SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ ALANINDA EDEBÎ ÜRÜNLERLE İLGİLİ HAZIRLANAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 233, 535 - 555, 15.02.2022

Aslıhan Gez , Enes Çinpolat

https://doi.org/10.37669/milliegitim.791314

Cited By: 4

Öz

Araştırma, sosyal bilgiler eğitimi alanında hazırlanan ve edebî ürünlerin ele alındığı lisansüstü tezlerin özelliklerini içerik analizi ile incelemek amacı ile yapılmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yaklaşımına uygun süreç izlenmiştir. Araştırma materyallerini Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinin web sitesinden ulaşılan konu ile ilgili 55 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler içerik analizi türlerinden kategorisel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırmada ulaşılan bulgulara göre şu sonuçlara ulaşılmıştır: Edebî ürünler ile ilgili tezlerin en fazla 2019 yılında hazırlandığı ve bu tezleri çoğunlukla yüksek lisans tezi olduğu görülmüştür. En fazla tez Marmara Üniversitesi ve Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi bünyesinde hazırlanmıştır. En fazla tez danışmanı doktor unvanındadır. Yüksek lisans tezleri daha çok nitel yöntemle, doktora tezleri ise karma yöntemle hazırlanmıştır. Örneklem türlerinde en fazla ilkokul veya ortaokul öğrencileri ve materyaller (belge) tercih edilmiştir. Tezlerde en fazla hikâye/öykü türüne yoğunlaşılmıştır. Ayrıca fabl, eleştiri, fıkra (gazete), sohbet, röportaj, gezi yazısı, günlük, anı, mektup, nutuk, mülâkat yazı türlerinin olduğu çalışma bulunmamıştır. Anahtar kelimelerde en fazla “sosyal bilgiler”, “değer (eğitimi, öğretimi)”, “sosyal bilgiler öğretimi” kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, lisansüstü tez, edebî ürünler

EXAMINATION OF GRADUATE THESES ON LITERARY WORKS IN THE FIELD OF SOCIAL STUDIES EDUCATION

Öz

The research was carried out to analyze the features of the postgraduate theses prepared in social studies education and which deal with literary works. In the research, a process in accordance with the qualitative research approach was followed. Research materials are composed of 55 graduate theses related to the subject, which can be accessed from the Higher Education Council National Thesis Center website. The document analysis method was used for data collection. The content analysis given within the scope of the research was analyzed with categorical analysis. According to the findings of the study, the following results were reached. Theses on literary works were prepared in 2019 at the most, and these theses are mostly master theses. Most of the theses were prepared by Marmara University and Tokat Gaziosmanpaşa University. Most of the theses advisors are PhD. Master's theses were prepared primarily with the qualitative method, and doctoral dissertations were prepared with the mixed method. Primary or secondary school students and materials (documents) were mostly preferred in sample types. Theses focused mainly on the narrative story literary genre. In addition, no study has been found about fable, criticism, anecdote (newspaper), conversation, interview, travel writing, diary, memoirs, letters, speeches, interview. "social studies", "value (education, training)", and "social studies teaching" are mainly used in keywords.

