UZAKTAN EĞİTİM SÜRECİNDE MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN DEMOGRAFİK VE MESLEKİ ÖZELLİKLERE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 235, 2581 - 2604, 15.08.2022

Bünyamin Aydın Şefika Çulha Seçil Çırak

https://doi.org/10.37669/milliegitim.911154

Öz

Covid-19 salgını sonucu gerçekleşen zorunlu uzaktan eğitim öğrencilerin aktif olarak katılamıyor olması, velilerin derse olan müdahaleleri, öğrencilerin ders esnasındaki rahat davranışları, erişimde yaşanan sorunlar, motivasyon eksikliği ve yüz yüze olmamadan kaynaklı yaşanan sınıf yönetimi sorunları gibi olumsuz sonuçları da beraberinde getirmiştir. Bu olumsuzluklar dikkate alındığında çalışmanın temel amacı uzaktan eğitim sürecinde matematik öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerini belirlemektir. Daha özelde matematik öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet, yaş, çalıştığı kurum, meslekteki kıdem, meslekten aldıkları manevi doyum, yönetim desteği ve meslektaşlarının onay ve desteği değişkenlerine göre değişip değişmediği incelenecektir. Çalışmada tarama modeli kullanılacaktır. Çalışma için gerekli olan veriler Maslach Tükenmişlik Ölçeği ile uygun örnekleme yöntemine göre ulaşılan matematik öğretmenlerinden çevrimiçi ortamdaki anket ile toplanacaktır. Bu çalışmada uzaktan eğitim sürecinde matematik öğretmenlerinin yüksek düzeyde duygusal tükenme, düşük düzeyde duyarsızlaşma ve düşük düzeyde kişisel başarı yaşadıkları görülmektedir. Çalışmadan elde edilecek bulgulara göre uzaktan eğitim sürecini daha verimli geçirebilmek adına matematik öğretmenlerine ve öğretmen adaylarına önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, uzaktan eğitim, matematik öğretmeni, duygusal tükenme, azalan kişisel başarı

Teşekkür

Anketlerin toplanması konusunda yardımını esirgemeyen Alanya Kestel İlkokulu sınıf öğretmeni Neriman Taşar'a çok teşekkür ederiz.

