Ölüm ve İnsanın Akıbeti: Arap Göç Şiiri’nde Bir İnceleme

Yıl 2018, Sayı: 7, 131 - 168, 30.12.2018

Abdelkarim Ameen M. Solıman

Öz

Öz: Ölüm beşeri bir olgudur. Bizzat hayatın varlığıyla
beraber ortaya çıkmıştır. Ölümün genel anlamda insanlık, özel anlamda şairler
üzerinde büyük bir etkisi vardır. Şairlerin ölüm karşısındaki tutumları birkaç
sebepten dolayı farklı olmuştur. Bunlar; mezhepsel (dini), çevresel ve psikolojik
nedenler. Ölümü düşünmek, Arap romantik şairlerin özelliklerinden biri haline
gelmiştir. Bu çalışmada ölüm kavramına ve modern Arap şiirinde romantizmin en
önemli temsilcileri olan göç bölgelerin şairlerin bu kavramla ilgili tutumlarına
ışık tutmaya çalıştım.

Bu çalışma, ölüm kavramını ve Arap mahcer
şairlerin bu kavram karşısındaki tutumlarını ele almaktadır. Ayrıca bu (ölüm
olgusu)nun, söz konusu şairlerin dünya hayatı, lezzetleri ve meseleleri
karşısındaki tutumlarına etkisini incelemiştir. Yine bu çalışma, ölüm ve ötesi
ile ilgili olan yeniden diriliş, sonsuzluk, tenasüh felsefesi ve reenkarnasyon,
ölümün bir kurtuluş ve Allah’ın nuruna yaklaşma özelliği taşıması sebebiyle
tasavvufî bir anlama sahip olması gibi îtîkadî ve felsefî bazı konulara da değinmiştir.
Çalışma, elde edilen en önemli neticelerin yer aldığı bir hatime ile
araştırmada kullanılan kaynakların yer aldığı bir liste ile son bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Arap Göç Şiiri, Ölüm, İnsanın Durumu, Diriliş ve Ebedi Yaşam, Tenasüh ve Reenkarnasyon, Ölümün Tasavvufi Manası

Death and Man’s Fate: A Study in the Immigration Arabic Poetry

Öz

Abstract: Death is
ahuman phenomenon that has been existing side with life itself. Therefore,
death has a clear impact on humanity in general and poets in particular. Poets attitude towards death deffered due to a number of
factors, religious, environmental and psychological ones. Thinking about death
had become a distinctive trait of Arab Romantic poets. In this study, I have
tried to shed light on the concept of death and the attitude towards it
according to immigration poets who represent the most important source of
Romanticism in Arabic poetry.

This study
tackles the concept of death and the stance towards it by the Arab immigration
poets. In addition, it explores the impact of such concept on the attitude of
these poets towards life and its luxuries and issues. Moreover, it traces some
philosophical and dogmatic thoughts related to death and based on it such as
the theme of resurrection and immortality, the philosophy of reincarnation and metempsychosis, as well as the Sufi
meaning of Death as a salvation and a re approachment to the sublimity of God.

The study
finishes with a conclusion that reveals the most important outcomes of the
study with a bibliography of all the important resources used throughout

Anahtar Kelimeler

Keywords: The Immigration Arabic Poetry, The Death, Man’s Fate, Resurrection and Immortality, Reincarnation and Metempsychosis, the Sufi Meaning of Deathi

المَوتُ وَمَصِيرُ الإنسانِ دِرَاسَةٌ فِي شِعْرِ المَهْجَرِ العَرَبيّ

Öz

 

المُلَخّصُ: المَوتُ ظَاهِرَةٌ
إنسانِيّةٌ وُجِدَتْ مَعَ وُجُودِ الحَيَاةِ نَفْسِها، وقد كانَ للموتِ أَثَرٌ
كبيرٌ على البَشَرِيَّةِ بِصِفَةٍ عَامّةٍ والشُّعَرَاءِ بِصِفَةٍ خَاصّةٍ، وقد
اختَلَفَ مَوقِفُ الشُّعَرَاءِ مِنَ المَوتِ لِعَوَامِلَ عِدَّةٍ: مَذْهَبِيّةٍ،
وبِيئيّةٍ، ونَفْسِيّةٍ، وقد أصبحَ التَّفْكِيرُ في المَوتِ مِن سِمَاتِ شُعَرَاءِ
الرُّومانسيّةِ العَرَبِيَّةِ، وقد حَاوَلتُ في هذه الدِّرَاسةِ إلقَاءَ الضَّوْء
على مَفْهومِ الموتِ والموَقِفِ مِنهُ لَدَى شُعَرَاء المَهجَرِ الذّينَ
يُمَثِّلُونَ أَهَمَّ رَوَافِدِ الرُّومَانسيّةِ في الشِّعْرِ العَرَبيِّ
الحَدِيثِ.

