Formadan Evlada: Ad Verme Geleneğinde Trabzonspor Örneği

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 147, 131 - 143, 19.09.2025

Çağla Yılmaz

https://doi.org/10.58242/millifolklor.1545717

Öz

Kültürün yaşayan doğası her alanda kendini hissettirmektedir. Geçiş dönemlerinden doğum başlığı al-tında yer verilen uygulamalardan biri olan ad verme, bir ailenin yeni doğan çocuklarına bir ömür boyu taşıyacakları adın verilme sürecidir. Çalışmanın konusu futbolun etkisiyle değişen ad verme kültürüdür. Bu çalışma Trabzonspor taraftarlarının çocuklarına ad verirken futbol etkisinin kimlik ve aidiyet ile ilişkili olup olmadığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Sedat Veyis Örnek’in “moda adlar” adıyla tasniflediği başlıkla futbolcu adlarının çocuklara ad verilmesi ilişkilendirilmiştir. “Moda” her dönem farklı bir değerle içi doldu-rulan bir kavramdır. Bugünün modası, spor kültüründen bağımsız düşünülemez, çünkü kitleleri etkileyen en önemli araçlardan biri olan medya sporla iç içedir ve güçlüdür. Günümüzde aileler çocuklarına ad seçer-ken başta medya olmak üzere farklı mecralara başvurmaktadır. Futbol özelinde örnek olarak incelenen Trabzonspor’un ad verme geleneği aracılığıyla kimlik ve aidiyet oluşturmada belirleyici olduğu savı ileri sürülmüş ve bu etkinin hangi açıdan ve neden olduğu netnografik saha çalışmasından elde edilen veriler ışığında incelenmiştir. Bu bağlamda internet ortamında 40 kişi ile görüşülmüş, kaynak kişilere adları ve ad verme süreçleriyle ilgili sorular yöneltilmiştir. Görüşmeler ağırlıklı olarak Kasım- Aralık 2023 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Dünyanın gündemini etkileyen olgulardan biri olan futbolun dünyayı peşinden sürükle-yen küresel bir güç olduğu söylenebilir. Özellikle futbolun endüstrileştiği son yüzyılda futbol sadece bir spor olmanın çok daha ötesine geçmiştir. Başlangıçta bir “eğlence” olarak ortaya çıkan futbol, bugün çok daha fazlasıdır. Takımların birer kültür, futbolcuların ise bir kimlik taşıyıcısına dönüştüğü gözlemlenmektedir. Futbolun oynandığı kültürden, coğrafyadan etkilenmemesi mümkün değildir. Futbol kültürü bugün kendine yepyeni bir alan, bir endüstri oluşturmuştur. Bu etki geleneksel formların dönüşümü şeklinde de kendini gösterir. Bireyler hayranı oldukları futbolcuların adını çocuklarına vermektedir. Trabzonspor taraftarının Trabzonspor’u yalnızca bir futbol kulübü olmanın çok ötesinde, bir kültür ve kimlik taşıyıcısı olarak gördük-leri tespit edilmiştir. Bu durum diğer futbol takımlarında olduğu gibi taraftarların takımlarına bağlılığını ve takımla özdeşleşmelerini sağlamaktadır. Bu ilişki taraftarların hayatının her alanında kendini göstermekte-dir. Kişilerin çocuklarına ad seçerken futbolculardan ya da takımlardan ne noktada etkilendikleri, bu etkinin gelenek üzerindeki yansıması literatür araştırmasıyla karşılaştırılarak irdelenmiştir. Çalışmanın alan araştır-masından elde edilen veriler; kimlik, fanatizm ve kültürel dönüşüm bağlamında değerlendirilmiş ve futbolun ad verme kültürü üzerindeki etkisi Trabzonspor örneği üzerinden yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda ad verme kültüründen hareketle alan araştırması verileri incelenmiş ve ailelerin çocuklarına seçtikleri adların bir aidiyetin temsili olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ad verme , moda adlar , spor kültürü ve futbol , kimlik , Trabzonspor

From Football Jersey to Child: The Case of Trabzonspor in the Naming Tradition

Öz

The dynamic and evolving nature of culture manifests itself across all areas of life. One such cultural practice observed during rites of passage—specifically under the category of birth—is the naming process, whereby a family assigns a lifelong name to their newborn child. This study explores how naming traditions have been transformed under the influence of football, focusing on the case of Trabzonspor supporters. It aims to examine whether the act of naming children after football players is associated with notions of identity and belonging. This phenomenon is analyzed in light of Sedat Veyis Örnek’s categorization of "fashionable names," linking the trend of naming children after football players to broader cultural shifts. The concept of "fashion," which is shaped by varying values across time periods, is particularly relevant in today's media-saturated environment, where sports—especially football—play a central role. As a result, families increasingly turn to media and other external sources when selecting names for their children. The study posits that Trabzonspor supporters view the club not merely as a football team but as a significant bearer of cultural identity. This perception fosters a sense of loyalty and identification that extends into everyday life, including naming practices. Drawing on netnographic fieldwork conducted primarily be-tween November and December 2023, interviews were held with 40 individuals via online platforms. Par-ticipants were asked about their names and the processes by which they were named. Football, now a globalized and industrialized phenomenon, has transcended its original function as a form of entertainment and become a cultural force that shapes social practices and identities. The influence of admired footballers on naming decisions reflects a transformation of traditional cultural forms. In this context, naming a child after a football player can be seen as an expression of fandom, cultural affiliation, and identity construction. The field data were analyzed within the frameworks of identity, fanaticism, and cultural transformation. The findings suggest that naming practices among Trabzonspor supporters serve as symbolic acts of belong-ing and cultural continuity. Ultimately, the study concludes that football significantly shapes naming culture, illustrating the interplay between sports, media, and identity formation in contemporary society.

