Bilinçli Farkındalık ve Mental İyi Oluş İlişkisi: Spor Yapan ve Yapmayan Üniversite Öğrencileri Üzerine Kesitsel Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 244, 1755 - 1772, 01.11.2024

Gökhan Çakır

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1261346

Öz

Bu araştırmada, bilinçli farkındalık ve mental iyi oluş ilişkisini ortaya koymanın yanı sıra spora katılımın bilinçli farkındalık ve mental iyi oluş üzerindeki etkisini incelemek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırmaya RTEÜ ve Kırşehir Ahi Evran Üniversitelerinde öğrenim gören 830 üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırma, nicel yöntemlerde sıklıkla tercih edilen betimsel-ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler “Bilinçli Farkındalık Ölçeği”, ve “Mental İyi Oluş Ölçeği”nden elde edilmiştir. Ayrıca spor ile ilgili değişkenleri de içeren demografik bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, lisanslı olarak spor yapan öğrencilerin bilinçli farkındalık ve mental iyi oluş düzeylerinin lisanslı olarak spor yapmayanlardan anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu görülmüştür. Yine, spor bilimleri fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin bilinçli farkındalık ve mental iyi oluş düzeylerinin diğer fakültelerde öğrenim gören öğrencilere kıyasla anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu görülmüştür. Araştırmanın bir diğer bulgusuna göre, üniversite öğrencilerinin bilinçli farkındalık ile mental iyi oluş düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu gözlenmiş, bilinçli farkındalığın mental iyi oluşunu etkilediği görülmüştür. Sonuç olarak, üniversite öğrencilerinde, bilinçli farkındalığın mental iyi oluşun anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve spor ile ilişkin değişkenlerin öğrencilerin bilinçli farkındalık ve mental iyi oluş düzeyleri üzerinde farklılık yarattığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Spor Bilimleri, Bilinçli Farkındalık, Mental İyi Oluş, Spor Yapma