Kaynakça

• AKÇAMETE, G. KONER, S. ve SUCUOĞLU, B. (2001). Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik. Nobel Yayınları, Ankara. ss. 74 – 75
• AMASRALI, A. (2016). Ortaokul ve Lise Matematik Öğretmenlerinin Örgütsel Sinizm Tutumları ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• ARDIÇ, K. ve POLATCI, S. (2008). “Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ Örneği)”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
• ASLAN, R. (2020). “Covid-19: Yeni Dönemin Nano Habercisi”, Ayrıntı Dergisi, 8(90), 69-74.
• AVŞAROĞLU, S., DENİZ, M. E. ve KAHRAMAN, A. (2005). “Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
• BAKIRHAN, İ. (2015). Okul Sessizliği ve Öğretmenlerin Tükenmişliği Arasındaki İlişki. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• BAŞOL, G. ve ALTAY, M. (2009). “Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(2), 191-216.
• BAUER, J., STAMM, A., VIRNICH, K., WISSING, K., MULLER, U., WIRSCHING, M. ve SCHAARSCHMIDT, U. (2006). “Correlation between burnout syndrome and psychological and psychosomatic symptoms among teachers”, International archives of occupational and environmental health, 79(3), 199-204.
• BAYKOÇAK, C. (2002). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Sorunları ve Tükenmişlik Düzeyleri Bursa İli Uygulaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
• CAN, A. (2019). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Pegem Akademi, Ankara.
• CHOONG, Y. O., WONG, K. L. ve LAU, T. C. (2012). “Organizational commitment: An empirical investigation on the academician of Malaysian private universities”, Business and Economics Research Journal, 3(2), 51-64.
• ÇAPRİ, B. (2006). “Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 62-77.
• ÇAVUŞ, M. F., GÖK, T. ve KURTAY, F. (2007). “Tükenmişlik: Meslek Yüksekokulu Akademik Personeli Üzerine Bir Araştırma”, Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 16(2), 97-108.
• DOĞAN, A., DEMİR, R. ve TÜRKMEN, E. (2016). “Rol Belirsizliğinin, Rol Çatışmasının ve Sosyal Desteğin Tükenmişliğe Etkisi: Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Çalışan Akademik Personelin Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1).
• DORMAN, J. (2003). “Testing a model for teacher burnout”, Austrian Journal of Educational & Developmental Psychology, 3, 35-47.
• DÖNÜK, O. (2019). Ortaokul Matematik Öğretmenlerinin Tükenmişliklerinin Yordayıcısı Olarak Okul İklimi ve Örgütsel Bağlılık (Malatya İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• DUMAN, N., SAK, R. ve ŞAHİ̇N SAK, İ . (2020). “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Örgütsel Sinizm Tutumlarının İncelenmesi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 1098-1127. DOI: 10.33711/yyuefd.800925
• ELBADİ, B. C. (2019). Matematik Öğretmenlerinde Mesleki Tükenmişliği Etkileyen Bazı Demografik Özelliklerin İncelenmesi: Adana İli Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• FİDAN, M. (2020). “Covı̇d-19 Belı̇rsı̇zlı̇ğı̇nde Eğı̇tı̇m: İlkokulda Zorunlu Uzaktan Eğı̇tı̇me İlı̇şkı̇n Öğretmen Görüşlerı̇”, Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 24-43.
• FİLİZ, Z. (2014). “Öğretmenlerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172.
• FREUDENBERGER, H. J. (1974), “Staff Burnout”, Journal of Social Issues, 30, 159-165.
• GALUSHA, J. M. (1998). Barriers to learning in distance education. University of Southern Mississippi.
• GEZER, E., YENEL, F. ve ŞAHAN, H. (2009). “Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeyleri İle Sosyodemografik Değişkenleri Arasındaki İlişki”, Journal of International Social Research, 1(6), 244-250.
• GÜNDÜZ, B. (2005). “İlköğretim Öğretmenlerinde Tükenmişlik”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
• HAIR, J. F., BABİN, B., MONEY, A.H. ve SAMOUEL, P. (2003). Essentials of Business Research Methods. United States of America: John Wiley & Sons.
• HAIR, J. F. J., MONEY, A. H., SAMOUEL, P. ve PAGE, M. (2007). Research Methods For Business. United States of America: John Wiley & Sons.
• HARASIM, L. (2017). Learning Theory and Online Technologies. Taylor & Francis.
• HILLI, C. (2020). “Distance teaching in small rural primary schools: a participatory action research Project”, Educational Action Research, 28(1), 38-52. https://doi.org/10.1080/09650792.2018.1526695
• HUBERMAN, M. (1993). “Burnout in teaching careers”, European Education, 25(3), 47-69.
• https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2019/GENEL/yksDegRaporweb03092019.pdf, “YKS Değerlendirme Raporu”, 5 Temmuz 2020.
• https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-koronaviruse-karsi-egitim-alaninda-alinan-tedbirleri-acikladi/haber/20497/tr, MEB 2020, 14 Eylül 2020.
• https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/duyussal-ozellik-matematik-basarisi.pdf, “Öğrencilerin Duyuşsal Özelliklerinin Matematik Başarısına Etkisi”, PANAL, A. (tarih yok), 5 Temmuz 2020.
