Dijitalleştirilmiş Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müze Depolarında Korunması

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 128, 100 - 110, 18.12.2020

Nevra Erturk

Öz

Yeni müzecilik yaklaşımına göre koruma, araştırma ve iletişim müzelerin temel işlevleridir. Koruma ise
müzelerin ortaya çıkışından bu yana temel misyonlarından birini teşkil etmektedir. Öte yandan koleksiyonlar
müzelerin kalbidir; müzelerin gelişimine ve faaliyetlerine katkıda bulunurlar. Depo alanları koleksiyonları korur ve koleksiyon yönetimi açısından sürdürülebilirlik sağlar. Bu bağlamda, müzelerin temel görevlerinden biri,
depo alanındaki koleksiyonları uygun ve güvenli koşullar altında muhafaza etmek ve yönetmektir. Dünyadaki
müzelerin çoğu koleksiyonlarının sadece küçük bir bölümünü sergilemekte ve bu yüzden birçok koleksiyon
öğesi depo alanlarında bulunmaktadır. Sergileme salonlarındaki gibi depo alanlarında da düzenli denetim,
kontrol ve bakım yapılmasına ihtiyaç vardır. Depo alanlarının fiziksel ve çevresel koşulları, depolama sistemleri
ve yöntemleri koleksiyonların malzemesine, koruma durumuna, sayısına ve boyutlarına göre farklılık göstermektedir. Müze koleksiyonları taşınır, taşınmaz, somut ve somut olmayan kültürel miras olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde dijital miras da koleksiyonların bir parçasıdır. Dijital müze koleksiyonları, dijital
ortamda oluşturulmuş, dijital veya dijitalleştirilmiş öğeler olarak tanımlanmaktadır. Müzelerde taşınabilir
veya somut mirası toplama, koruma, belgeleme, erişim veya depolama prosedürleri, doğru hazırlanmış ilkeler,
standartlar, koleksiyon yönetimi ve koruma politikaları ile uygulanmaktadır. Öte yandan, somut olmayan kültürel
mirasın tanımlanması, belgelenmesi, özgünlük kavramı veya mülkiyet meseleleri hala tartışılmakta; somut
olmayan kültürel mirasın dijital olarak korunması ise yeni araştırma konuları ve uygulama alanlarından birini
teşkil ermektedir. Bu bağlamda dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel miras, uygulamalar ve bunlarla ilgili
araçları ve yerleri belgeleyen ve koruyan görsel-işitsel kayıtlar, fotoğraflar veya efemeradan dijitalleştirilmiş
dijital kaynaklar olarak tanımlanmaktadır. Mamafih günümüzde teknoloji çok daha hızlı gelişmektedir ve dijital
araçların çoğunun ömrü kısadır. Bu sebeple, teknolojik gelişmeler dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel
mirasın korunmasında karşılaşılan zorluklardır. Daha geniş bir ifade ile dijital mirasın müze depo alanlarında
korunmasında, dijital mirasın bulunduğu depo alanlarının fiziksel ve çevresel koşulları, depolama sistemi, yöntemi
ve depo yönetimi ilkeleri, somut mirasın veya diğer taşınır kültür varlıklarının korunmasına göre farklılık göstermektedir. Bu çerçevede makalenin temel araştırma soruları şunlardır: Dijitalleştirme uygulamaları somut
olmayan kültürel miras mirasın korunması açısından nasıl bir katkı sağlıyor? Teknoloji hızla değiştikçe, dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel mirasın koruma araçları ve depolama yöntemleri teknolojik gelişime nasıl ayak uydurabilir? Müzelerin depo alanlarındaki dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel mirasın ömrü ne kadar
uzatılabilir? Makalede temel olarak, dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel mirasın depolama yönetimine
odaklanılacak ve müze depo alanının fiziksel ve çevresel koşulları açıklanacaktır. Dijital miras, dijitalleştirilmiş
somut olmayan kültürel miras ve dijital koruma kavramları, müze koleksiyonlarının dijital olarak korunmasının tarihçesi, kurum ve kuruluşların alana katkıları tartışılacaktır. Alanyazın taraması çerçevesinde, depolama sistemi,
güvenli malzeme ile depolama yöntemi ve prosedürler hakkında bilgi verilecektir. Bu makalede, somut olmayan kültürel mirasın korunmasına dijitalleştirme uygulamalarının katkısı, müzelerin depo alanlarında dijital koruma ile ilgili önemli konular ve zorluklar vurgulanmakta; dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel mirasın sürdürülebilir depo yönetimi ile ilgili olarak atılacak adımlar belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital koruma, dijital miras, dijitalleştirilmiş somut olmayan kültürel miras, müzelerde depo yönetimi, önleyici koruma

