Nef’î’yi Tanzîren Keçecizâde Fuad Paşa’ya Yazılmış Manzum Mektup Örneği

Yıl 2022, , 63 - 88, 30.06.2022

Nesrin Sofuoğlu

https://doi.org/10.47502/mizan.1086497

Öz

Makalemizin konusu “Hâdî” mahlaslı bir şair tarafından yazılmış “Manzum Mektup” örneğidir. Eser müellif hattı olup tek nüsha halindedir. Hâdî, eserin başlangıcında “Fuâd Paşa” ya sunulan bir mektup ve aynı zamanda “Nef’î” merhuma nazîre olduğunu ifade eden mensur bir giriş yapmıştır. Fuâd Paşa’nın hayatı hakkındaki tarihsel bilgilerden hareketle eserin şairinin kimliği ve yazılış tarihi saptanmaya çalışılmıştır. Metin incelemesinden hareketle, eserin Türk Edebiyatı’ndaki yeri, şekil ve tür, dil, ifade ve üslûp özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Zemin şiir olan Nef’î’ye ait Genç Osman Kasîdesi’nin de tamamı nakledilmiştir. Ayrıca orijinal metnin transkripsiyon yöntemi ile metin neşri yapılmıştır. Çalışmamızın konusu olan Nef’î’nin Genç Osman Kasîdesi’ne nazîre olan Hâdî’nin manzum mektup örneği, Fuâd Paşa'ya hitaben yazılmıştır. Araştırmalarımız neticesinde manzum mektup örneğinin Hâdî mahlaslı şairin Tanzîmat döneminde yaşamış “Ali Hâdî” isimli bir şair ve müellif olduğu tespit edilmiştir. Manzum mektup türüne de örnek teşkil eden Hâdî’nin eseri, klasik kasîde tertibinde kaleme alınmış bir nazîredir. Eserin Dîvân Edebiyatı’nın kullandığı şekil ve tür özelliklerinin yanı sıra mazmunlar, edebî sanatlar gibi dil, ifade ve üslûp bakımından Klasik dönemin ve Nef’î’nin şiirine yaklaştığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Manzum Mektup, Nazîre, Nef’î, Hâdî

Kaynakça

• Akkuş, Metin. Nef’î Dîvânı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Eser, 2018.
• Ali Hâdî. Kitâb-ı Makbûl der Hâl-i Huyûl. Konya: Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi Konya İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, 42 Kon 5254/1, ts.
• Bayat, Ali Haydar. Hekim-Devlet Adamı Keçecizâde Mehmed Fuat Paşa’nın Nesirleri, Şiirleri, Nükteleri, Hakkında Yazılan Şiirler (İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, 1988.
• Boy, İbrahim. Hâdî’nin Baytarnamesinin Söz Varlığı Yönünden İncelenmesi (Giriş, İnceleme, Sözlük ve Dizin, Tıpkıbasım). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Derdiyok, İ. Çetin. “Osmanlı Devrinde Mektup Yazma Geleneği”. Osmanlı Kültür ve Sanat. 9/731–740. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
• Fatma Âliye Hanım. Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı. İstanbul: Pınar Yayınları, 1994.
• Gökyay, Orhan Şaik. “Tanzimat Dönemine Değin Mektup”. Türk Dili Dergisi Mektup Özel Sayısı temmuz/274 (1974), 17–87.
• Hâdî. Manzum Mektup. İstanbul: Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi, 555, ts.
• İbrahim Bülbül. Keçecizâde İzzet Mollâ. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1989.
• Kaya, İ. Güven. “Eski Türk Edebiyatında Manzum Mektup Türü ve Pâre Pâre Ahmet Çelebi İle Lâmiî Arasındaki Manzum Mektuplaşma”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 32/ (2007), 285–310.
• Köksal, M. Fatih. “Nazire-Türk Edebiyatı”. TDVİA. 32/456–458. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Köksal, M. Fatih. “Nazire Kavramı ve Klâsik Türk Şiirinde Nazire Yazıcılığı”. Diriözler Armağanı - Prof. Dr. Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz Hatıra Kitabı. 215–290. Ankara, 2003.
• Köprülü, Orhan F. “Fuad Paşa’nın Sadarete Yazılmış Bir Tezkiresi”. Türk Kültürü 14/161 (1976), 280–290.
• Köprülü, Orhan F. “Keçecizâde Fuad Paşa”. TDVİA. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
• Köprülü, Orhan F. “Keçecizâde Mehmed Fuad Paşa”. Türk Ansiklopedisi 21/ (1974), 453–456.
• Köprülü, Orhan F. “Sadrazâm Keçecizâde Fuad Paşa Hakkında Yeni Notlar”. Türk Kültürü 13/150 (1975), 215–217.
• Korkmaz, Ferhat. “Meti̇nlerarası İli̇şki̇leri̇n Klasi̇k Retori̇kteki̇ Kökeni̇ Üzeri̇ne Bi̇r Araştırma”. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature] 3/Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı (2017), 71–88.
• Öztuna, Yılmaz. Keçecizade Fuat Paşa. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Sofuoğlu, Nesrin. “Türk Edebiyatında Hâdî Mahlaslı Şairler”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/45 (2020), 44–65.
• Yavuz, Kemal. “Türk Şiirinde Nazire”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1/10 (2013), 359–424. https://doi.org/10.15247/dev.
• Yavuz, Salih Sabri. “Livâü’l-hamd”. TDVİA. 27/200. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.