Mizaç Özelliklerinin Okul Öncesi Çocukların Ruhsal Uyumlarına Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 237, 53 - 70, 10.02.2023

Ayşe Çetinkaya , Arzu Özyürek

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1054389

Öz

Bu çalışmada mizacın okul öncesi dönem çocuklarının ruhsal uyumuna etkisinin incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada ayrıca çocukların mizaç özellikleri ve ruhsal uyum arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışma grubunu 5-6 yaşındaki 311 çocuk oluşturmuştur. Veriler çocukların annelerinden elde edilmiştir. Veri toplamada Çocuklar İçin Mizaç Ölçeği (ÇİMÖ) ve Hacettepe Ruhsal Uyum Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde Spearman Brown Korelasyon analizi ve CHAID analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda çocukların yakınlık ve uyum, tepkisellik durumu, dikkat ve sebatkarlık, ritmiklik ve duygusal duyarlık mizaç özellikleri arttıkça ruhsal uyumlarının da arttığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda okul öncesi çocukların, anneleri tarafından ruhsal anlamda uyumlu olarak değerlendirildiği görülmüştür. Çocukların ruhsal uyumları üzerinde en etkili mizaç özelliğinin, tepkisellik durumu olduğu, çocukların tepkisellik davranışları ne kadar normal/kabul edilebilir düzeyde ise ruhsal uyumlarının da o kadar iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında tepkiselliği ve duyusal hassasiyeti normal/kabul edilebilir düzeyde, yakınlık ve uyumu yüksek çocukların ruhsal uyumlarının iyi olduğu belirlenmiştir. Tepkiselliği orta düzeyde olan çocuklardan duygusal duyarlığı ve aktivite düzeyi yüksek çocukların, ayrıca kabul edilebilirliği en düşük tepkiselliğe sahip çocuklardan ritmikliği yüksek olan çocukların ruhsal uyumlarının iyi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ruhsal Uyum, Mizaç Özellikleri, Okul Öncesi Dönem

Investigation of the Effects of Temperament Traits on Preschool Children's Spiritual Adjustment

Öz

In this study, it was aimed to examine the effect of temperament on the psychological adjustment of preschool children. In the study, the relationship between children's temperament and psychological adjustment was also examined. The study group consisted of 311 children aged 5-6 years. Data were obtained from the mothers of the children. Temperament Scale for Children and Hacettepe Mental Adaptation Inventory were used in data collection. Spearman Brown Correlation analysis and CHAID analysis were used in the analysis of the data. As a result of the research, it was determined that as children's temperament characteristics of closeness and harmony, reactivity, attention and perseverance, rhythmicity and emotional sensitivity increase, their psychological adaptation also increases. As a result of the research, it was seen that preschool children were evaluated as psychologically compatible by their mothers. It has been determined that the most effective temperament feature on children's mental adjustment is reactivity, and the more normal/acceptable the children's reactivity behaviors are, the better their mental adjustment will be. In addition, it has been determined that children with normal/acceptable level of reactivity and sensory sensitivity, and high intimacy and harmony have good psychological adjustment. It was determined that the children with high emotional sensitivity and activity level among the children with moderate reactivity, and the children with high rhythmicity among the children with the lowest acceptable reactivity have good psychological adjustment.