Preservation of Digitized Intangible Cultural Heritage in Museum Storage

Öz

Conservation, research and communication are the basic functions of the museums according to the new
museological approach, and conservation is one of the core missions since the birth of the museums. On the
other hand, collections are the hearth of the museums and contribute to their development and activities. Storage
areas protect collections and provides sustainability for the collection management. In this context, one of the
main duties of museums is to maintain and manage collections in storage area under appropriate and safe conditions.
Most of the museums in the world exhibit only a small percentage of their collections and so many
collection items are housed in storage. Storage areas require regular monitoring, control and maintenance similar
to exhibition galleries. Physical and environmental conditions of storage areas, storage systems and methods
differ according to the material, condition, quantity and dimensions of the museum collections. Museum collections
are defined as movable, immovable as well as tangible and intangible cultural heritage. Today, digital
heritage is also part of the collections. Digital museum collections can be defined as born digital, digital or
digitized item. Collecting, conservation, documentation, accessing or storage procedures of movable or tangible
heritage in museums are on practice with well-developed principles, standards as well as collection management
and conservation policies. However, identification, documentation, the concept of authenticity or issues of ownership
of intangible cultural heritage is still on discussion. Digital preservation is also one of the recent research
topics and practices for safeguarding of the intangible cultural heritage. In this context, digitized intangible
cultural heritage can defined as digital resources that are digitized from audio-visual recordings, photographs
or ephemera which documents and preserves practices and their tools or spaces associated with. However, technology
is developing much faster today and most of the digital tools have a very short life span. Thus, technological
development is a challenge for preserving digitized intangible cultural heritage. In a broader sense,
preservation of digital heritage in the museum storage areas including physical and environmental conditions
of the storage area where the digital heritage is located, their storage system, method and the storage management
procedures are different comparing to the preservation of tangible heritage or other movable cultural assets.
In this framework, main research questions of this article are: How the digitalization practices contribute
to the safeguarding of the intangible cultural heritage? As technology is changing rapidly, how the preservation
tools and storage methods of the digitized intangible cultural heritage can be kept up with the technological
developments? How long the life span of the digitized intangible cultural heritage collections can be extended
in museum storage? The article will mainly focus on the storage management of digitized intangible cultural
heritage, and explain their physical and environmental conditions in the museum storage area. Terms of digital
heritage, digitized intangible cultural heritage, digital preservation as well as the history of digital preservation
of museum collections, organizations/institutions’ contributions in the field will be discussed. Information about
the storage system, storage method with safe materials and procedures will be provided within the scope of
literature review. The paper highlights contributions of the digitalization practices to the safeguarding of the
intangible cultural heritage, major issues and challenges related to the digital preservation in museum storage,
and propose steps for the sustainable storage management of digitized intangible cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

Digital preservation, digital heritage, digitized intangible cultural heritage, museum storage management, preventive conservation

Kaynakça

• American Library Association. "Definitions of Digital Preservation" (18 January 2010) 8 Mart 2020. http://www.ala.org/alcts/resources/preserv/2009def
• Byers, Fred R. Care and Handling of CDs and DVDs: A Guide for Librarians and Archivists. Washington D.C.: National Institute of Standards and Technology, 2003.
• Bonn, Maria and et. al. Libraries and Archives and the Preservation of Intangible Cultural Heritage: Defining a Research Agenda. U.S.A.: University of Illinois at Urbana-Champaign, 2017. Canadian Conservation Institute. General Precautions for Storage Areas CCI Technical Notes 1/1. Canada: Minister of Public Works and Government Services (2002) 10 Mart 2020. https://www.canada.ca/content/dam/cci-icc/documents/services/conservation-preservation-publications/canadian-conservation-institute-notes/1-1-eng.pdf
• Canadian Conservation Institute. Longevity of Recordable CDs, DVDs and Blu-rays CCI Technical Notes 19/1. Canada: Minister of Public Works and Government Services (2020) 10 Mart 2020. https://www.canada.ca/en/conservation-institute/services/conservation-preservation-publications/canadian-conservation-institute-notes/longevity-recordable-cds-dvds.html
• Choy, Sarah C.C. and et.al. The UNESCO/PERSIST Guidelines for the Selection of Digital Heritage for Long-term Preservation, Paris: UNESCO, 2016.
• Erhardt, David, Tumosa, Charles S. and Marion F. Mecklenburg. “Applying Science to the Question of Museum Climate”. Museum Microclimates: Contribution to the Copenhagen Conference (19-23 November 2007). haz. Tim Padfield, Karen Borchersen. Copenhagen: National Museum of Denmark, 2007: 11-18.
• Harvey, Ross and Jaye Weatherburn. Preserving Digital Materials, London: Rowman & Littlefield Publishing, 2018.
• Idris, Muhammad Zaffwan, Mustaffa, Norsimaa and Syed Osman Syed Yusoff. “Preservation of Intangible Cultural Heritage Using Advance Digital Technology: Issues and Challenges”. Journal of Arts Research and Education 16 (1) (2016): 1-13.
• Lord, Barry and Gail Dexter Lord. The Manual of Museum Exhibitions. New York: Altamira Press, 2002.
• National Park Service. “Digital Storage Media”. Conserve O Gram 22/5 (2010): 1-4.
• Tandon, Aparna and et.al. Unlocking Sound and Image Heritage: Selected Readings from the Internatinal 2015 SOIMA Conference. Rome: ICCROM, 2017.
• The European Commission Recommendation. “Digitisation and Online Accesibility of Cultural Material and Digital Preservation”. Official Journal of the European Union 283/39 (2011).
• UNESCO. “Charter on the Preservation of Digital Heritage” (2003) 12 Mart 2020. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000133171_eng