Anahtar Kelimeler

Naming , fashionable names , sports culture and football , identity , Trabzonspor

Kaynakça

• Acıpayamlı, Orhan. “Türk Kültüründe ‘Ad Koyma Folkloru’nun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi.” IV. Milletlerarası Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Gelenek, Görenek ve İnançlar IV (1992): 1-15.
• Aral, Ahmet Erman. “Ad Verme Geleneğiyle İlgili Medyaya Yansıyan Haberler Üzerine Bir İnceleme”. ASBİDER, 30 (2023): 304- 315.
• Assmann, Jan. Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev. A. Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Başgöz, İlhan. “İnsan Adları ve Toplum”. Folklor Yazıları. İstanbul: Adam Yayınları, 1986.
• Çakır, Emine. “Toplumsal Bellekte Ad Verme Geleneği ve İdeoloji” Millî Folklor, 119 (2018): 31- 47.
• ----------------- “Kültürel Bellekte İkiz Çocuklara Ad Verme Geleneği”. Uluslararası Türk Kültürü Sempozyumu. Ankara: Asos Yayınevi, 2019.
• Çatlı Özen, Gökçen. “Günümüzde Türk Kültüründe Ad Vermenin Sosyo- Kültürel Özellikleri Üzerine Bir Anket Çalışması”. Türk Dünyası Araştırmaları 241 (2019): 423- 444.
• Çelik, Celaleddin. “Bir Kimlik Beyanı Olarak İsimler: Kişi İsimleri Üzerine Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 2 (2007): 5-21.
• Doğanay, Gülmelek. Ruhumuzda İnat Sonunda Vuslat Metalaşan Futbol Çağında Trabzonspor Taraftarı Olmak. Ankara: Efil Yayınevi, 2022.
• Erkan, Nazım Hikmet. “Öteki Değil, Mazlum Öteki”. Öteki Trabzonspor. (ed. Yavuz Saltık). İstanbul: Alfa Yayıncılık, 156-160, 2022.
• Galeano, Eduardo. Gölgede ve Güneşte Futbol. Çev. Ertuğrul Önalp, Mehmet Necati Kutlu. İstanbul: Can Yayınları, 2022.
• Gürpınar, Doğan. Türkiye’de Özel İsimlerin Tarihi. İstanbul: Telemak Kitap, 2021.
• Ongun, Güney. “Dar Alanda Kısa Paslaşmalar: Futbol Deyimleri”, Millî Folklor, 67 (2005): 78- 81.
• Öğüt Eker, Gülin. “Futbolun Dayanılmaz Çekiciliği, Büyülenen Taraftar Portresi, Fanatizm ve Beşiktaş”, Millî Folklor, 85 (2010): 173- 182.
• Örnek, Sedat Veyis. “Türk Folklorunda Ad Seçme ve Ad Koyma”. Boğaziçi Üniversitesi Halkbilimi Yıllığı. İstanbul: Taş Matbaası, (1975).
• -----. Türk Halkbilimi. Ankara: BilgeSu Yayınları, 2014.
• Karahan, Leyla. “Türkçede Dinî Anlamlı Bazı Kişi Adları Ekle Değiştirme Geleneği”. Dil Araştırmaları 4 (2009): 17-24. Kıvanç, Halit. Futbol! Bir Aşk. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Kızıloğlu, Müjdat. “Türklerin Ad Verme Kültüründe Ad Verici Profili”. UHAD Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 7 (2021): 45- 64.
• Köse, Aynur. “Değişimin Gölgesindeki Gelenek: Popüler Diziler ve Farklılaşan Ad Verme Kültürü”. Millî Folklor 101 (2014): 291- 306.
• Söztutan, Sadık. “Tasvirsiz ve Tarifsiz Bir Sızı”. Fırtına, İhtilal, Efsane Trabzonspor. (ed. Hakan Kulaçoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları, 141- 142, 2009.
• Tut, Barış. “Futbol Fanatizmi: Sıradan Faşizmin Mihenk Taşı”. Cogito 53 (2007): 85- 92.
• URL-1: https://www.iha.com.tr/haber-fenerbahceli-fanatik-gelin-damat-dugunde-forma-giydi-663910 E.T.: 15.04.2024
• URL- 2: https://www.haber61.net/spor/trabzonsporlu-ahmet-konustu-h72481.html E.T.: 15.04.2024
• URL- 3: https://www.gercekgundem.com/spor/adi-fener-soyadi-bahce-duyan-inanamiyor-523969 E.T.: 3.06.2024
• URL- 4: https://www.odatv.com/spor/mersinde-murat-kose-uc-kizinin-ismini-bjk-olarak-kodladi-120088286 E.T.: 3.06.2025
• URL- 5: https://onedio.com/haber/absurt-de-olsa-cocuguna-sevdigi-futbolcunun-ismini-vermekten-cekinmeyen-9-fanatik-baba-770980 E.T.: 15.04.2024
• URL- 6: https://www.ensonhaber.com/galeri/cocuguna-yabanci-futbolcularin-ismini-koyan-taraftarlar E.T.: 1.05.2024
• URL- 7: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/adi-bordo-soyadi-mavis-40514135 E.T.: 1.05.2024
• URL- 8: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/fanatik-trabzonsporlu-gurbetci-ikizlerine-bordo-ve-mavi-adini-verdi/1370218 E.T.: 1.05.2024
• Yalçınkaya, Betül. “Almanca ve Türkçe Ad Verme Gelenekleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 55 (2015): 363- 379.
• Yılmaz, Çağla. “Kentte Kültürel Aidiyet: Trabzonspor ve Karadenizli Kimliği”. Kent Folkloru. (ed. Erkan Aslan). Konya: Çizgi Yayınları, 2023.