LİSE SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN COVID-19 SALGININDAN KORUNMA TEDBİRLERİNE VERDİKLERİ DESTEK, RİSKLİ DAVRANIŞLARI VE YAŞÇILIK EĞİLİMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 234, 1709 - 1732, 09.05.2022

M. Ersin Kuşdil Leman Pinar Tosun Ahu Öztürk Kenan Alparslan Gamze Özdemir Merve Çavuşoğlu Anıl Kablanoğlu Sercan Karlıdağ Dilan Polat

https://doi.org/10.37669/milliegitim.836781

Öz

Türkiye’de COVID-19 salgınına yönelik kısıtlamaların yürürlüğe konduğu Nisan ayında, bir sağlık tedbiri olarak önce altmış beş yaş ve üstündekilere, sonrasında ise 20 yaş altındakilere sokağa çıkma yasağı getirilmiştir. Salgınla mücadelenin başarısı açısından, gençlerin resmî kurumlarca yürürlüğe konan bu tedbirlere yönelik tutumları önemlidir. Sağlık tedbirlerine uymamak, sağlığı tehlikeye atmaktır ve gençlerin riskli davranışlar sergilemeye eğilimleri olduğu bilinmektedir. Mevcut çalışmada, Türkiye’nin büyükşehirlerinde yaşayan gençlerin COVID-19 salgınıyla mücadeleye yönelik tedbirleri destekleme düzeyleri, bu desteğin, riskli davranış ve yaşçılık eğilimleriyle ilişkisi incelenmiştir. Veriler, 2096 (1461:K, 635:E) lise son sınıf öğrencisinden çevrimiçi anket yoluyla toplanmıştır. Öğrencilerin salgınla mücadele amaçlı kısıtlamaları büyük ölçüde destekledikleri, en az desteklenen kısıtlamaların seyahatler ve bir araya toplanmakla ilgili olanlar olduğu görülmüştür. Öz-bildirimlerine göre gençler, nadiren riskli davranışlarda bulunmaktadır ve düşmanca yaşçılık düzeyleri düşük, korumacı yaşçılık düzeyleri görece yüksektir. Bazı yaşam alanlarındaki riskli davranışlar (riskli trafik davranışları ve temizlik kurallarının ihlali) COVID-19 salgınından korunma tedbirlerini desteklemenin anlamlı yordayıcılarıdır ve korumacı yaşçılık, riskli davranışlar kontrol edildikten sonra bile, COVID-19 salgınından korunma tedbirlerini desteklemeyi yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 salgını, yaşçılık, riskli davranışlar, pandemi, sağlık davranışı

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

SOBAG 120K435

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından “COVID-19 ve Toplum: Salgının Sosyal, Beşeri ve Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler” çağrısı kapsamında desteklenen SOBAG 120K435 numaralı projenin ilk aşama verileri ile düzenlenmiştir.

SENIOR HIGH SCHOOL STUDENTS' RISKY BEHAVIORS, AGEISM TENDENCIES AND SUPPORT TO THE OFFICIAL RESTRICTIONS FOR THE COVID-19 OUTBREAK

Öz

In April, when the restrictions for COVID-19 outbreak were implemented in Turkey, a curfew was imposed first on those aged sixty-five and above, and then on those under 20 as a health measure. To fight against outbreak effectively, the attitudes of the youth towards the official measures are important. Disobeying to health-related enforcement risks people’s health, and it is known that young people have a tendency to exhibit risky behaviors. In the present study, the support for the official restrictions, their risk behavior and ageism tendencies by the youth living in the large cities of Turkey were examined. Data was collected through an online survey from 2096 high school seniors (1461:F, 635:M). The results revealed that students generally supported restrictions aimed at combating the outbreak, with the least supported restrictions being those related to traveling and social gatherings. According to their self-report, young people engage in risky behaviors rarely, and their hostile ageism levels are low, while their benevolent ageism levels are relatively high. Risky behaviors at some domains (risky traffic behaviors and violation of hygiene norms) are significant predictors of the support for the restrictions for the outbreak, and benevolent ageism predicts support for the measures against the COVID-19 outbreak, even after risky behaviors have been controlled.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 outbreak, ageism, risky behaviors, pandemic, health behavior