Anahtar Kelimeler

social studies, graduate thesis, literary works

Kaynakça

• ADIGÜZEL, O. C., & ERGÜNAY, O. (2012). Türkiye'de değerler üzerine gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme perspektifinden incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 18-33.
• ASLAN, C. (2006). Yazınsal nitelikli çocuk kitaplarının çocuğun okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• BAŞ, G., & BEYHAN, Ö. (2012). Türkiye'de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Journal of Values Education, 10(24), 55-77.
• BELDAĞ, A., & AKTAŞ, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: nitel bir çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 953-981.
• BİLGİLİ, A. S. (Ed.). (2019). Sosyal bilgilerin temelleri. Pegem Akademi Yayınevi.
• CRESWELL, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. New York: Sage Publications.
• ÇELİK, A., & ÇETİN, T. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin kullanımı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2336-2359.
• DEMİR, S. B., & AKENGİN, H. (2014). Hikâyelerle sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• DİLEK, A., BAYSAN, S., & ÖZTÜRK, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• DOĞANAY, A. (2015). Değerler eğitimi. C. Öztürk. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 225-256). Ankara: Pegem Akademi.
• ERYILMAZ, Ö., & ÇENGELCİ-KÖSE, T. (2018). Sosyal bilgilerde edebi ürünler ve değerler eğitimi: Küçük Prens örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 65-79.
• FREDERICKS, A. D. (2007). Much more social studies through children’s literature: A collaborative approach. Westport, CT: Teacher Ideas Press.
• GÖRMEZ, E. (2018). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan edebi eserler üzerine bir inceleme. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(30), 4291-4296.
• GÜLÜM, K., & ULUSOY, K. (2008). Sosyal bilgiler dersinde göç konusunun işlenişinde halk türkülerinin kullanılması (örnek bir çalışma). Electronic Journal of Social Sciences, 7(26), 112-127.
• KAPKIN, B., ÇALIŞKAN, Z., & SAĞLAM, M. (2018). Türkiye’de 1999-2017 yılları arasında değerler eğitimi alanında yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 183-207.
• KARATAY, H., DESTEBAŞI, F., & DEMİRBAŞ, M. (2015). Çocuk edebiyatı ürünlerinin 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin karakter gelişimine etkisi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 123-140.
• KAYMAKCI, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 230-255.
• KILIÇOĞLU, G. (2015). Sosyal bilgiler tanımı, dünyada ve ülkemizde gelişimi. M. Safran (Editör). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 3-16). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• MCGOWAN, T., & GUZZETTI, B. (1991). Edebiyat temelli sosyal bilgiler öğretimi (Çeviri: Ahmet Doğanay). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(11), 35-44.
• MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MERRİAM, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• MUTLUAY, R. (1977). 100 soruda edebiyat bilgileri. İstanbul, Gerçek Yayınevi.
• NAS, R. (2002). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• OĞUZ-HAÇAT, S., & DEMİR, F. B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi (2002-2018). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973.
• ORUÇ, Ş. (2009). Sosyal bilgiler 6. sınıf ders kitaplarında edebi ürünler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 9-24.
• ÖZTÜRK, C. (2012). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. C. Öztürk (Editör). Sosyal bilgiler öğretimi (ss.1-31). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• ÖZTÜRK, C., & OTLUOĞLU, R. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• ÖZTÜRK, Ç. (2007). Coğrafya öğretiminde edebi metinlerin kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (24), 70-78.
• REYNOLDS, K. (2011). Why research children’s literature. M. O. Grenby ve K. Reynolds (Ed.), Children’s literature studies. A research handbook içinde (ss. 1-7.) England: Palgave Macmillan.
• ROBSON, C. (2001). Real world research. Oxford: Blackwell Publishers.
• SCHNEIDER, D. (1994). Expectations of Excellence: Curriculum Standards for Social Studies. Bulletin 89. National Council for the Social Studies, 3501 Newark St., NW, Washington, DC 20016. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED378131.pdf
• SEVER, S. (2008). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem.
• SEZER, A., İNEL, Y., & GÖKALP, A. (2019). Çalışma grubu sosyal bilgiler öğretmenleri olan Türkiye’deki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 1-17.
• SUCU, A. Ö. (2012). Mesnevilerin edebiyat eğitiminde değer aktarım aracı olarak kullanılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ŞAHİN, M., YILDIZ, D.G., & DUMAN, R. (2009). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. IV, Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, (9 Ekim), İstanbul.
• ŞİRİN, M. R. (2016). Edebiyat ve çocuk edebiyatı edebiyatın amacı ve işlevi. Türk Dili Dergisi. CX (780), 12-31.
• TABAK, S., & YAYLAK, E. (2020). The place of root values in social studies textbook. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5(8), 1-51.
• TARMAN, B., ACUN, Ċ., & YÜKSEL, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 9(3), 725-746.
• TARMAN, B., GÜVEN, C., & AKTAŞLI, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410.
• TATAR, E., & TATAR, E. (2008). Fen bilimleri ve matematik eğitimi araştırmalarının analizi I: Anahtar kelimeler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 89-103.
• TURAN, S., KARADAĞ, E., BEKTAŞ, F., & YALÇIN, M. (2014). Türkiye’de eğitim yönetiminde bilgi üretimi: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 2003-2013 yayınlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 93-119. doi: 10.14527/kuey.2014.005
• YILDIRIM, A., & ŞİMŞEK, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.