THE RELATIONSHIP BETWEEN THE CONFLICT STRATEGIES OF SPECIAL EDUCATION SCHOOLS PRINCIPALS AND TEACHERS MOBBING BEHAVIOURS THEY ARE EXPOSED TO

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 234, 1257 - 1280, 09.05.2022

Ömer Demir , Semiha Sahin

https://doi.org/10.37669/milliegitim.804399

Cited By: 1

Öz

In this study, it is the examination of the relationship between the conflict management strategies of special education school administrators and psychological mobbing according to the perceptions of teachers working in special education schools in İzmir central district. The sample of the study conducted by correlational survey model which is one of the quantitative method consists of 168 teachers in 13 special education schools in 8 central districts of Izmir in the 2018-2019 academic year. "Psychological Violence Scale in Schools" and "Organizational Conflict Management Styles Scale" were used to obtain data. According to the results of the study, it was seen that the integrated conflict management strategy had a low level of negative significant relationship with the psychological dimensions of communication, reputation, task, and social attack, and a moderately negative significant relationship with the psychological dimensions of communication, task-oriented and social attack, and the compromise conflict management strategy. However, the domination conflict management strategy was found to be positively and slightly significantly correlated with the psychological attack on communication dimension. It has been found that the avoidant conflict management strategy and the consensual management strategy have negative and low level significant relationships with the psychological mobbing dimensions of communication, task-oriented and social assault, except for the psychological mobbing sub-dimension of reputation.

Anahtar Kelimeler

conflict management, pschological mobbing, special education, conflict, strategy

ÖZEL EĞİTİM OKULU YÖNETİCİLERİNİN ÇATIŞMA STRATEJİLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK YILDIRMAYA MARUZ KALMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Araştırmanın amacı İzmir merkez ilçelerinde özel eğitim okullarında görev yapan öğretmen algılarına göre özel eğitim okulları yöneticilerinin çatışma yönetim stratejileri ve psikolojik yıldırma arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Nicel yöntemlerden biri olan ilişkisel tarama modelindeki bu araştırmanın örneklemini 2018-2019 öğretim yılında İzmir’in 8 merkez ilçesindeki 13 özel eğitim okulundaki 168 öğretmen oluşturmaktadır. Veri elde etmek için “Okullarda Psikolojik Şiddet Ölçeği’’ ve “Örgütsel Çatışma Yönetimi Stilleri Ölçeği’’ kullanılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre tümleştirme çatışma yönetimi stratejisinin iletişime, itibara, göreve yönelik ve sosyal saldırı psikolojik boyutlarıyla düşük düzeyde negatif yönde anlamlı ilişkiye; ödün verme çatışma yönetimi stratejisinin de iletişime, göreve yönelik ve sosyal saldırı psikolojik boyutlarıyla orta düzeyde negatif yönde anlamlı ilişkiye sahip olduğu görülmüştür. Bununla birlikte hükmetme çatışma yönetimi stratejisinin sadece iletişime yönelik psikolojik saldırı boyutuyla pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı ilişkisi bulunmuştur. Kaçınmacı çatışma yönetim stratejisi ile uzlaşmacı yönetim stratejisinin ise itibara yönelik psikolojik yıldırma alt boyutu dışında iletişime, göreve yönelik ve sosyal saldırı psikolojik yıldırma boyutlarıyla negatif yönde ve düşük düzeyde anlamlı ilişkiye sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çatışma yönetimi, Psikolojik yıldırma, Özel eğitim, Çatışma, strateji

