ÖĞRETMENLERİN STEM EĞİTİMİNE YÖNELİK FARKINDALIK, TUTUM VE SINIF İÇİ UYGULAMA ÖZYETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 234, 1395 - 1416, 09.05.2022

Fikriye Yaman , Bayram Aşılıoğlu

https://doi.org/10.37669/milliegitim.845546

Öz

Bu araştırmayla öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik farkındalık, tutum ve sınıf içi uygulama özyeterlik algılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada betimsel araştırma yöntemi benimsenmiştir. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Diyarbakır ili merkez ilçelerindeki (Bağlar, Kayapınar, Sur ve Yenişehir) ilkokullarda görev yapan sınıf öğretmenleri, ortaokullarda görev yapan fen bilimleri, matematik, bilişim teknolojileri ve teknoloji tasarım öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 609 öğretmene ulaşılmıştır. Araştırmanın verileri; Çevik (2017) tarafından geliştirilen “STEM Farkındalık Ölçeği”; Yaman (2020) tarafından geliştirilen “STEM Eğitimine Yönelik Tutum Ölçeği” ve “STEM Sınıf İçi Uygulama Özyeterlik Algı Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik farkındalık düzeyleri, ölçeğin; “Öğrenciye Etkisi” ve “Öğretmene Etkisi” alt boyutlarında yüksektir. Öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik farkındalık düzeyleri, ölçeğin; “Derse Etkisi” alt boyutunda ve orta düzeydedir. Öğretmenlerin, STEM eğitimine yönelik tutumları olumludur. Öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik sınıf içi uygulama özyeterlik algıları, hem ölçeğin genelinde hem de alt boyutlarda olumludur.

Anahtar Kelimeler

STEM eğitimi, STEM farkındalığı, STEM eğitimine yönelik tutum, STEM sınıf içi uygulama özyeterlik algısı

