Ailenin Dini Tutum ve Davranışlarının Çocuğun Dini Tutum ve Davranışlarına Etkisi: Diyarbakır Örneği

Yıl 2018, Sayı: 7, 63 - 109, 30.12.2018

Fatih Özkan

Öz

Öz: Bu çalışmada
ailedeki yetişkinlerin sahip oldukları davranış örüntülerinin çocuğun dini
inanç, tutum ve davranışlarında etkisinin olup olmadığının tespit edilebilmesi
amaçlanmaktadır. Bunun için dini konular ile ilgili belirlenen öğrenci ve aile
özellikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığı
araştırılmıştır. Bu amaçla “Çocuğun Din Eğitiminde Anne-Babanın Etkisi:
Diyarbakır Örneği” isimli anket formu hazırlanmış ve Diyarbakır’ın dört merkez
ilçesindeki sekiz ilköğretim okulunun üçüncü sınıf öğrencilerine uygulanmıştır.

Elde edilen sonuçlara bakıldığında, öğrencilerin
evlerinde yemeklerden sonra dua okunma sıklığı arttıkça annelerine ve babalarına dini konularda
soru sorma sıklığının ‎da arttığı tespit edilmiştir.
Dua ve sureleri annesinden ve babasından öğrendiğini belirten öğrenciler, dini
konularda annelerine ve babalarına daha sık soru sormuşlardır. Anne ve babanın
çocuğuna nasihatte bulunma yoğunluğu arttıkça, çocukların Kur’an okumayı ‎bilme düzeyi, Ramazan Ayı’nda oruç tutmayı isteme düzeyi ve
evde yemeklerden sonra dua okunma yoğunluğu artış göstermiştir.‎‎ Annenin ve babanın dini
bağlılık düzeyi arttıkça, öğrencinin oruç tutmayı isteme düzeyi de artmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Din Eğitimi, Aile, Anne-Baba, Çocuk, Çocuğun Din Eğitimi

The Effect of Religious Attitudes and Behavior of the Family on the Religious Attitude and Behavior of the Child: Diyarbakir Example

Öz

Abstract: In
this study, it is aimed to determine how the behavior patterns of the adults in
the family affect the child's religious beliefs, attitudes and behaviors. For
this, it will be investigated whether there is a statistically significant
relationship between the determined student and family characteristics related
to religious subjects. For this purpose, a questionnaire called "The
Impact of Parents in the Religious Education of the Child: Diyarbakır
Example" was prepared and applied to the third grade students of eight
primary schools in four central districts of Diyarbakir.

According to the results obtained, it has been
determined that as the frequency of reading the prayers after the meals
increases in the students' houses, the frequency of asking their parents about
religious matters is increased. Students who stated that they learned prayers
and surahs from their mothers and their fathers, asked their mothers and their
fathers more frequently in religious matters. As the frequency with which the
mother and father informed the child increased, the level of children's ability
to read the Qur'an, the level of wanting to fast in the month of Ramadan, and
the frequency of reading prayers after eating at home increased. As the level of
religious commitment of the mother and father increased, the level of the
student's desire to fast also increased.

Anahtar Kelimeler

Keywords: Religious Education, Family, Parents, Child, Child’s Religious Education

