Hasan Basri Çantay’da Eğitim: “Himâye-i Etfâl” Çalışmaları Bağlamında Bir Değerlendirme (Günümüz Eğitim Sistemi ile Mukayeseli)

Yıl 2016, Sayı: 2, 57 - 74, 30.06.2016

Ahmet Ali Çanakcı

Öz

Hasan Basri Çantay, çok yönlü bir bilim adamıdır. İslâmî ilimler üzerine

vukûfiyet sahibi olup, eğitimci, şair, edebiyatçı, gazeteci, milletvekili,

mutasavvıf ve musikişinas olarak tanınmaktadır. Millî mücadele döneminde

gerektiğinde kalemi, gerektiğinde silahı, gerektiğinde de fikirleriyle topluma

öncülük eden önemli bir kanaat önderidir. Hayatının sonuna kadar sürekli

bilimsel çalışmalarla meşgul olmuştur. Onun hayatında ve eserlerinde özenle

durduğu konuların başında eğitim gelmektedir. Kendisinin küçük yaşta yetim

kalması sebebiyle yetim çocukların eğitimi ve korunması başta olmak üzere

ahlâk eğitimi, millî birlik ve beraberlik gibi toplumun manevî dinamiklerini

ayakta tutan hususlar hakkında hassasiyet göstermiştir. Bu çalışmanın amacı,

çok yönlü bir eğitim anlayışına sahip olan Hasan Basri Çantay’ın “Himâye-i

Etfâl” çalışmaları çerçevesinde eğitime bakışını farklı boyutlarıyla ele alıp

konuyla ilgili bir durum tespiti yapmak, onu daha iyi anlamak ve bu alandaki

bilimsel araştırmalara ışık tutmaktır. Dolayısıyla çalışmada, Hasan Basri

Çantay’ın eğitim anlayışına daha çok “çocuk eğitimi”, “ahlak eğitimi” ve “millî

birlik ve beraberlik” perspektifinden bakılmış ve bu bağlamdaki eğitim yaklaşımı,

günümüz eğitim sistemi ile mukayeseli olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hasan Basri Çantay, Eğitim, Himâye-i Etfâl, Çocuk Eğitimi, Ahlak, Millî Birlik ve Beraberlik

Kaynakça

• Ayhan, Aydın. “Hasan Basri Çantay.” Merve Dergisi Hasan Basri Çantay ve M. Akif Ersoy Özel Sayısı, 1/2 (1993): 4-8.
• Ayhan, Aydın. “Kara Günler’e Ek Notlar.” Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Ayhan, Aydın ve Yusuf Akgül. Hasan Basri Çantay Şiir Dünyası Ülkü Edebiyatı. Balıkesir: Balıkesir Altıeylül Belediyesi Kültür Yayınları, 1, 2014.
• Ayral, Alparslan. Balıkesir’in Kültür Hayatı, y.y.: t.y
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Çaksu, Maruf. Mücahid ve Mutasavvıf Hasan Basri Çantay. Balıkesir: Liva Yayınları, 2008.
• Çanakcı, Ahmet Ali. “İlahiyat Fakülteleri Din Eğitimi Anabilim Dalı XIV. Koordinasyon Toplantısı.” JIRS Journal of Intercultural and Religious Studies, 2 (2012): 173-179.
• Çanakcı, Ahmet Ali. “14th Coordination Meeting of the Faculties of Theology Department of Religious
• Education.” JIRS Journal of Intercultural and Religious Studies, 2 (2012): 167-173.
• Çantay, Hasan Basri. “Asayiş Meselesi.” Ses Gazetesi. Balıkesir: 24 Ekim 1918.
• Çantay, Hasan Basri. “Asayiş Meselesi.” Ses Gazetesi, 24 Ekim 1918. Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çantay, Hasan Basri. “Bugünkü Vazifelerimiz: Millî Dayanışma Gerektir.” Ses Gazetesi, 7 Kasım 1918.
• Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çantay, Hasan Basri. “Çocuklara Karşı Peygamberimizin Sevgisi.” Sebîlürreşâd, 1/19, İstanbul: Şaka Matbaası, 1948.
• Çantay, Hasan Basri. “Eşkıyalık Derdi.” Ses Gazetesi, 17 Ekim 1918. Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çantay, Hasan Basri. “Fırsatçı Vurguncular Cezasız mı Kalacak?” Ses Gazetesi, 2 Ocak 1919. Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çantay, Hasan Basri. “Gideceğimiz Yol.” Ses Gazetesi, 17 Teşrin-i Evvel 1918.
• Çantay, Hasan Basri. “Kaçaklık Günleri.” Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’an-ı Hâkim ve Meâl-i Kerim. Nâşiri, Mürşid Çantay, 3/6. İstanbul: Ahmed Said Matbaası, 1969.
• Çantay, Hasan Basri. “Maarifin Acıklı Durumu.” Sebîlürreşâd, 1/10. İstanbul: Şaka Matbaası, 1948.
• Çantay, Hasan Basri. “Mukaddes Birlik.” Ses Gazetesi, 13 Şubat 1919. Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çantay, Hasan Basri. “Yetimler Hakkında (1).” Sebîlürreşâd, 1/13. İstanbul: Şaka Matbaası, 1948.
• Çantay, Hasan Basri. “Yetimler Hakkında (2).” Sebîlürreşâd, 1/18. İstanbul: Şaka Matbaası, 1948.
• Çantay, Hasan Basri. “Zavallı Köylülerimiz.” Ses Gazetesi, 5 Aralık 1918. Kara Günler ve İbret Levhaları, haz. Yusuf Akgül. Balıkesir: Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2006.
• Çetin, Özer. “Hasan Basri Çantay’ın Kişiliği.” Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12/2 (2010): 1-31. Erişim 07 Aralık 2015. www.dicle.edu.tr/Contents/e3714e5d-9f71-4722-a157-e6302450218e.