Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Prososyal Davranışları ile Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 243, 1587 - 1604, 01.08.2024

Rukiye Arslan , Derya Yanık

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1247922

Öz

Bu çalışma, okul öncesi dönemdeki çocukların prososyal davranışları ile anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Türkiye’nin Güneydoğusunda bulunan bir ilde okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim gören 60-72 aylık çocukların anne-babaları ile nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma, veri toplama formlarını eksiksiz dolduran 192 kişinin katılımı ile tamamlanmıştır. Verilerin analizinde; birim sayısı, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t testi ANOVA ve Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Okul öncesi dönemdeki çocukların ‘Çocuk Prososyallik Ölçeği’ puan ortalamaları 80.82 ± 11.46 ve okul öncesi çocukların anne-babalarının Ebeveyn Tutum Ölçeği alt boyutları olan demokratik tutum puan ortalaması 74.14 ±7.53, otoriter tutum puan ortalaması 19.99±6.14, aşırıcı koruyucu tutum puan ortalaması 32.59±5.73 ve izin verici tutum puan ortalaması 21.16 ±4.98 olarak bulunmuştur. Okul öncesi dönemdeki çocukların prososyal davranışları ile anne-baba tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0,05). Bu çalışmada, okul öncesi dönemdeki çocukların prososyal davranışlarının çeşitli değişkenlerden ve anne-baba tutumlarından etkilenmediği ancak ebeveyn tutumlarının aile tipi ve babanın eğitim düzeyine ait değişkenlerden etkilendiği belirlenmiştir. Ayrıca okul öncesi dönemdeki çocukların prososyal davranışları ile anne-baba tutumları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi, prososyal, prososyal davranış, anne-baba tutumları, olumlu sosyal davranış

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Investigation of the Relationship Between Prosocial Behaviors of Preschool Children and Their Parental Attitudes

Öz

This study was carried out to examine the relationship between the prosocial behaviors of preschool children and their parents' attitudes. The research was carried out with the parents of 60-72 month old children studying in pre-school education institutions in a province located in the southeast of Turkey, using the relational survey model, one of the quantitative research methods. The research was completed with the participation of 192 people who filled out the data collection forms completely. In the analysis of data; number of units, percentage, arithmetic mean, standard deviation, t test ANOVA and Pearson correlation analysis were applied. Preschool children's 'Child Prosociality Scale' mean score is 80.82 ± 11.46, and the average score of democratic attitude, which is the sub-dimensions of the Parental Attitude Scale of the parents of preschool children, was 74.14 ±7.53, the mean score of authoritarian attitude was 19.99±6.14, the mean score of extremist-protective attitude was 32.59±5.73 and the mean score of permissive attitude was 21.16 ±4.98.The mean score for permissive attitude was found to be 32.59±5.73 and 21.16 ±4.98. There was no statistically significant relationship between the prosocial behaviors of preschool children and their parents' attitudes (p>0.05). In this study, it was determined that the prosocial behaviors of preschool children were not affected by various variables and parental attitudes, but parental attitudes were affected by variables related to family type and father's education level. In addition, no significant relationship was found between the prosocial behaviors of preschool children and parental attitudes.