• İNCE, N. B. ve ŞAHİN, A. E. (2015). “Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu’nu Türkçe’ye Uyarlama Çalışması”, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(2), 385-399.
• Kaçmaz, N. (2005). “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
• KHAN, J.H., SCHNEIDER, K.T., JENKINS-HENKELMAN, T.M. ve MOYLE, L.L. (2006). “Emotioanal Social Support And Job Burnout Among High School Teachers: Is It All Due To Dispositional Affectivity?”, Journal of Organizational Behavior. (27), 793-807.
• KIRAL, E. ve DİRİ, M. S. (2016). “Ortaokul Öğretmenlerinin İş Doyumlarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(39), 125-149.
• KOKKINOS, C. M. (2007). “Job stressors, personality and burnout in primary school teachers”, British journal of educational psychology, 77(1), 229-243.
• KÖKSAL, S. (2018). Matematik Öğretmenlerinin Algıladıkları Okul İklimi ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KUTANİS, R. ve KARAKİRAZ, A. (2013). “Akademisyenlerde Tükenmişliğin Kopenhag Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile Ölçülmesi: Bir devlet üniversitesi örneği”, İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 13-30.
• MASLACH, C. VE JACKSON, S. E. (1981). “The measurement of experienced burnout”, Journal of organizational behavior, 2(2), 99-113.
• MASLACH, C., JACKSON, S. E., LEITER, M. P., SCHAUFELI, W. B. ve SCHWAB, R. L. (1986). Maslach Burnout Inventory, Mind Garden.
• MASLACH, C., SCHAUFELI, W. B. VE LEITER, M. P. (2001). “Job Burnout”, Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
• MONTGOMERY, C. VE RUPP, A. A. (2005). “A meta-analysis for exploring the diverse causes and effects of stress in teachers”, Canadian Journal of Education/Revue canadienne de l'éducation, 458-486.
• MOORE, J. L., DICKSON-DEANE, C. ve GALYEN, K. (2011). “e-Learning, online learning, and distance learning environments: Are they the same?”, The Internet and Higher Education, 14(2), 129-135. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2010.10.001
• NAKTİYOK, A. ve KAYGIN, E. (2012). “Tükenmişlik ve İş Tatmini Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 23-32.
• NUNNALLY, J.C. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill Company.
• OCAK, G. ve OLUR, B. (2018). Öğretmenlik Mesleğinin Yürütülmesinde Karşılaşılan Güçlükler. M. ERGÜN, B. ORAL ve T. YAZAR (Ed.), Öğretmen Yetiştirme Sistemimiz (Dün, Bugün ve Yarın) (1.basım, ss.219-246). Pegem Akademi, Ankara.
• OTACIOĞLU, S. G. (2008). “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
• ÖZCAN, D. (2019). Okul Müdürlerinin Liderliği İle Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi: Ankara Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ROOHANI, A. VE IRAVANI, M. (2020). “The Relationship Between Burnout and Self-Efficacy Among Iranian Male and Female EFL Teachers”, Journal of Language and Education, 6(1), 173-188.
• SAĞIR, M., ERCAN, O., DUMAN, A. ve BİLEN, K. (2014). “Matematik Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 277-294.
• SAĞLAM, B. ve BERBEROĞLU, M. (2010). “Meslek Yüksekokulu Akademik Personellerinin Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 1(2), 102-118.
• SKAALVIK, E. M. ve SKAALVIK, S. (2010). “Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations”, Teaching and teacher education, 26(4), 1059-1069.
• SLIVAR, B. (2001). “The syndrome of burnout, self-image, and anxiety with grammar school students”, Horizons of Psychology, 10(2), 21-32.
• SOYER, F., CAN, Y. ve KALE, F. (2009). “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Tatmini ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Faktörler Açısından İncelenmesi”, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 259-271.
• TERZİ, Y. ve SAĞLAM, V. (2008). “Araştırma Görevlilerinin Mesleki Tükenmişlik Durumu”, Physical Sciences, 3(1), 52-58.
• YILMAZ TOPLU, N. (2012). Okul Öncesi ve İlköğretim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• TÜMKAYA, S. (2000). “Akademik Tükenmişlik Ölçeğinin Geliştirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19).
• TÜMKAYA, S. ve ÇAVUŞOĞLU, İ. (2010). “Sınıf Öğretmenliği Son Sınıf Öğretmen Adaylarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 468-481.
• TSOULOUPAS, C. N., CARSON, R. L., MATTHEWS, R., GRAWITCH, M. J. VE BARBER, L. K. (2010). “Exploring the association between teachers’ perceived student misbehaviour and emotional exhaustion: The importance of teacher efficacy beliefs and emotion regulation”, Educational Psychology, 30(2), 173-189.
• YEĞİN, H. İ. (2014). “Din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri”, EKEV Akademi Dergisi, 18(58), 315-332.
• YENİLMEZ, K. ve DUMAN, Ö. A. (2008). “İlköğretimde Matematik Başarısını Etkileyen Faktörlere İlişkin Öğrenci Görüşleri”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 251-268.