New Views of Celebration and Gifting Practices in Consumer Society: Baby Shower

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 142, 15 - 26, 20.06.2024

Aysel Ersöz

https://doi.org/10.58242/millifolklor.984216

Öz

The findings of anthropologists who have studied the practice of gifting in the process from potlaç to the present day show that gift giving is a common and functional social behaviour in all societies. Giving gifts and having gifts in return are considered by sociologists as the most effective way to interact decisively between individuals. There is a consensus among disciplines that strong bonds are formed between individ-uals through the act of gift giving. Therefore, gifting is a characteristic feature of human relations in all cultures. Although it varies by culture, people give gifts on birthdays, births, new years, weddings, wedding anniversaries, promotions, retirements, and to welcome or bid farewell to a neighbour moving into or out of a neighbourhood or apartment building. In addition to these universal gift-giving behaviors, in our culture, it is quite common to bring food during feasts, to those going to the military, to those going on pilgrimage to Mecca or Umrah, to children undergoing circumcision, during teething ceremonies, and to households in mourning. In addition, various gifts are given on special occasions (such as Mother’s Day, Father's Day and Valentine's Day, Teachers' Day). In these gifting practices, gifts and celebration activities given to the newborn before and after birth, taking into account their needs, occupy an important place. In our culture, the behaviour of giving postpartum gifts continues from the past to the present as a traditional practice. Gift giving to the newborn, which occupies an important place in Turkish culture, has taken on a pretentious appearance, taking on completely different meanings at the point when the consumer society came. In consumption societies, this ostentatious consumption is manifested by “baby shower”, which has begun to become widespread, especially in recent years. Contrary to the proverb “don’t count your chickens before they hatch”, imported celebration and gift acts such as “baby shower” have become a fact with the imposi-tion of consumer culture. The posts and liked presentations shared by media influencers through social media networks are increasingly being adopted by the public, and 'Baby Shower' parties are showing a tendency to increase. Hence, social media phenomena (Blogger, vlogger, youtuber, influencer, Instagram-mer, etc.) there is a linear relationship between consumption patterns and consumption habits of individuals. In this study, it is discussed the point where gift giving and celebration activities that start before the baby is born and continue after birth come in the consumer society. In the study, the meaning of gifting in Turkish society with its general features, the value of the child, the practice of giving gifts and celebrating are discussed. The study concludes that some gifts and celebration practices change due to the influence of consumption culture, while some practices are imported from Western societies. Traditionally, 'Baby Shower' parties meant the socialization of the expectant mother, equipping her with the knowledge she would need while raising her baby. However, nowadays, they have completely fallen under the influence of consumer culture. Therefore, gift-giving and celebrations have turned into a means of power display and authority establishment, rather than contributing to the needs of the other party

Anahtar Kelimeler

Potlac, consumer society, value of child, gift, baby shower

Kutlama ve Hediyeleşme Pratiklerinin Tüketim Toplumundaki Yeni Görünümleri: Baby Shower (Hoşgeldin Bebek) Partileri

