Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının K12 Beceriler Çerçevesi’nde Belirlenen Dinleme/İzleme Alan Becerilerine Göre İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 241, 453 - 472, 01.02.2024

Gülten Sakarya Erkek , Kadir Duru

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1308347

Öz

Günümüzde eğitim anlayışı öğrencilere 21. yüzyıl becerilerini kazandırma eğilimindedir. Hızla değişen ve gelişen dünyaya uyumlu bireyler yetiştirmek beceri odaklı eğitim ile mümkündür. Edinilen ilk beceri olan dinleme/izleme becerisinin geliştirilmesi, diğer becerilerin gelişimine temel oluşturduğu için büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında okutulmak üzere hazırlanan ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme etkinliklerinin, öğrencilere 21. yüzyıl becerilerini kazandırmak amacıyla yürütülen K12 Beceriler Çerçevesi’nde belirlenen dinleme/izleme alan becerileriyle uyumunu ortaya koymaktır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Betimsel analiz tekniğinin kullanıldığı çalışmada tematik kodlama yapılarak elde edilen veriler K12 Beceriler Çerçevesi’nde belirtildiği şekilde sınıflandırılmıştır. Ortaokul Türkçe ders kitaplarında K12 Beceriler Çerçevesi’ne uyumlu dinleme/izleme yönergesi sayılarının ders kitaplarındaki toplam dinleme/izleme yönerge sayılarına oranı incelendiğinde en düşük oranın %36 ile 6. sınıf seviyesinde, en yüksek oranın ise %44 ile 5 ve 8. sınıf seviyelerinde olduğu görülmüştür. Ders kitaplarındaki dinleme/izleme yönergelerinin tüm sınıf seviyelerinde en çok Anlam Oluşturma bütünleşik becerisiyle örtüştüğü görülmektedir. En düşük örtüşme ise Öz Yansıtma bütünleşik becerisinde tespit edilmiştir. İnceleme sonucunda hem ders kitaplarındaki etkinliklere yön veren Türkçe Dersi Öğretim Programı kazanım ifadeleri hem de K12 Beceriler Çerçevesi’nde yer alan bütünleşik beceriler ve süreç bileşenleri ile ilgili tespitler ortaya konulmuştur. Öğrencilere 21. yüzyıl becerilerinin kazandırılabilmesi amacıyla hem öğretim programı hem de K12 Beceriler Çerçevesi’nin içeriğinde yapılabilecek değişiklikler öneri olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

K12 beceriler çerçevesi, Türkçe ders kitapları, dinleme/izleme becerisi

Kaynakça

• Akyol, H. (2016). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Pegem Akademi.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Azizoğlu, N. İ. (2020). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel dinleme becerilerinin geliştirilmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Başoğlu, N., ve Mutlu, B. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin eleştirel düşünme eğitimine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 983-998.
• Chu, S. K. W., Reynolds, R. B., Tavares, N. J., Notari, M., and Lee, C. W. Y. (2017). Twenty-first century skills and global education roadmaps. 21st century skills development through ınquiry-based learning. Springer: Singapore. 17-32.
• Cüceloğlu, D. (2016). İnsan ve davranışı. Remzi Kitabevi.
• Çifci, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinleme eğitimini etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 165-177.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Elin, R. J. (1972). Listening: neglected and forgotten in the classroom. Elementar English, 49(2), 230-232.
• Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Erdal, N. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Dörtel Yayıncılık.
• Erkek, G., ve Batur, Z. (2019). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında eleştirel dinleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (98), 375-386.
• Erkek, G. (2020). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin eleştirel dinleme becerilerinin geliştirilmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Uşak Üniversitesi, Uşak. Funk, H. D., and Funk, G. D. (1989). Guidelines for developing listening skills. The Reading Teacher, 42(9), 660-663.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (Çev. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu). Anı Yayıncılık.
• Güneş, G. (2019). Eleştirel düşünme temelli dinleme/izleme eğitiminin eleştirel dinleme/izlemeye etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harbelioğlu, M., ve Güreli, T. (2022). K12’den üniversiteye 21. yüzyıl becerileri araştırması. Bilim Armonisi Dergisi, 5 (1), 76-81.
• Hiner, A. (2016). Critical listening: The key to effective comminication, WinthropUniversity,http://www2.winthrop.edu/login/uc/hmxp/files/CriticalListening. pptx.
• Kaplan, H. (2003). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerileri üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı (2), 299-316.
• Kırbaş, A. (2010). İşbirlikli öğrenme yönteminin ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerilerini geliştirmesine etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kurt, B. (2008). Çocuk edebiyatı ürünlerinin temel dil becerisi olarak dinlemenin gelişimine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kurudayıoğlu, M., ve Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. (http://mufredat.meb.gov.tr)
• MEB (2023). K12 beceriler çerçevesi türkiye bütüncül modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özer, M., and Suna, H. E. (2019). Future of vocational and technical education in Turkey: Solid steps taken after Education Vision 2023. Journal of Education and Humanities, 10(20), 165-192.
• Özkoç, H. H., ve Karalar, H. (2019). K12 ve lisans öğrencilerinin endüstri 4.0 kavramına ilişkin algıları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 1-16.
• Palmer, E. (2014). The forgotten language arts: Addressing listening & speaking. Voices from the Middle, 22(1), 70-73.
• Saygı, S. (2023). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8. sınıf ders kitabı. Ferman Yayıncılık. Sevim, B. (2022). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Koza Yayınları.
• Silva, E. (2009). Measuring skills for 21st-century learning. The Phi Delta Kappan, 90(9), 630– 634.
• Suto, I. (2013). 21st century skills: ancient, ubiquitous, enigmatic? Research Matters: A Cambridge Assessment Publication, 15, 2–8.
• Titone, K. K. (2017). The DNA of 21st Century Schools: A Mixed Methods Analysis of Teacher and Administrator Qualities That Facilitate İnnovation (Order No. 10670520). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (1949519776). Retrieved from https://search.proquest.com/docview/1949519776?accountid=15340 Welker, R. W., & Mohr, K. M. (2017). The Role of İntegrated Curriculum in the 21st Century School (Order No. 10604384). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (1964386039). (Retrievedfromhttps://search.proquest.com/docview/1964386039?accountid=15340)
• Yangın, B. (1994). İlkokul öğretmenlerinin Türkçe dersindeki davranışları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, D., ve Kahraman, G. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. Anka Yayınevi.
• Yıldırım A., ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, İ. (2007). Türkçe öğretiminde dinleme becerisini geliştirmeye yönelik önerilen etkinliklerin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.