Teşekkür

Saygılar

Kaynakça

• Adams, A. E., Miller, B. G., Saul, M. & Pegg, J. (2014). Supporting elementary pre-service teachers to teach STEM through place-based teaching and learning experiences. Electronic Journal of Science Education, 18(5), 1-22.
• Akaygün, S. & Aslan-Tutak, F. (2016). STEM images revealing stem conceptions of pre-service chemistry and mathematics teachers. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 4 (1), 56-71.
• Akdağ, F. T. & Güneş, T. (2017). Enerji konusunda yapılan STEM uygulamaları ile ilgili fen lisesi öğrenci ve öğretmen görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research. 3(5), 1643-1656. https://doi.org/10.24289/ijsser.337238
• Alıcı, M. (2018). Probleme dayalı öğrenme ortamında STEM eğitiminin tutum, kariyer algı ve meslek ilgisine etkisi ve öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkkale.
• Alkılınç, S. (2019). Öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik görüşlerinin ve derslerine uygulamalarının araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Altan, E.B., Yamak, H. & Kırıkkaya, E. B. (2016). FeTeMM eğitim yaklaşımının öğretmen eğitiminde uygulanmasına yönelik bir öneri: tasarım temelli fen eğitimi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (2), 212-232.
• Altan-Bozkurt, E. & Hacıoğlu, Y. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin derslerinde STEM odaklı etkinlikler gerçekleştirmek üzere geliştirdikleri problem durumlarının incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 12 (2), 487-507. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.506462
• Altaş, S. (2018). STEM eğitimi yaklaşımının sınıf öğretmeni adaylarının mühendislik tasarım süreçlerine, mühendislik ve teknoloji algılarına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Muş Alparslan Üniversitesi, Muş.
• Aydagül, B. & Terzioğlu, T. (2014). Bilim, teknoloji ve matematiğin önemi. TÜSİAD Görüş Dergisi. 85.
• Aydeniz, M. & Bilican, K. (2018). STEM eğitiminde Global Gelişmeler ve Türkiye İçin Çıkarımlar. S. Çepni (Edt.), Kuramdan Uygulamaya STEM Eğitimi içinde (s. 69-92). Pegem Akademi.
• Aydın, E., & Karslı Baydere, F. (2019). Yedinci sınıf öğrencilerinin STEM etkinlikleri hakkındaki görüşleri: Karışımların ayrıştırılması örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 35-52. https://doi.org/10.7822/omuefd.439843
• Aydın, G., Saka, M. & Guzey, S. (2017). 4-8. sınıf öğrencilerinin fen, teknoloji, mühendislik, matematik (STEM= FeTeMM) tutumlarının incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 787-802. https://doi.org/10.17860/mersinefd.290319
• Aygen, M. B. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bütünleşik öğretmenlik bilgilerinin desteklenmesine yönelik STEM uygulamaları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Bakırcı, H. & Kutlu, E. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin FeTeMM yaklaşımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 9 (2), 367-389. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.417939
• Baran, E., Canbazoğlu-Bilici, S. & Mesutoğlu, C. (2015). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) spotu geliştirme etkinliği. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 5 (2), 60-69.
• Biçer, B. G. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin STEM hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Bolatlı, Z. & Kurucu, A. T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin Web 2.0 araçlarıyla desteklenmiş FeTeMM etkinlikleriyle dersin işlenişine ve işbirlikli öğrenmeye yönelik görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 456-478.
• Bozan, M. A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin STEM odaklı mesleki gelişim süreçleri: bir eylem araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• BYBEE, R. W. (2010). What is STEM education? Science, 329 (5995), 996-996. http://science.sciencemag.org/content/329/5995/996
• Cotabish, A., Dailey, D., Robinson, A. & Hughes, G. (2013). The effects of a STEM intervention on elementary students’ science knowledge and skills. School Science and Mathematics, 113, 215-226. https://doi.org/10.1111/ssm.12023
• Çelikkıran, T. A. & Günbatar, S. A. (2017). Kimya öğretmen adaylarının FeTeMM uygulamaları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 1624-1656. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2017.58
• Çevik, M. & Özgünay, E., (2018). STEM education through the perspectives of secondary schools teachers and school administrators in Turkey. Asian Journal of Education and Training, 4(2), 91-101. http://dx.doi.org/10.20448/journal.522.2018.42.91.101
• Çevik, M. (2017). Ortaöğretim öğretmenlerine yönelik FeTeMM Farkındalık Ölçeği (FFÖ) geliştirme çalışması. Journal of Human Sciences, 14 (3), 2436-2452. http://dx.doi.org/10.14687/jhs.v14i3.4673
• Çevik, M., Danıştay, A. & Yağcı, A. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin FeTeMM (fen-teknoloji-mühendislik-matematik) farkındalıklarının farklı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Sakarya UniversityJournal of Education, 7(3), 584-599. http://dx.doi.org/10.19126/suje.335008
• Damar, A., Durmaz, C. & Önder, İ. (2018). Ortaokul öğrencilerinin FeTeMM uygulamalarına yönelik tutumları ve bu uygulamalara ilişkin görüşleri. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 1 (1), 47-65.
• Delen, İ., & Uzun, S. (2018). Matematik öğretmen adaylarının FeTeMM temelli tasarladıkları öğrenme ortamlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 1-14.
