/unhcr-turkiye-istatistikleri Vernez, G. ve Abrahamse, A. (1996). How immigrants fare in U.S. education. Institute on Education and Training Center for Research on Immigration Policy, RAND.
• Yurdakul, A. ve T. N. Tok (2018). Öğretmen gözüyle mülteci/göçmen öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), Sayfa: 46-58