Öz

Potlaçtan günümüze kadar geçen süreçte hediyeleşme pratiklerini inceleyen antropologların bulguları armağan alıp vermenin tüm toplumlarda yaygın ve işlevsel bir toplumsal davranış olduğunu göstermektedir. Armağan verme ve onun karşılığında armağan verilmesini sosyologlar bireyler arasında etkileşim kurulma-sının en etkili yolu olarak görmektedirler. Hediyeleşme yoluyla bireyler arasında güçlü bağların oluştuğu konusunda disiplinler arasında görüş birliği bulunmaktadır. Dolayısıyla hediyeleşme tüm kültürlerde insan ilişkilerinin karakteristik bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Kültürlere göre farklılık göstermekle birlikte insanlar doğum günlerinde, doğumlarda, yılbaşlarında, evliliklerde, evlilik yıldönümlerinde, terfiler-de, emekli olunduğunda, bir mahalleye veya apartmana yeni taşınana veya ayrılan komşuya hoş geldin veya veda hediyesi vermektedir. Bu evrensel hediyeleşme davranışlarına ilave olarak bizim kültürümüzde bay-ramlarda, askere, hacca veya umreye gidene, sünnet olan çocuğa, diş buğdaylarında ve cenaze evine özellikle yiyecek götürülmesi davranışı oldukça yaygın uygulanmaktadır. Ayrıca, özel günlerde (anneler günü, babalar günü ve sevgililer günü, öğretmenler günü gibi) çeşitli hediyeler verilmektedir. Bu hediyeleş-me pratikleri içinde doğum öncesi ve doğum sonrasında yeni doğana ihtiyaçları gözetilerek verilen hediye-ler ve kutlama etkinlikleri önemli yer tutar. Kültürümüzde doğum sonrası hediye verme davranışı geleneksel bir uygulama olarak geçmişten günümüze devam etmektedir. Ancak, Türk kültürü içinde önemli bir yer tutan yeni doğana hediye verme davranışı tüketim toplumunun geldiği noktada bambaşka anlamlara bürüne-rek gösterişçi bir görünüm almıştır. Tüketim toplumlarda bu gösterişçi tüketim özellikle son yıllarda yaygın-lık kazanmaya başlayan “Baby Shower (Hoş Geldin Bebek)” partileri ile kendini göstermektedir “Doğma-mış çocuğa don biçilmez” atasözünün aksine “Baby Shower (Hoş Geldin Bebek)” gibi ithal kutlama ve hediyeleşme eylemleri tüketim kültürü ile gerçeğimiz olmaya başlamıştır. Sosyal medya ağları aracılığıyla medya fenomenleri tarafından paylaşılanlar ve beğeni alan sunumlar halk tarafından gittikçe daha fazla benimsenmekte ve “Baby Shower (Hoş Geldin Bebek)” partileri artma eğilimi göstermektedir. Dolayısıyla sosyal medya fenomenlerinin (Blogger, vlogger, youtuber, influencer, instagramer vb.) tüketim kalıpları ile bireylerin tüketim alışkanları arasında doğrusal bir ilişki bulunmaktadır. Çalışmada genel hatları ile Türk toplumunda hediyeleşmenin anlamı, çocuğun değeri, hediye verme ve kutlama ritüelleri ile bebek daha dünyaya gelmeden başlayan ve doğum sonrasında devam eden “Baby shower (Hoş geldin Bebek) partileri-nin anlamları tartışılmaktadır. Çalışmanın vardığı sonuca göre; bazı hediyeleşme ve kutlama pratikleri tüketim kültürünün etkisiyle biçim değiştirirken, batı toplumlarından bazı pratiklerde ithal edilmektedir. “Baby Shower (Hoş Geldin Bebek)” partileri geleneksel olarak anne adayının sosyalizasyondan geçirilme-si, yani bebeğini yetiştirirken ihtiyaç duyacağı bilgiyle donatılması anlamına gelirken, günümüzde tamamen tüketim kültürünün etkisine girmiştir. Dolayısıyla hediyeleşme ve kutlama karşı tarafın ihtiyaçlarına katkı vermek amacıyla değil, bir güç gösterisi ve iktidar kurma aracına dönüşmektedir