Kaynakça

• Aksu, A. (2003). Örgütsel Çatışma Yönetimi. Ege Eğitim Dergisi, 3(2), 99-107
• Aksu, A., & Balcı, Y. (2009). İlköğretim Okullarında Psikolojik Yıldırma Ve Psikolojik Yıldırmayla Baş Etme. Education Sciences, 4(4), 1367-1380.
• Alıç, M. (1995). Örgütler. Eğitim Yönetimi, 1(1), 1-17.
• Asunakutlu, T., & Safran, B. (2006). Örgütlerde Yıldırma (Mobbing) ve Çatışma Arasındaki İlişki. Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(11), 110-129.
• Atar, B. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları İle Psikolojik Şiddet Algıları Arasındaki İlişki, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya
• Baillien, E., & Witte, D. H. (2009). The Relationship Between the Occurence of Conflicts In the Work Unit, the Conflict Management Styles In the Work Unit and Workplace Bullying. Psychologica Belgica, 49(4), 207-226.
• Brewer, N., Mitchell, P., & Weber, N. (2002). Gender Role, Organizational Status, and Conflict Management Styles. The International Journal of Conflict Management, 13(1), 78-94.
• Bulut, H. U. (2007). Ortaöğrenim Öğretmenlerinde Psikolojik Şiddet Düzeyi (Mobbing), Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde.
• Canbaz, Ö. (2014). Öğretmenlerin psikolojik şiddet algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Fatih ilçesi örneği), Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Casiadi, S. (2017). Öğretmenlerin Okul Müdürlerinin İletişim Becerileri ve Çatışma Yönetimi Konusundaki Görüşleri, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale.
• Cayvarlı, P. E., & Şahin, S. (2015). Akademisyen Algılarına Göre Üniversitelerde Psikolojik Yıldırma: Dokuz Eylül Üniversitesi Örneği. Yükseköğretim Dergisi, 5(1), 9-25.
• Cemaloğlu, N., & Daşçı, E. (2017). Mobbing. N. C. Servet Özdemir içinde, Örgütsel Davranış ve Yönetimi (s. 279-304), Pegem Akademi, Ankara.
• Çeliköz, D. (2017). Sağlık sektörü örgütsel çatışmalar ve mobbing, Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Çoban, E. (2015). Öğretmenlerin Psikolojik Şiddet (Mobbing) Algıları, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),İstanbul.
• Davenport, N. Z., Elliott, G. E., & Schwartz, R. D. (2014). Mobbing. (T. Kartal, Dü., & O. C. Önertoy, Çev.), Ray Yayıncılık, İstanbul.
• Eken, M., & Yıldırım, F. (2014). İlkokul ve Ortaokul Öğretmenlerine Yönelik Yıldırma Davranışlarının İncelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 13-31.
• Ergel, A. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Maruz Kaldıkları Psikolojik Şiddetin Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ.
• Ertunç, E. N. (2008). Kaynaştırma Eğitimi Uygulanan İlköğretim İkinci Kademede Görev Alan Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimi Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Ve Sınıflarındaki Engelli Öğrencilere Bakış Açılarının Değerlendirilmesi (Adana İli Örneği), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Ertürk, A. (2011). İlköğretim okullarında görevli öğretmen ve yöneticilere yönelik duygusal yıldırma davranışlarının incelenmesi: Yıldırma davranışlarının meydana gelmesinde etkili olan faktörler, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Denetimi ve Yönetimi Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Ertürk, M. (2013). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon (7.Baskı b.), Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Fettahlıoğlu, O. (2008). Örgütlerde Psikolojik Şiddet(Mobbing):Üniversitelerde Bir Uygulama, Dokuz Eylğl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• Girgin, G., & Baysal A. (2005). Tükenmişlik Sendromuna Bir Örnek: Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
• Godse, A. S., & Thingujam, N. S. (2010). Perceived emotional intelligence and conflict resolution styles among information technology professionals: Testing the mediating role of personality. Singapore Management Review, 32(1), 69-83.
• Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri, Ankara Üniversitesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Heydenberk, R. A., Heydenberk, W. A., & Tzenova, V. (2006). Conflict Resolution and Bully Prevention: Skills for School Success. Conflict Resolution Quarterly,24(1) 55-69.
• Hong, J. (2005). Conflict Management in an Age of Globalization: A Comparison of Intracultural and Intercultural Conflict Management Strategies between Koreans and Americans. Global Media Journal, 4(2), 31-44.
• Karaca, P. (2014). Öğretmenlerin Duygusal Zeka Düzeyleri ile Kullandıkları Çatışma Çözme Stratejileri Arasındaki İlişki, Zirve Üniversitesi Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş.
• Karataş, S. (2007). Afyonkarahisar ili merkez ilköğretim okullarında görev yapan sınıf ve branş öğretmenlerinin kurum içi çatışmaları yönetim biçemine ilişkin görüşleri. Bilim Eğitim Düşünce Dergisi, 7(2), 1-17.
• Karcıoğlu, F.,& Kahya C. (2011). Lider-Üye Etkileşimi ve Çatışma Yönetim Stili İlişkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 337-352.
