Ebü’l-Hasan el-Eş’arî’nin Siyaset Anlayışı-II

Yıl 2017, Sayı: 5, 11 - 42, 30.12.2017

Tahsin Yıldırım

Öz

Bu
makalemizde ilk olarak, İslam mezheplerinin siyasete ve siyasi konulara ait
anlayışları ana hatlarıyla ortaya konuldu. Daha sonra İslâm dininin büyük
çoğunluğunu teşkil eden Ehl-i Sünnet Mezhebi’nin ana ekollerinden biri olan
Eş’arîlik mezhebinin kurucusu Ebü’l-Hasan el-Eş’arî’nin yaşadığı dönemdeki
sosyo-politik durum ve fikrî gelişmeler, Eş’arî’nin siyasete karşı tutumu ve
siyasetle ilgili görüşleri gibi konular ele alındı. Bu konu incelenmeden önce
İslam dininin ana kaynakları olan Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamber’in sünnetinde
siyaset, siyaseti çağrıştıran kavram ve görüşler ile Hz. Peygamber sonrası dönemde
Müslümanların tarihinde siyasetin gelişim süreci üzerinde duruldu.

Anahtar Kelimeler

İmamet, Hilâfet, Siyaset, Haricilik, Mürcie, Şîa, Mu’tezile, Ehl-i Sünnet, Eş’arîlik

Abu Hasan al-Ash’ari’s Understanding of Politics (The Caliphate/Imamate)-II

Öz

In this study, we have initially given an outline of the understandings
related to the politics and political issues of the Islamic sects. Afterwards,
issues such as socio-political conditions and intellectual developments
in the time of Abu Hasan al Ash’ari, the founder of Ash’ari sect, which is one of the
main schools of Ahl al Sunnah sect and constitutes the great majority of the
Islamic Religion; and his attitude and views towards politics
have been discussed. Before discussing this topic, we have dwelled on
the politics, concepts and views that evoke politics in the Quran and the
Sunnah of the Prophet which are the main sources of Islamic Religion and on the
development process of politics in the history of Muslims following the period
of the Prophet.

Anahtar Kelimeler

Imamate, Caliphate, Politics, Khariji, Murjiah, Shia, Mutazila, Ahl al Sunnah, Ash’arism