Anahtar Kelimeler

Potlaç, tüketim toplumu, çocuğun değeri, hediyeleşme, baby shower

Kaynakça

• Akay, A. Armağan, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2016.
• Altaş, B. Tüketim Toplumunda Anneliğin Yeni Görünümleri, Ankara: Nobel Yayınları, 2019.
• Bal, N. Gündelik Yaşamda Tüketim Alışkanlıklarının İlişkiselliği Üzerine Sosyolojik Bir Analiz: Instagram Örneği, Uygulamalı İlişkisel Sosyoloji, Editör: Aytül Kasapoğlu, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 2016.
• Baştok Özkan, G. Küreselleşme ve kültürel akışkanlık bağlamında‚ baby shower‚ ritüeli: İstanbul örneği. Kesit Akademi Dergisi, (2022). 8 (32), 560-591.
• Baudrillard, J. Tüketim Toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2004.
• Büyükokutan Töret, A. Geleneksel Doğuma Hazırlık Uygulamalarının Günümüz Kent Toplumuna Evrimine Bir Örnek: “Bebek Kutlama Partisi”, Folklor/Edebiyat, (2017), Cilt 23, Sayı 90, 133–150, (erişim tarihi 12.08.2021).
• Çeltikci, O. ve Kayhan, S. Türkiye ve Kırgızistan Coğrafyasında Halk İnanç ve Uygulamalarının Karşılaştırılması, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi/ International Journal of Historical Researches, (Güz 2016) Yıl/Vol. 1, Sayı/No. 2, 62–84, (erişim tarihi 15.08.2021).
• Çevik, F.İ. Amerika Birleşik Devletleri’nde Baby Shower Partisi Ve Türkiye’de Kabullenme Süreci, Ahtamara 1. Uluslararası Multi Disipliner Çalısmalar Kongresi Kongre Tam Metin Kitabı, Editörler Dr. Mehibe Sahbaz, Dr. Bauyrzhan Botakarayev, 366-381, 2018.
• Demez, G. Armağanın Değişen Sosyo-Kültürel Anlamları: Tüketim Toplumu Bağlamında Bir Hediyeleşme Örneği Olarak Çiçek Gönderme, Mediterrean Journal of Humanities, , (2011), 1/2 87-103.
• Eröz, M. Milli Kültürümüz ve Meselelerimiz, İstanbul: Doğuş Yayın ve Dağıtım,1983.
• Ertong Attar, G. İletişimsel Bir Figürasyon Olarak Facebook: Bir Durum Paylaşımı, Uygulamalı İlişkisel Sosyoloji, Editör: Aytül Kasapoğlu, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi,131-155. (2016).
• Evanschitzky, H., Emrich, O., Sangtani, V., Ackfeldt, A.-L., Reynolds, K.E. & Arnold, M.J., Hedonic Shopping Motivations In Collectivistic And Individualistic Consumer Cultures, International Journal of Research in Marketing (2014), doi: 10.1016/j.ijresmar.2014.03.00. erişim tarihi 16.07.2021
• Fischer, E.& Gainer B. "Baby Showers: a Rite of Passage in Transition", in NA - Advances in Consumer Research, (1993) ,Volume 20, eds. Leigh McAlister and Michael L. Rothschild, Provo, UT, Association for Consumer Research, 320-324. Erişim tarihi 10.06.2021
• Güçlü, S. Çocukluk ve Çocukluğun Sosyolojisi Bağlamında Çocuk Hakları, Sosyoloji Dergisi, (2016), Armağan Sayısı, 1-22.
• Güdekli, İA, G. Zaimoğlu, G., Demir, I. A New Consumption Form in the Context of Cultural Imperialism: The Case of Baby Shower, İnnovation and Global İssues in Social Sciences II Bildiri kitabı, Editörler: Nurettin Bilici, Ragıp Pehlivanlı, Neşe Yılmaz, (2017). www.inglobe.com. erişim tarihi 14 Mart 2024.
• Güngör Ergan, N. Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Aile ve Akrabalık Anlayışı, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/14.php (erişim tarihi 1.08.2021).
• Haviland, W.A.,Prins,H.E.L.,Walrath & Mcbride,B Kültürel Antropoloji, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2008.
• https://www.anneysen.com/.
• Kottak, C.P. Antropoloji, İnsan Çeşitliğine Bir Bakış. Ankara: Ütopya Yayınları,2008.
• Mauss, M. Armağan Üzerine Deneme, çeviri: Nihan Öz yıldırım, Alfa Yayınları, İstanbul,2016
• Odabaş, Z.Y. Anneliğin Siyasal Alanda Yeniden İnşasının İlişkisel Sosyolojik Eleştirisi Uygulamalı İlişkisel Sosyoloji, Editör: Aytül Kasapoğlu, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi,2016.
• Miles, T. Baby Showers, Now and Then, https://www.huffpost.com/entry/baby-showers-now-and-then_b_5527222, erişim tarihi 15.08.2021.
• Tanyıldızı E. Elazığ Halk Kültüründe Doğum Âdetleri, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/12, (Yaz 2015), 1067-1084 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8381 erişim tarihi 25.07.2021.
• TDK, https://sozluk.gov.tr/
• Tezcan, M. Folklorik ve Antropolojik Yönleriyle Hediye Geleneği ve Türk Kültüründeki Yeri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (1989), Cilt 22, Sayı 1, 29-36.