Proje Numarası

SOBAG 120K435

Kaynakça

• ALBERTS, A. ELKIND, D. ve GINSBERG, S. (2007). “The personal fable and risk-taking in early adolescence”, Journal of Youth Adolescence, 36, 71-76.
• AYALON, L., CHASTEEN, A., DIEHL, M., LEVY, B., NEUPERT, S. D., ROTHERMUND, K., TESCH-RÖMER, C. ve WAHL, H. W. (2020). “Aging in times of the covid-19 pandemic: Avoiding ageism and fostering intergenerational solidarity”, Journals of Gerontology: Psychological Sciences, B, https://doi.org/10.1093/geronb/gbaa051.
• BAŞSIN, Verda (2010). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Güzelyurt ilçesindeki lise öğrencilerinin sağlık açısından riskli davranışları ve risk algıları, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• BOUDJEMADI, V. ve GANA, K. (2012). “Effect of mortality salience on implicit ageism: Implication of age stereotypes and sex”, European Review of Applied Psychology, 62(1), 9-17.
• BEN-ZUR, H. ve ZEIDNER, M. (2009). “Threat to life and risk-taking behaviors: A review of empirical findings and explanatory models”, Personality and Social Psychology Review, 13(2), 109-128.
• BUTLER, R. N. (1969). “Age-ism: Another form of bigotry”, The Gerontologist, 9(4), 243-246.
• BUTLER, R. N. (1980). “Ageism : a foreword”, Journal of Social Issues, 36(2), 8-11.
• CARY, L. A., CHASTEEN, A. L. ve REMEDIOS, J. (2017). “The ambivalent ageism scale: Developing and validating a scale to measure benevolent and hostile ageism”, The Gerontologist, 57(2), e27–e36.
• CHOPIK, W. J. ve GIASSON, H. L. (2017). “Age differences in explicit and implicit age attitudes across the life span”, The Gerontologist, 57(S2), S169-S177.
• CUDDY, A. J. C., NORTON, M. I. ve FISKE, S. T. (2005). “This old stereotype: The pervasiveness and persistence of the elderly stereotype”, Journal of Social Issues, 61(2), 267-285.
• ÇİMEN, Saniye (2003). 15-18 yaş grubu gençlerde ‘Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği’nin geliştirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• ELKIND, D. (1967). “Egocentrism in adolescence”, Child Development, 38(4), 1025-1034.
• GALVAN, A., HARE, T. A., VOSS, H. U., GLOVER, G. ve CASEY, B. J. (2007). “Risk-taking and the adolescent brain: Who is at risk?”, Developmental Science, 10(2), F8-F14.
• GENÇTANIRIM-KURU, Dilek (2010). Ergenlerde riskli davranışların yordanması, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• GLICK, P. ve FISKE, S. T. (1996). “The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism”, Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491-512.
• GREENBERG J., PYSZCZYNSKI T. ve SOLOMON S. (1986). The Causes and Consequences of a Need for Self-Esteem: A Terror Management Theory. Baumeister R. F. (Ed.), Public Self and Private Self içinde (ss. 189-212). Springer Series in Social Psychology. New York, NY: Springer.
• GULLONE, E. ve MOORE, S. (2000). “Adolescent risk-taking and the five-factor model of personality”, Journal of Adolescence, 23, 393-407.
• GÖREGENLİ, M. (1997). “Individualist-collectivist tendencies in a Turkish sample”, Journal of Cross-Cultural Psychology, 28(6), 787–794.
• HUGHES, A., BOLAR, T. ve KENNISON, S. M. (2016). “Ageism, illegal drug use, and young adults' experiences with illness, dementia and death”, Journal of Articles in Support of the Null Hypothesis, 13(1), 15-23.