Kaynakça

• Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Makalatu’l-İslamiyyîn ve İhtilafi’l-Musallin. Thk. Ahmed Cad. Kahire: Daru’l-Hadis, 2009.
• Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Risaletü İla Ehli’s-Seğr Bi Babi’l-Ebvab. Thk. Abdullah Şakir Muhammed Cuneydi. Medine: İmadetu’l-Bahsi’l-İlmi Bi’l-Camiati’l-İslami, 1992.
• Evkuran, Mehmet. Sünnî Paradigmayı Anlamak. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2005.
• Ferra, Ebu Ya’la Muhammed b. Huseyn. el-Ahkamu’s-Sultaniyye. Thk. Muhammed Hamid el-Feyki. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye 2000.
• Gazzali, Ebu Hamid Muhammed. el-İktisad (İ’tikad’da Orta Yol). Ankara: Ankara Universitesi Basımevi, 1971.
• Gazzali, Ebu Hamid Muhammed. Fedaihu’l-Batıniyye. Thk. Abdurrahman Bedevi. Kuveyt: Muessetu’l Kutubi’s-Sekafiyye, ts.
• Gazzali, Ebu Hamid Muhammed. “Cuveyni’nin İmamet Anlayışında Başkanlık Krizinin Cozumu.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, VII, 34 (2010), 393-408.
• Furek, Ebu Bekir Muhammed b. el-Hasan. Mücerredü Makalat’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eş’arî. Thk. Danile Gımaret. Beyrut: Mektebetu Sekafeti Diniyye 1987.
• Gumuşoğlu, Hasan. İslam’da İmâmet ve Hilâfet. İstanbul: Kayıhan Yay., 2011.
• İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed. Mukaddime. Cev. Suleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yay., 2001.
• İbn Hanbel, Abdullah b. Ahmed. es-Sünne. Thk. Ebu Hacer Muhammed Said b. Besyuni Zağlul. Beyrut: Daru’l-Kutub el-İlmiyye, 2003.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed el-Endelusi. el-Fasl fi’l-Mile’l ve’l-Ehvai ve’n-Nihal. Beyrut: Daru’l-Kutub el-İlmiyye 1995.
• İbn Mace, Ebu Abdullah b. Yezid. Sünenü İbni Maceh. Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Mısır: Daru İhyai Kutubi’l-Arabiyye, tsz.
• İbn Sa’d Muhammed. et-Tabakatü’l-Kübrâ. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• İci, Adudiddin. el-Mevakıf. Thk. M.Bedrettin el-Halebi. Mısır: Matbaatu’s-Saade, 1907.
• Kanık, Cengiz. “Eş’ari Gelenekte Devlet Başkanlığı.” Siirt ـniversitesi İlahiyat Fakültesi “Uluslarası Eş’arîlik Sempozyumu.” İstanbul: Beyan Yay., 2015.
• Keskin, Mehmet. İmam Eş’arî ve Eş’arîlik. İstanbul: Duşun Yay., 2013.
• Maverdi, Ebu Hasan Ali b. Muhammed b. el-Habib el-Basri el-Bağdadi. el-Ahkamu’s-Sultaniyye. Cev. Ali Şafak. İstanbul: Bedir Yay., 1994.
• Mevdudi, Ebu’l-A’la. Hilafet ve Saltanat. Cev. Ali Genceli. İstanbul: Hilal Yay., 1980.
• Muslim, Hafız Ebu’l-Huseyin b. Haccac. Sahihu Muslim. Thk. Nazar Muhammed Farayabi. Riyad: Daru Tayyibe, 2006.
• Nesai, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasani. es-Sünenü’s-Suğra li’n-Nesai. Thk. Nureddin Nasruddin el-Albani. Riyad: Mektebetu’l-Maarif, 1986.
• Nesefi, Ebu’l-Muin Meymun b. Muhammed. Bahru’l-Kelam fi Akaid Ehli’il-İslam. Thk. Veliyuddin Muhammed Salih Ferfur. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2000.
• Nevbahti, Ebu Muhammed Hasan b. Musa. Firaku’ş-Şia. Thk. Helmut Ritter. İstanbul: 1931.
• Nisaburi, Muslim b. el-Haccac Ebu’l-Hasan el-Kuşeyri. el-Müsennedü’s-Sahihü’l-Muhtesar. Beyrut: Mektebetu Lubnan, tsz.
• Rayyıs, Muhammed Ziyauddin. İslamda Siyasi Düşünce Tarihi. Cev. Ahmed Sarıkaya, İstanbul: Nehir Yay., 1990.
• Şahinalp, Hacer. “Eş’ari Duşuncesinin Politik İzduşumleri.” Uluslararası İmam Eş’arî ve Eş’arîlik Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Beyan Yay., 2015.
• Şehristani, Muhammed b. Abdulkerim. Nihayetü’l-İkdam fî İlmi’l-Kelam. Thk. Ahmed Ferid el-Mezidi. Beyrut: Muessetu’l Kutubi’s-Sekafiyye, 1994.
• Şeybani, Ahmed b. Amr b. Ed-Dahhak Ebubekir. el-Ahad ve’l-Mesanî. Thk. Basım Faysal Ahmed el-Cevabire. Riyad: Daru’r-Raye, 1991.
• Tebarani, Suleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Ebu Kasım. el-Mu’cemu’s-Sağîr. Thk. Muhammed Şekur. Beyrut: el-Mektebu’l-İslami, 1985.
• Taftazani, Sa’duddin Mes’ud b. Omer. Şerhu’l-Akaid. Cev. Suleyman Uludağ. İstanbul: Rıhle Kitap, 1991.
• Tirmizi, Muhammed b. İsa b. Sevre b. Musa b. Dahhak. Sünenu’t-Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. Mısır: Şeriketu Mektebeti ve Matbuati Mustafa el-Babi el-Halebi, 1975.