• Karip, E. (2015). Çatışma Yönetimi. 6. Baskı, Pegem Akademi, Ankara.
• Kılıç, N. T. (2017). Okul Örgütü Yöneticilerinin Çatışma Yönetim Stratejileri ve Öz Yeterlilik Algıları Arasındaki İlişki, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale.
• Kırçan, E. (2009). İlköğretim Okulları Yöneticilerinin Çatışmayı Yönetmede Kullandıkları Çatışma Yönetimi Stratejileri, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
• Koçak, S.,& Başkan, G. A. (2013). Okul müdürleri tarafından kullanılan çatışma yönetim yöntemlerinin etkililik düzeyleri. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 212-224.
• Konak, M., & Erdem, M. (2015). Öğretmenlerin Görüşlerine Göre İlkokul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları ile Çatışma Yönetme Stratejileri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(1), 1-23.
• Koyuncuoğlu, B. (2017). Mobbinge Maruz Kalmanın Demografik Faktörlere Göre Farklılaşması: Kilis İli Kamu Ve Özel Eğitim Kurumlarında Bir Alan Araştırması, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep.
• Köz, K. (2016). Eğitim Yöneticilerinin Çatışma Yönetimine Bakış Açıları ve Çatışma Yönetim Stratejileri, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Küçüksüleymanoğlu, R., & Bingöl, M. A. (2014). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Okul Yöneticilerinin Çatışma Yönetim Yöntemlerinin İncelenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 1(2), 430-443.
• Nural, E., Ada, Ş., & Çolak, A. (2012). Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Kullandıkları Çatışma Yönetimi Yöntemleri. Atatürk üniversitesi Sosyal Bilimler Enstiüsü Dergisi, 16(3), 197-210.
• Odabaşıoğlu, F. (2013). İlkokul ve Ortaokul Müdürlerinin Liderlik Davranışları ve Çatışma Yönetimi Stillerine İlişkin Öğretmen Algıları, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Esntitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Oyoko, O. B. (1993). Workplace Conflict, Bullying and Counterproductive Behaviours. The International Journal of Organizational Analysis, 11(4), 283-301.
• Önk, M. (2015). İlköğretim Kurumları Yöneticilerin Liderlik Tarzları ile Çatışmayı Yönetme Stratejileri Arasındaki İlişki, Gazi Üniversitesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Özer, İ. (2014). Okullarda Öğretmenlerin Yaşadığı Çatışma ve Çatışma Yönetim Stilleri, Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Özgan, H. (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Çatışma Yönetim Stratejilerinin İncelenmesi (Gaziantep Örneği), Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep.
• Özkan, S. (2013). İlk ve Orta Okul Yöneticilerinin Çatışmayı Yönetme Stilleri, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Özkubat, İ. G. (2013). Özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları yönetici çatışma stillerinin incelenmesi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Perminiene, M., Kern, R. M., & Aidas, P. (2016). Lifestyle, conflict-solving styles, and exposure to workplace bullying: A model of mediation. Swiss Journal of Psychology, 75(2), 57-69.
• Serin, S. (2018). İlkokul Öğretmenlerinin Yıldırma(Mobbing) Davranışlarına Maruz Kalma Düzeyleri, Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş.
• Şahin, A. (2016). İlköğretim Kurumu Yöneticilerinin Yönetsel İlişkilerinde Kullandıkları Mizaha İlişkin Görüşleri ile Mizah İklimi, Yöneticilerin Mizah Tarzları ve Çatışma Yönetimi Staratejileri Arasındaki İlişki, Akdeniz üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Antalya.
• Şener, O. (2013). Genel Kamu Liselerinde Psikolojik Yıldırma ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi. Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi. 1(1), 47-64.
• Tetik, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi (1), 81-89.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet, Platin, Ankara.
• Uğur, A. (2015). Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Öğretmenler İle Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Doyum Düzeylerinin İncelenmesi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Giresun.
• Us, G. (2015). Psikolojik Şiddet Çerçevesinde Mobbing İncelemesi, Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Yapıcı, O. Ö. (2014). Örgütlerde Psikolojik Şiddetin Boyutları ve Çatışma, Dokuz Eylül Üniversitisi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• Yılmaz, A., Özler, D. E., & Mercan, N. (2008). Mobbing ve örgüt iklimi ile ilişkisine yönelik ampirik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 334-357.
• Yılmaz, İ. (2017). Öğretmenlerin Maruz kaldıkları Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Davranışları İle İş Doyumu Arasındaki İlişki, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Muğla.
• Yurdunkulu, A. (2016). İlköğretim Okullarındaki Öğretmenlerin Çatışma Durumları ve Çatışma Yönetimi Stratejilerinin İncelenmesi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bolu.