• Doğan, H., Gencer, Sayran, A. & Bilen, K. (2017). Fen ve mühendislik uygulaması; yenilenebilir ve yenebilir araba yarışması etkinliği üzerine bir durum çalışması. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 7(2), 62-85.
• Doğan, T. & Benzer, S. (2019). Investigation of science teacher candidates' opinions towards science, technology, engineering and math (STEM) teaching. Malaysian Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 1-9.
• Dugger, W. (2010). Evolution of STEM in the United States. In Technology Education Research Conference. Queensland.
• Dumanoğlu, F. (2018). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik uygulamalarının yedinci sınıf öğrencilerinin akademik başarısına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Duran, M. & Şendağ, S. (2012). A preliminary investigation in to critical thinking skills of urban high school students: Role of an IT/STEM program. Creative Education, 3 (2), 241-250. http://dx.doi.org/10.4236/ce.2012.32038
• Dursun, İ. & Alnıaçık, Ü. (2019). Likert ölçeklerinde seçenek etiketleme kararları: kullanılan etiketler ölçüm sonuçlarını etkiler mi? Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 148-196. https://doi.org/10.14520/adyusbd.549447
• English, L. D. & King, D. (2018). STEM integration in sixth grade: desligning and constructing paper bridges. International Journal of Science and Mathematics. July, 122.
• Ensari, Ö. (2017). Öğretmen adaylarının FeTeMM eğitimi ve FeTeMM etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Ergün, S.S. (2019). Examining the STEM awareness and entrepreneurship levels of pre-service science teachers. Journal of Education and Training Studies,7 (3), 142-150. https://doi.org/10.11114/jets.v7i3.3960
• Eroğlu, S. & Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin STEM temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4 (3), 43-67.
• FAN, S. C. C. & RİTZ, J. M. (2014, March). International vivews of STEM education. Proceedings PATT- 28 Conference, Orlondo, Florida, USA.
• Geng,J., Jong, M. S. Y. & Chai, C. S. (2019). Hong Kong teachers’ self-efficacy and concerns about STEM education. Asia-Pacific Edu Res, 28 (1), 35-45.
• Gülgün, C., Yılmaz, A. & Çağlar, A. (2017). Fen bilimleri dersinde uygulanan STEM etkinliklerinde bulunması gereken nitelikler hakkında öğretmen görüşleri. Journal of Current Researches on Social Sciences (JoCReSS), 7 (1), 459-478.
• Gül-Sungur, K. & Marulcu, İ. (2014). Yöntem olarak mühendislik-dizayna ve ders materyali olarak logolara öğretmen ile öğretmen adaylarının bakış açılarının incelenmesi, International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 761-786.
• Hacıoğlu, Y., Yamak, H. & Kavak, N. (2017) The opinions of prospective science teachers regarding STEM education: the engineering design based science education. GED/ GAGGED, 37(2), 649-684.
• Hacıömeroğlu, G. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) öğretimi yönelim düzeylerinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Science, 1-12. http://dx.doi.org/10.15345/iojes.2018.01.014
• Hebebci, M. T. & Usta, E. (2017, Mayıs). Üniversite öğrencilerinin FeteMM farkındalık durumlarının incelenmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Sempozyumu-3, Afyon.
• Honey,M. , Pearson, G. & Schweingruber, H. (2014). STEM Intagration in K-12 Education: Status, Prospects and an Aganda for Researc. https://pdfs.semanticscholar.org/bac5/69ca108d7ac7c96574826419074316150060.pdf adresinden 5 Nisan 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Hsu, M. C., Purzer, S. & Cardella, M. E.(2011). Elementary teachers’ views about teaching design, engineering, and technology. Journal of Pre-college engineering education research (J-PEER), 1 (2), 30-38.
• İnce, K., Mısır. M. E., Küpeli, M. E. & Fırat, A. (2018). 5. sınıf fen bilimleri dersi yer kabuğunun gizemi ünitesinin öğretiminde STEM temelli yaklaşımın öğrencilerin problem çözme becerisi ve akademik başarısına etkisinin incelenmesi. Journal of STEAM Education, 1 (1), 64-78.
• Kara, Y. (2018). Öğretmen yetiştirme anlayışındaki dönüşümler ve STEM. S. Çepni (Edt.), Kuramdan Uygulamaya STEM Eğitimi içinde (s. 605-618). Pegem Akademi.
• Karahan, E. (2018). STEM eğitim merkezleri. D. Akgündüz (Edt.), Okul Öncesinden Üniversiteye Kuram ve Uygulama STEM Eğitimi içinde (s. 93-114). Anı Yayıncılık.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın.
• Karataş, F. Ö. (2018). Eğitimde geleneksel anlayışa yeni bir s(i)tem. S. Çepni (Edt.), Kuramdan Uygulamaya STEM Eğitimi içinde (s. 52-68). Pegem Akademi.
• Keçeci,G., Alan, B. & Zengin, F.K. (2017). 5. sınıf öğrencileriyle STEM eğitimi uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(özel sayı), 1-17.
• Kınık-Topalsan, A. (2018). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının geliştirdikleri mühendislik tasarım temelli fen öğretim etkinliklerinin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 186-219.
• Kırılmazkaya, G. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının FeTeMM öğretimine ilişkin görüşlerinin alınması (Şanlıurfa örneği). Harran Educational Journal, 2 (2), 59-73.
• Koçak, B. (2019). Fen bilimleri, matematik ve sınıf öğretmen adaylarının FeTeMM öğretimine ilişkin yönelimleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kurt, K. & Pehlivan, M. (2013). Integrated programs for science and mathematics: review of related literature. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 1(2), 116-121.