 وتَتَنَاولُ هَذِهِ
الدَّراسةُ مَفْهُومَ المَوتِ وَالمَوقِفَ مِنهُ لَدَى شُعَرَاءِ المَهْجَرِ العَرَبِيّ،
وَتَأثِيرَ ذلكَ عَلَى مَوقِفِ هَؤلاءِ الشُّعَرَاءِ مِنَ الحَيَاةِ الدُّنيا وَمُتَعِها
وَقَضَاياها، كَمَا يَتَعَرَّضُ إلى بَعْضِ القَضَايا العَقَائدِيّةِ والفَلْسَفِيّةِ
المُتَعَلِّقَةِ بِالمَوتِ وَالمَبْنِيَّةِ عَليهِ كَقَضِيِّةِ البَعْثِ وَالخُلُودِ،
وَفَلْسَفَةِ التَّنَاسُخِ والتَّقَمُّصِ، والمَعْنَى الصُّوفِيّ لِلْموتِ بِوَصِفِهِ
خَلاصاً وَدُنُوّاً مِن أَنْوَارِ اللهِ، وتُختَمُ الدِّرَاسَةُ بِالخَاتِمَةِ وَأَهَمِّ
مَا كَشَفَتَهُ مِن نَتَائج، مَعَ قَائمَةٍ بِأَهَمِّ مَصَادِرِ وَمَرَاجِعِ الدِّرَاسَةِ.

 