• LEVY, B. R. ve BANAJI, M. R. (2002). Implicit Ageism. Nelson, T. D. (Ed.), Ageism: Stereotyping and Prejudice against Older Persons içinde (ss. 49-75), Cambridge, MA: The MIT Press.
• LINDBERG, L.D., BOGGESS, S., PORTER, L. ve WILLIAMS, S. (2000). Teen Risk-Taking: A Statistical Portrait. Urban Institute, Washington, DC. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED441924.pdf, Son erişim tarihi 30 Nisan 2020.
• MARTENS, A., GREENBERG, J., SCHIMEL, J. ve LANDAU, M. J. (2004). “Ageism and death: Effects of mortality salience and perceived similarity to elders on reactions to elderly people”, Personality and Social Psychology Bulletin, 30(12), 1524–1536.
• MARTENS, A., GOLDENBERG, J. L. ve GREENBERG, J. (2005). “A terror management perspective on ageism”, Journal of Social Issues, 61(2), 223–239.
• ÖZTÜRK, A., TOSUN, L. P., ÖZDEMİR, G., ÇAVUŞOĞLU, M., ALPARSLAN, K., POLAT, D., KARLIDAĞ, S., KABLANOĞLU, A. ve KUŞDİL, M. E. (2020). “A validity and reliability study of the Turkish version of the Ambivalent Ageism Scale”. Turkish Journal of Geriatrics, 23(4), 534-545.
• POPHAM, L. E., KENNISON, S. M. ve BRADLEY, K. I. (2011a). “Ageism, sensation-seeking, and risk-taking behavior in young adults”, Current Psychology, 30(2), 184-193.
• POPHAM, L. E., KENNISON, S. M. ve BRADLEY, K. I. (2011b). “Ageism and risk-taking in young adults: Evidence for a link between death anxiety and ageism”, Death Studies, 35(8), 751-763.
• PYSZCZYNSKI, T., SOLOMON, S. ve GREENBERG, J. (2015). Thirty Years of Terror Management Theory: From Genesis to Revelation. Olson, J. M. ve Zanna, M. P. (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology içinde (Cilt. 52, ss. 2–349).
• RAZ, N. (2004). The Aging Brain: Structural Changes and Their İmplications for Cognitive Aging. Dixon, R. A., Backman, L. ve Nilsson, L. G. (Ed.), New Frontiers in Cognitive Aging içinde (ss. 115-133), New York, NY: Oxford University Press Inc.
• REIJNEVELD, S. A., CRONE, M. R., VERHULST, F. C. ve VERLOOVE-VANHORICK, S. P. (2003). “The effect of a severe disaster on the mental health of adolescents: A controlled study”, The Lancet, 362, 691-696.
• REYNOLDS, E. K., SCHREIBER, W. M., GEISEL, K., MACPHERSON, L., ERNST, M. ve LEJUEZ, C. W. (2013). “Influence of social stress on risk-taking behavior in adolescents”, Journal of Anxiety Disorders, 27(3), 272-277.
• ROSENTHAL, D., MOORE, S. ve FLYNN, I. (1991). “Adolescent self-efficacy, self-esteem and sexual risk-taking”, Journal of Community & Applied Social Psychology, 1(2), 77-88.
• TABACHNICK, B. G. ve FIDELL, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Allyn & Bacon/Pearson Education.
• TAMER, M.G. (2014). “Kuşaklararası dayanışma ve işbirliği çerçevesinde gençlerin yaşlı ve yaşlılık algısının değerlendirilmesi”. Toplum Bilimleri Dergisi, 8 (15), 7-28.
• TAUBMAN-BEN-ARI, O. (2004). “Intimacy and risky sexual behavior-What does it have to do with death?”, Death Studies, 28, 865-887.
• WHO (2020). Adolescents: Health Risks and Solutions. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescents-health-risks-and-solutions, Son erişim tarihi: 30 Nisan 2020.