Anahtar Kelimeler

Spiritual Harmony, Temperament Characteristics, Preschool Period

Kaynakça

• Akpınar, H. (2017). DATA Veri madenciliği veri analizi. İstanbul: Papatya.
• Alisinanoğlu, F. ve Ulutaş, İ. (2000) Çocuklarda kaygı ve bunu etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi. 145, 15-19.
• Aydoğmuş, K. (1990) Çocuklarda Uyum ve Davranış Bozuklukları, 2. Baskı. İstanbul: Remzi.
• Berk, L.E. (2013). Bebekler ve Çocuklar (Çev.Ed.: N. Işıkoğlu Erdoğan). Ankara: Nobel.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik (PersonalIty). Çeviren: Sarıoğlu, I.D., İstanbul: Kaknus.
• Buss, A.H., Plomin, R. ve Willerman, L. (1973). The Inheritance of Temperaments, Journal of Personality, 41, 4, 513- 524.
• Enç, M., Çağlar, D. ve Özsoy, Y. (1987). Özel Eğitime Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Frick, P. J (2004). Integrating Research on Temperament and Childhood Psychopathology: Its Pitfalls and Prosime. Journal Of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33(1), 2-7.
• Gençtan, E. (1993). Çağdaş Yaşam ve Normal Dışı Davranışlar, 7. Baskı. İstanbul: Remzi.
• Goldsmith, H.H., Buss, A.H., Plomin, R., Rothbart, M.K., Thomas, A., Chess, S., Hinde, R.A. ve Mccall, R.B. (1987). Roundtable: What is Temperament? Four Approaches. Child Development, 58, 505-529.
• Gökler, B. ve Öktem F. (1985). Bir Gecekondu İlkokulu Öğrencilerinde Ruhsal Uyum Taraması, Toplum ve Hekim, 36, 24-27.
• Hutchinson, A. K., Stuart, A. D. ve Pretorius, H. G. (2010). Biological Contributions to Wellbeing: The Relationships Amongst Temperament, Character Strengths and Resilience. Journal Of Industrial Psychology, 36, 1-10. Doi: 10.4102/Sajip.V36i2.844.
• Jorm, AF, Prior, M., Sanson, A., Smart, D., Zhang, Y. ve Easteal, S. (2000). Çocuklarda anksiyete ile ilişkili mizaç ve davranış sorunları ile serotonin taşıyıcı geninin fonksiyonel bir polimorfizminin ilişkisi: bebeklikten ergenliğin ortalarına kadar uzunlamasına bir çalışma. Moleküler Psikiyatri, 5 (5), 542-547. doi:10.1038/sj.mp.4000782.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi-Kavramlar-İlkeler-Teknikler. Ankara: Nobel.
• Kaytez, N. ve Durualp, E. (2016). Annelerin Kabul-Red Düzeylerinin Çocuğun Mizacı ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Akademik Bakış Dergisi, 58, 418-461.
• Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik Psikolojisi, 4. Basım, İstanbul: Remzi.
• Kurç, G. (1990). Kişisel, Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Bazı Değişkenlerin Gençlerin Uyum Alanları ve Uyum Yöntemlerine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 14-76.
• Kuş, E. (2009). Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri: Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri Nicel Mi? Nitel Mi? (3. Baskı). Ankara: Anı.
• Maziade, M., Caron, C., Cote, R., Merette, C., Bernier, H., Laptante, B., Boutin, P. ve Thiverge, J. (1990) Psychiatric Status of Adolescents Who Had Extreme Temperaments at Age 7, American Journal of Psychiatry, 1990, 147 (11), 1531-1536.
• Özdemir, O., Güzel-Özdemir, P., Kadak, M.T. ve Nasiroglu, S. (2012). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar: Kişilik Gelişimi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 4, 566-583.
• Özmert, E.N. (2006). Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi III, Aile, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 49, 256-273. Öztürk, M. O. (2001). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp.
• Özyürek, A., Gözün Kahraman ve Pekdoğan, S. (2020). Temperament Scale for Children: Reliability and Validity Study. International Journal of Humanities and Social Science Invention (IJHSSI), 9(7), 5-12. Doi: 10.35629/7722-0907010512
• Özyürek, A. ve Ogelman, H. G. (2020). Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının belirlenmesinde karşılaşılan güçlükler ve güvenirlik sorunu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Advance online publication. doi: 10.16986/HUJE.2020060126
• Prior, M., Bavin, E., Cini, E., Eadie, P. ve Reilly, S. (2011). Relationships Between Language İmpairment, Temperament, Behavioural Adjustment and Maternal Factors İn A Community Sample of Preschool Children. International Journal of Language & Communication Disorders, 46(4), 489-494.
• Prior, M., Sanson, A., Smart, D. ve Oberklaid, F. (2000). Pathways From Infancy to Adolescence. Australian Temperament Project 1983-2000. Melbourne: Australian Institute of Family Studies. Professional Psychology: Research and Practice, 36(3), 238–245, Http://Dx.Doi.Org/10. 1037/0735-7028.36.3.238.
• Ramos, M. C., Guerin, D. W., Gottfried, A. W., Bathurst, K. ve Oliver, P. H. (2005). Family conflict and children's behavior problems: The moderating role of child temperament. Structural Equation Modeling-a Multidisciiplinaty Journal, 12 (2), 278-298.
• Rothbart, M. K., Ahadi, S. A. ve Evans, D. E. (2000). Temperament and personality: Origins and outcomes. Journal of Personality and Social Psychology, 78(1), 122–135. https://doi.org/10.1037/0022-3514.78.1.122
• Rothbart, M. K. (2007). Temperament, Development, and Personality. Current Directions in Psychological Science, 16(4), 207-212. Rothbart, M. K. (2011). Becoming Who We Are: Temperament and Personality in Development. New York, NY: Guilford Press.
• Rothbart M. K. ve Gartstein M. A. (2008). “Temperament,” in Encyclopedia of Infant and Early Childhood Development, eds Haith M. M., Benson J. B. (San Diego, CA: Academic Press), 318–332.
• Sanson, A., Hemphill, A.S., ve Smart, D. (2004). Connections between temperament and social development: A review. Social Development, 13(1), 142-170.
• Sanson, A. V., Smart, D. F., Prior, M., Oberklaid, F. ve Pedlow, R. (1994). The Structure of Temperament from Age 3 To 7 Years: Age, Sex, and Sociodemographic İnfluences. Merrill-Palmer Quarterly, 40, 233-252.
• Santrock, J. W. (2012). Ergenlik (Çev. D. Müge). Ankara: Nobel Akademi.
• Temel Z. F. ve Aksoy A. (2011). Ergen ve Gelişimi, Ankara: Nobel.
• Thomas, A., Chess, S., Birch, H., Hertzig, M.E. ve Korn, S. (1963). Behavioral Individuality in Early Childhood. New York: New York University Press.
• Wyman, P. A., Cowen, E. L., Work, W. C. ve Parker, G. R. (1991). Developmental and Family Milieu Interview Correlates of Resilience in Urban Children Who Have Experienced Major Life-Stress. American Journal of Community Psychology, 19, 405-426.
• Yağmurlu, B., Sanson, A. ve Bahar Köymen, S. (2005). Ebeveynlerin Ve Çocuk Mizacının Olumlu Sosyal Davranış Gelişimine Etkileri: Zihin Kuramının Belirleyici Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 20, 1-20.
• Yanbastı, G. (1990). Kişilik Kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Yeşilyaprak, B. (2011) Eğitim Psikolojisi, Ankara: Pegem.
• Yoleri, S. (2014). The Effects of Age, Gender, and Temperament Traits on School Adjustment for Preschool Children. E-International Journal of Educational Research, 5(2), 54-66.
• Yörükoğlu, A, (1996). Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunları, 9. Basım, İstanbul: Özgür.