Kaynakça

• Abbâs, İhsan ve Necm Muhammed Yûsuf. eş-Şi’ru’l-Arabî fi’l-Mehcer (Kuzey Amerika). Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Baskı, 1967.
• Abduddâim, Sâbir. Edebu’l-Mehcer. Kahire: 1. Baskı, 1993.
• Abdulhalik, Ahmed Muhammed. Kalaku'l-Mevt. Kuveyt: Alemu'l-Me'rife, sayı 111, 1987.
• Abduşşehit, Samuil. Fevzi el-Ma'luf, Siretuh, Edebuh, Fennuh. Beyrut: Müessesetu Nevfel, 1. Baskı, 1971.
• Ammare, İhlas Fahri. Şi'ru Şekik el-Ma'luf, Dirasetun Fenniyye. Doktora Tezi, Kahire Üniversitesi, 1982.
• Arîda, Nesîb. el-Arvâhu’l-Hâira (Dîvânu Şi’r). New York: Matbaatu Cerîdeti’l-Ahlâk, 1946.
• Bedevi, Abdu'r-Rahmân. el-Mevt ve'l-Abkeriyye. Kahire: Mektebetu'n-Nahdeti, 1945.
• Câd, Hasan. el-Edebu'l-Arabî fi'l-Mehcer. 1. Baskı. Kahire: Dâru't-Tıbâ'ati'l-Muhammediyye, 1963.
• Cibran, Halil Cibran. el-Bedai' ve't-Teraif. Kahire: Daru’l-Fercani, 1984.
• Cibran, Halil Cibran. el-Mevâkib. Kahire: Tab’atu’l-Maktam, 1923.
• el-Cürr, Şükrullâh. Buruk ve Ru'ud (Dîvânu Şi’r). 1. Baskı. Beyrut: Daru's-Sekafe, 1971.
• el-Cürr, Şükrullâh. Eğâni’l-Leyl. Beyrut: Dârus’s-Sekâfe, 1961. ed-Dekak, Ömer. Şu'arâ'u'l-Asebeti'l-Endelusiyye. Doktora Tezi, Ayn Şems Üniversitesi.
• Ebû Mâdî, İlya. el-Cedâvil, (Dîvânu Şi’r). IX. Baskı. Beyrut: Dâru’l-İlmli’l-Melâyîn, 1972. Ebû Mâdî, İlya. el-Hamâil (Dîvânu Şi’r). Kahire: el-Hey’etü’l-Âmme li-Kusûri’s-Sekâfe, 2004.
• Ebu'l-Azayim, Talat Abdulaziz. er-Ru'yetu’r-Rumansiyye lil Mesiri'l-İnsâni inde'ş-Şairi'l-Arabi'l-Hadis. Kahire: el-Hey’etu'l-Misriyyetu'l-Amme li'l-Kitab, 1981. Eyyûb, Reşîd. Eğâni’d-Dervîş. New York: el-Matbaatü’s-Sûriyyetü’l-Amrîkiyye, 1982.
• Eyyûb, Reşîd. Hiye'd-Dünya. New York: 1939. Ferhât, İlyâs. Ahlâmu'r-Râ'î (Dîvânu Şi’r). 3. Baskı. Beyrut: 1962. Ferhat, İlyas. Divanu Ferhat, Sao Paulo: Mektebetu'ş-Şark, 1932.
• Ferhat. İlyâs. er-Rubaiyat. Sao Paulo, Brezilya: 1954. el-Hac, Ni'met. Ni'metu'l-Hâc Divanı. Cilt 1. New York: el-Matbatu’t-Ticariyye es-Suriyye el-Amrikiyye. ty. Haddâd, Nudreh. Evrâku'l-Harif (Dîvânu Şi’r). New York: Tarbiya Yayınevi, M. 1941.
• Hasan, Halit Hasan. en-Nez'etu's-Sûfiyye fi Şi'ri'l-Mehcer. Doktora Tezi, Ayn Şems Üniversitesi. Hasan, Muhammed Abdulgani. eş-Şi’ru’l-Arabî fi’l-Mehcer. Kahire: Mektebetu'l-Hanci, 1955.
• el-Huri, Keyser Selim. Divanu'ş-Şairi'l-Medeni. Şam: Metabi’u Vizâreti's-Sekafe ve'l-İrşadi'l-Kavmî. el-Kuşeyrî, Abdulkerîm. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, thk: Abdulhalîm Mahmûd. Kahire: Dâru’l-Maârif. Mirza, Zuheyir. Divanu İlya Ebu Madi, Şairu'l-Mehceri'l-Ekber. Beyrut: Daru’l-Avde ty. el-Ma’lûf, Fevzî. Divanu Fevzî el-Ma’lûf. Beyrut: Dâru’r-Reyhani, 1958.
• el-Ma’lûf, Şefîk. el-Ahlâm (Dîvânu Şi’r). Beyrut: 1923. el-Ma’luf, Şefik. Senabilu Raus (Dîvânu Şi’r). Beyrut: Daru Mecelleti Şi’r, 1961.
• el-Ma’luf, Şefik. Setairu'l-Hevdec, (Dîvânu Şi’r). Sao Paulo, Brezilya: 1975.
• el-Ma'lûf, Riyâd. el-Evtâru'l-Mutekette'etu, (Dîvânu Şi’r). Kahire: el-Matba'atü’l-Asriyye, 1933.
• el-Ma'luf, Riyâd. Hayalat, (Dîvânu Şi’r). Sao Paulo, Brezilya: 1945. Massignon-Kraus. Ahbâru'l-Hallâc, (el-Huseyin b. Mansûr). Paris: Matba'atu'l-İlm, 1963.
• el-Melaike, Nazik. Kadaya'ş-Şi'ri'l-Mu'âsir. Beyrut: Menşuratu Daru'l-Adab, 1962.
• el-Mulessem, el-Bedevi. Şairu't-Tayyare, Fevzi el-Ma'luf. Kahire: Daru'l-Ma'arif, 1953.
• en-Nekkaş, Reca’. Ebu'l-Kâsim eş-Şâbî, Şâiru’l-Hubbi ve’s-Sevre. Kahire: Mektebetu'l-Usre, 2003.
• Nuayme, Mîkâîl, Hemsü’l-Cüfûn, 5. Baskı. Beyrut: Müessesetü Nevfel, 1988.
• Selim, Corc Demetri. Îlya Ebu Madi, Dirâsât Anhu ve Eş'âruhu'l-Mechûle. Kahire: Dâru'l-Me'ârif, 1977.
• Semahet, Mesut. Divanu Mesut Semahet. Brooklyn: Matba'atu Cerîdetu's-Sumeyir, ty. eş-Şâbî, Ebu'l-Kâsim. Eğânî'l-Hayat, (Dîvânu Şi’r). Kahire: el-Hey'etu'l-Âmmetu li Kusûri's-Sekâfe, 2002.
• Şurun, Cak. el-Mevt Fi'l-Fikri'l-Garbî, çev. Kamil Yusuf Huseyin, Kontrol ve Sunuş: İmam Abdulfettah. Kuveyt: Alemu'l-Ma'rife, 1984. et-Teys, Halife Muhammed. eş-Şâbi ve Cübran. Beyrut: Daru's-Sekafe, 1976. ez-Zeber, Muhammed b. Huseyin. el-Mevt fi'ş-Şi'ri'l-Emevi. Kahire: Darul Emin, ty.