• MEB, (2016). STEM eğitim raporu. http://yegitek.meb.gov.tr/STEM_Egitimi_Raporu.pdf adresinden 4 Mart 2018 tarihinde edinilmiştir.
• MEB, (2018). STEM Öğretmen El Kitabı. http://scientix.meb.gov.tr/icerik/35adresinden 12 Mart 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Moore, T. J., Johnson, C. C., Peters-Burton, E. E. & Guzey, S. S. (2015). The need for a STEM Roadmap. STEM road map: A framework for integrated STEM education. London: Routledge.
• Morrison, J. (2006). TIES STEM education monograph series, attributes of STEM education.https://www.partnersforpubliced.org/uploadedFiles/TeachingandLearning/Career_and_Technical_Education/Attributes%20of%20STEM%20Education%20with%20Cover%202%20.pdf adresinden 10 Nisan 2018 tarihinde edinilmiştir.
• National Research Council [NRC], (2012). A Framework for k-12 scienceeducation: practices, crosscuttingconcepts, andcoreideas. Washington DC: TheNationalAcademicPress.
• Niess, M. L. (2005). Preparing teachers to teach science and mathematics with technology: Developing a technology pedagogical content knowledge. Teaching and Teacher Education, 21, 509–523.
• Özbilen, A. G. (2018). STEM eğitimine yönelik öğretmen görüşleri ve farkındalıkları. Bilimsel Eğitim Araştırmaları, 2(1), 1-21.
• Özdemir, A. U. (2019). Sınıf öğretmenlerinin FeTeMM farkındalıkları ve FeTeMM eğitimi uygulamalarına yönelik görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Özkızılcık, M. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının FeTeMM’e yönelik bilişsel yapılarının problem çözme becerilerinin ve FeTeMM öğretimi yönelimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Öztürk, M. (2017). İlköğretim 4.sınıf öğretmenleri ve öğrencilerinin FeTeMM eğitimine dair yeterlik inançları ve tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Park, M., Dimitrov, D.M., Patterson, L.G. & Park, D. (2017). Early childhood teachers’ beliefs about readiness for teaching science, technology, engineering, and mathematics. Journal of Early Childhood Research, 15(3) 275–291.
• Pimthong, P. & Williams, J. (2018). Preservice teachers’ understanding of STEM education. Kasetsart Journal of Social Sciences, 30, 1-7.
• Roberts, A. (2012). A justification for STEM education. Technology and Engineering Teacher.
• Siew, N. M., Amir, N. & Chong, C. L. (2015). The perceptions of pre-service and in-service teachers regarding a project-based STEM approach to teaching science. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4320214/ adresinden 31 Temmuz 2019 tarihinde edinilmiştir.
• Stholmann, M., Moore, T. J. & Roehring, G. J. (2012). Considerations for teaching integrated STEM education. Journal of Pre- College Engineering Education Research, 2(1), 28-34.
• Sullivan, F. R. (2008). Robotics and science literacy: Thinking skills, science process skills and systems understanding. Journal of Research in Science Teaching, 45(3), 373-394.
• Şahin, A., Ayar, M. C. & Adıgüzel, T. (2014). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik içerikli okul sonrası etkinlikler ve öğrenciler üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 14 (1), 297-322.
• Şimşek, F. (2019). FeTeMM etkinliklerinin öğrencilerin fen tutum, ilgi, bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi ve öğrenci görüşleri. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10 (3), 654-679.
• Tezsezen, S. (2017). An investigation of preservice teachers’ STEM awareness through definitions and relationships of STEM areas. Unpublished master thesis, Boğaziçi University, İstanbul.
• TÜSİAD, (2017). 2023’e doğru Türkiye’de STEM gereksinimi. www.tusiadstem.org/images/raporlar/2017/STEM-Raporu-V7.pdf adresinden 4 Mart 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Uçar, R. (2015). İlkokul müdürlerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişki (Diyarbakır ili örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Uğraş, M. & Genç, Z. (2018). Investigating preschool teacher candidates’ STEM teaching intention and the views about STEM education. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 724-744.
• Uğraş, M. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin STEM uygulamalarına yönelik görüşleri. The Journal of New Trends in Educational Science, 1(1). 39-54. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3387
• Yaman, F. (2020). Öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik farkındalık, tutum ve sınıf içi uygulama özyeterlik algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Yasak, M. T. (2017). Tasarım temelli fen eğitiminde, fen, teknoloji, mühendislik ve matematik uygulamaları: Basınç konusu örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Yıldırım, B. & Selvi, M. (2016). Examination of the effects of STEM education integrated as a part of science, technology, society and environment courses. Journal of Human Sciences, 13(3).
• Yıldırım, B. & Selvi, M. (2017). STEM uygulamaları ve tam öğrenmenin etkileri üzerine deneysel bir çalışma. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 13 (2), 183-210.
• Yıldırım, B. & Türk, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının STEM eğitimine yönelik görüşleri: uygulamalı bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 195-213.
• Yıldırım, B. (2018). STEM uygulamalarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 42-53.
• Yıldırım, B. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının STEM eğitiminde biyomimikri uygulamalarına yönelik görüşleri. GEFAD/ GUJGEF, 39 (1), 63-90.