Kaynakça

• Abanoz, Süleyman. “6-12 Yaş Arası Çocukların Dini ve Ahlaki Gelişimlerinde Anne ve Babaların Rolü: İzmir ve Sakarya Örneği.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2008.
• Apaydın, Halil. “Aile İçi İletişimin Çocuğun Dinsel Gelişimine Etkisi.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2001): 319-337.
• Araz, Hatice. “Türk Aile Yapısında Aile İçi Dini İletişim Problemleri ve Bunların Çocuğun Din Eğitimine Etkileri.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2007.
• Arıcı, İsmail. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde Öğrenci Başarısını Etkileyen Faktörler (Ankara Örneği).” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007.
• Arslantürk, Zeki. Sosyal Bilimler İçin Araştırma Metot ve Teknikleri. İstanbul: ‎Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı ‎Yayınları, 1997.
• Atalay, Talip. İlköğretim ve Liselerde Dindarlık Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Diyarbakır Örneği. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2005.
• Ay, Mehmet Emin. “Aile Ortamında Yerine Getirilen İbadetlerin Çocuk Üzerindeki Etkileri.” Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1994): 163-170.
• Ay, Mehmet Emin. Ailede ve Okulda Din Eğitiminde Mükâfat ve Ceza. İzmir: Nil Yayınları, 1994.
• Bilgili, Fatih Menderes. Çocuğun Din Eğitimi ve Karşılaşılan Güçlükler. İstanbul: Beyan Yayınları, 2005.
• Bilgin, Beyza. İslâm ve Çocuk. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
• Binbaşıoğlu, Cavit. Ailede ve Okulda Eğitim Sorunları. İstanbul: MEB Yayınları, 2000.
• Büyüköztürk, Şener vd., Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2017. Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2005. Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: ‎Pegem ‎Akademi, 2014. Dam, Hasan. “Öğrencinin Okul Başarısında Aile Faktörü.” Hitit Üniversitesi İlahiyat ‎Fakültesi ‎Dergisi, 7/14 (2008): 75-99.‎ Erdil, Kemalettin. Aile Okulu. Ankara: TDV Yayınları, 1991. Ertuğrul, Halit. Ailede ve Okulda Çocuk Eğitimi. İstanbul: Nesil Yayınları,‎ 2008. ‎Erürker, Burcu Alpbaz. “Aileye ve Parçalanmış Aileye Sahip 5-6 Yaş Çocuklarının Bilişsel ‎İşlevlerinin Karşılaştırılması.” Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, 2007. Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2008. Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’a Göre Ailenin Din Eğitimi Görevi.” Diyanet İlmi Dergi, 2 (2008): 7-26. Korkmaz, İsa. “Sosyal Öğrenme Kuramı.” Eğitim Psikolojisi (Gelişim-Öğrenme-Öğretim) içinde, ed. Binnur Yeşilyaprak, 245-269. Ankara: Pegem Akademi, 2017. Korkmaz, Melike N., Gülsen Erden. “Çocukları Suç Davranışına Yönelten Olası Risk Faktörleri.” Türk Psikoloji Yazıları, 25 (2010): 76-87. Kurt, Abdurrahman. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler.” Uludağ Üniversitesi İlahiyat ‎Fakültesi Dergisi, 2 (2009): 1-26.‎ Sağlam, İsmail. Çocuk ve İbadet: 7-14 Yaş Dönemi İbadet Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: ‎Düşünce Kitabevi Yayınları, 2003. Şahin, Fatma Tezel ve Fatma Nilgün Cevher. “Türk Toplumunda Aile-‎Çocuk ‎İlişkilerine Genel Bir Bakış.” ICANAS 38, Ankara: 10-15 Eylül 2007, 775-790.‎ T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Aile Yapısı Araştırması 2006. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, 2006. T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Türkiye’de Aile Değerleri ‎Araştırması. Genel Yayın No: 145. Ankara: Manas Medya Planlama Reklam Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti., 2010. Tekin, Muhammet Ali. “Hadis Tekniği Açısından Fıtrat Hadisinin İnşası.” ‎Sosyal Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2008.
• Ural, Ayhan ve İbrahim Kılıç. Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık, 2006.
• Ünal, Dilek. “Çocuğun Din Eğitiminde Ana-Baba Rolleri (Bilecik Örneği).” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2008.
• Vergote, Antonie. “Çocuklukta Din.” çev. Erdoğan Fırat, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22 (1978): 315-329.‎
• ‎Yavuz, Kerim. Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. Ankara: ‎Diyanet İşleri ‎Başkanlığı ‎Yayınları, 1983.
• Yavuzer, Haluk. Çocuk ve Suç. İstanbul: Altın Kitaplar Dizisi, 1982.
• Yılmaz, Semiha. “7-9 Yaş Çocukların Dini Bilgi ve Duygu Gelişimleri Üzerinde Ailenin Etkisi.” Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1999.