Anahtar Kelimeler

preschool, prosocial, prosocial behavior, parental attitudes, prosocial behavior

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akelaitis, A.V., and Lisinskiene, A.R. (2018). Social emotional skills and prosocial behaviour among 15–16-year-old adolescents. Eur. J. Contemp. Educ, 7, 21–28. DOI: 10.13187/ejced.2018.1.21
• Alpay, A., Cemaloğlu, N., Sarpkaya, R., Tomul, E., Baştürk, R., Ellez, M., Şahin, B., Yolcu, H., Karakaya. İ., ve Turgut, Y. (2014). İçinde: Tanrıöğen, A. (editör). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık, s.57-83.
• Arslan, R. (2022). Erken çocukluk döneminde baba katılımı konusunda yapılan lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 7(2), 1-12. DOI: 10.37754/ 737103.2022.721
• Aydoğdu, F. (2020). Aile ile ilgili temel kavramlar ve aile kuramları. Pekşen-Akça, R. ve Aydoğdu, F. (Ed.), Aile eğitiminde güncel konular, içinde (1-32). Eğiten Kitap.
• Aydoğdu, F., ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 569-585.
• Bağcı Çetin, B., ve Öztürk Samur, A. (2018). 60-72 aylık çocukların prososyal davranışları ile anne-babalarının prososyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (1), 1-17. 10.17556/erziefd.286651
• Bee, H., and Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. Gündüz O (Çeviren). Kaknüs Yayınları.
• Beyazıt, U. (2020). Aile eğitiminde ebeveynlik rolleri. Pekşen-Akça, R. ve Aydoğdu, F. (Ed.), Aile eğitiminde güncel konular, içinde (35-57). Eğiten Kitap.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademia, s.14.
• Çalık, T., Özbay, Y., Özer, A., Kurt, T., ve Kandemir, M. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin zorbalık statülerinin okul iklimi prososyal davranışlar temel ihtiyaçlar ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(60), 555-576.
• Çubuk, A. (2019). 48 – 72 Aylık Çocukların Prososyal Davranışları İle Annelerinin Prososyal Davranışları ve Ebeveyn Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi], Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dereli, E. (2019). The relationship between prosocial behaviours, aggression types and moral-social rule knowledge in preschool children. Cypriot Journal of Educational Sciences. 14(1), 042–055.
• Ferreira, T., Cadima, J., Matias, M. Vieira, J.M., Leal, T., and Matos, P.M. (2016). Okul Öncesi Çocukların Prososyal Davranışı: Anne-Çocuk, Baba-Çocuk ve Öğretmen-Çocuk İlişkilerinin Rolü. J Child Fam Stud, 25,1829–1839. https://doi.org/10.1007/s10826-016-0369-x
• Flook, L., Zahn-Waxler, C., and Davidson, R. J. (2019). Developmental differences in prosocial behavior between preschool and late elementary school. Frontiers in Psychology, 10, 876. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.00876
• Futamura, I. (2018) Is extraordinary prosocial behavior more valuable than ordinary prosocial behavior? PLoS ONE 13(4), e0196340. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0196340.
• Gross, J. T., Stern, J. A., Brett, B. E., and Cassidy, J. (2017). The multifaceted nature of prosocial behavior in children: Links with attachment theory and research. Social Development, 26(4), 661–678. https://doi.org/10.1111/sode.12242
• Kanmaz, T. ve Tezel Şahin, F., (2020). Okul Öncesinde Yaratıcı Drama Çalışmalarına İlişkin Ebeveyn Görüşlerinin İncelenmesi. Okul Öncesinde Yaratıcı Drama Çalışmalarına İlişkin Ebeveyn Görüşlerinin İncelenmesi, 6(12), 46-60.
• Karabulut Demir, E. ve Şendil, G. (2008). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ). Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 15-25.
• Karaman, N.N., ve Dinçer, Ç. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının prososyal davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 639-664.
• Pekşen-Akça, R. (2012). Ana-babaların çocuk yetiştirmede aşırı koruyucu olmaları. Akademik Bakış Dergisi, 29, 1-13.
• Seven, S. (2007). Ailesel faktörlerin altı yaş çocuklarının sosyal davranış problemlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 477-499.
• Snippe, E., Jeronimus, B. F., aan het Rot, M., Bos, E. H., de Jonge, P., and Wichers, M. (2018). The reciprocity of prosocial behavior and positive affect in daily life. Journal of Personality, 86, 139–146. https://doi.org/10.1111/jopy.12299
• Wu, H., Tseng, S., Wu, P., and Chen, C. (2016). The Relationship between Parent-Child Interactions and Prosocial Behavior among Fifth- and Sixth-grade Students: Gratitude as a Mediating Variable. Universal Journal of Educational Research, 4(10), 2373-2385.