Kaynakça

• Albayrak, A. S. (2006). Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın. Anderson, S. A., Haraldsdottir, K. ve Watson, D. (2021). Mindfulness in athletes. Current Sports Medicine Reports, 20(12), 655-660.
• Bakır, Y. (2017). Düzenli olarak spor yapan ortaöğretim düzeyindeki ergenlerde sporun mental iyi oluş ve pozitiflik düzeyine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Baltzell, A., ve Akhtar, V. L. (2014). Mindfulness meditation training for sport (MMTS) intervention: Impact of MMTS with division I female athletes. The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), 160-173.
• Başar, S. (2018). Düzenli egzersizin depresyon, mutluluk ve psikolojik iyi oluş üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 25-34.
• Brown, K. W., and Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822-848.
• Cengiz, R., Serdar, E., ve Donuk, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilinçli farkındalık ve girişimcilik düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1320-1328.
• Cohen, L., Manion, L., and Morrison, K. (2018). Research methods in education (8. Baskı). Routledge
• George, D., and Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 17.0 update (10. Baskı). Pearson.
• Germer, C. K., Siegel, R. D., and Fulton, P. R. (2005). Mindfulness and psychotherapy. Guilford.
• Gilbert, D., and Waltz, J. (2010). Mindfulness and health behaviors. Mindfulness, 1(4), 227e234.
• Grossman, P., Tiefenthaler-Gilmer, U., Raysz, A., and Kesper, U. (2007). Mindfulness training as an intervention for fibromyalgia: evidence of postintervention and 3-year follow-up benefits in well-being. Psychother Psychosom, 76(4), 226-233. https://doi.org/10.1159/000101501.
• İslamoğlu, A. H., ve Alnıaçık, Ü. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Beta Yayınevi.
• Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go there you are. Hyperion.
• Kaya, A., Balay, R., ve Göçen, A. (2012). Öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin bilme, uygulama ve eğitim ihtiyacı düzeyleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1303-5134.
• Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeğinin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 103-115.
• Keyes, C. L. (2005). Mental illness and/or mental health? Investigating axioms of the complete state model of health. Journal of consulting and clinical psychology, 73(3), 539. https://doi.org/10.1037/0022-006x.73.3.539.
• Kılınçoğlu, B. (2020). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile mental iyi oluşun incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
• Kong, F., Wang, X., and Zhao, J. (2014). Dispositional mindfulness and life satisfaction: the role of core self-evaluations. Personality and Individual Differences, 56(1), 165-169.
• Kroger, J. (2007). Identity development: Adolescence through adulthood. Sage.
• Lewis, K. J., Walton, C. C., Slemp, G. R., and Osborne, M. S. (2022). Mindfulness and nonattachment-to-self in athletes: can letting go build well-being and self-actualization?. Mindfulness, 13(11), 2738-2750.
• Linehan, M. M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. Guilford.
• Lyubomirsky, S., King, L., and Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803-855.
• Murphy, M. J., Mermelstein, L. C., Edwards, K. M., and Gidycz, C. A. (2012). The benefits of dispositional mindfulness in physical health: A longitudinal study of female college students. Journal of American College Health, 60(5), 341-348.
• Noetel, M., Ciarrochi, J., Van Zanden, B., and Lonsdale, C. (2017). Mindfulness and acceptance approaches to sporting performance enhancement: A systematic review. International Review of Sport and Exercise Psychology, 12(1), 139-175.
• Öner, Ç. (2019). Egzersiz katılımcılarının temel psikolojik ihtiyaçları ve mental iyi oluşlarının incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 159-174.
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., ve Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160).
• Özyıldırım, M. (2021). Çevrimiçi egzersizlerin yetişkin kadınların bilinçli farkındalık, mental iyi oluş ve beden imajı üzerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi.
• Roberts, K. C., and Danoff-Burg, S. (2010). Mindfulness and health behaviors: is paying attention good for you?. Journal of American college health, 59(3), 165-173. https://doi.org/10.1080/07448481.2010.484452.
• Rohanszky, M., Berenyi, K., Fridrik, D., and Pusztafalvi, H. (2017). Effectiveness of mindfulness-based cancer recovery (MBCR) program among Hungarian cancer patients. Orvosi Hetilap, 158(33), 1293-1301. https://doi.org/10.1556/650.2017.30817.
• Sappington, R., and Longshore, K. (2015). Systematically reviewing the efficacy of mindfulness-based interventions for enhanced athletic performance. Journal of Clinical Sport Psychology, 9(3), 232-262.
• Soylu, Y. (2021). Mücadele sporcularında duygusal yeme, bilinçli farkındalık ve psikolojik iyi oluş. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 542-549.
• Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 151-176.
• Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., Parkinson, J., Secker, J., and Stewart-Brown, S. (2007). The Warwick-Edinburgh mental well-being scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63. https://doi.org/10.1186/1477-7525-5-63.
• Tingaz, E. O. (2020). Spor bilimleri fakültesindeki sporcu öğrencilerde bilinçli farkındalığın (mindfulness) bazı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 21-28.
• Vatansever, S. (2017). Lisanslı spor yapan ve yapmayan ergenlerin mental iyi oluş, benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve algılanan sosyal destek açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Vural, C., ve Okan, İ. (2021). Sporda bilinçli farkındalık: atıcılık spor branşları üzerine bir araştırma. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 265-273.
• World Health Organisation. (2004). Promoting mental health; concepts emerging evidence and practice (summary report). Geneva.
• Yavuz, Ü., ve İlhan, E. L. (2023). Spor yapmak ve psikolojik iyi oluş: Üniversite öğrencileri profili. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 28(1), 1-7.
• Yılmaz, M., Kanıt, R., Erdal, M., Yıldız, S., ve Bakış, A. (2016). Bina bakım onarım ödeneklerinin etkin kullanımı maksadıyla ihale bedelini etkileyen faktörlerin yapay sinir ağları ve lineer regresyon yöntemleri ile belirlenmesi. Politeknik Dergisi, 19(4), 461-470.
• Zhang, C. Q., Li, X., Chung, P. K., Huang, Z., Bu, D., Wang, D., and Si, G. (2021). The effects of mindfulness on athlete burnout, subjective well-being, and flourishing among elite athletes: A test of multiple mediators. Mindfulness, 12(8), 1899-1908.
• Zhang, L., Zhao, S., Weng, W., Lin, Q., Song, M., Wu, S., and Zheng, H. (2021). Frequent sports dance may serve as a protective factor for depression among college students: a real-world data analysis in China. Psychology research and behavior management, 14, 405-422.