التَّطوُّر الدّلَالِيّ لِمَعْنَى الصُّدُور والوُرُود

Yıl 2020, Sayı: 11, 227 - 251, 31.12.2020

Enas Boubes

Öz

özet
Zaman içerisinde her şey değişir. Dil de bu değişimden etkilenir. Bu değişim sürecinde bazı kelimeler, bağlamdan kaynaklanan değişimler yaşarken bazıları da sosyal, medeni ve kültürel koşullara göre değişime uğrayabilir ve hatta tamamen kullanımdan çıkabilirler. Tarih boyunca süregelen bu hareketli yapı, somut varlıkları karşılayan kelimelerin anlamları arasında, somut varlık için kullanılan kelimenin soyut anlamlı bir kavramı karşılaması şeklinde, ya da kelimenin mecaz anlamıyla kullanımı sırasında meydana gelebilmektedir.
Çalışmamızın giriş bölümünde anlam değişmesi, bu değişime sebep olan sosyal, psikolojik ve dilsel etkenler, anlambilim, anlambilim ile genel sözlük çalışmaları arasındaki fark, sözlük anlam, mecaz anlam ve kullanımdaki anlam gibi konulara yer verilip eski Arap sözlüklerinde bulunan anlamsal gelişime değinilmiştir.
Çalışmamızın konusu olan الورود ve الصدورlafızlarının semantik analizini yaparken bu kelimelerin sözlük anlamı, mecaz anlamı ve kullanımdaki anlamları verilmiş, Kur’an ve Arap şiirinde (Cahiliye, Emevi, Abbasi, Modern Dönem) kullanıldığı manalar tespit edilmiş, son olarak meydana gelen anlam değişimleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

التطور الدلالي, الصدور, الورود

Kaynakça

• KAYNAKLAR Abdülbâki, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemü’l-Müfehres lielfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Hadis, t.y.
• Abdü’l-Celîl, Mankûr. İlmü’d-Dilâle Usûlühü ve Mebâhisühü fi’t-Türâsi’l-Arabî. Şam: Matbaatü’l-Câmia, 1965.
• el-Abesî, Antere. Dîvânü Antereti’l-Abasî. Beyrut: MAtbaatü’l-Âdâb, 1893.
• Ahmed Muhtar, Ömer. İlmü’d-Dilâle. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Bârûdî, Dîvânü’l-Bârûdî, thk. Ali el-Cârim ve Muhammed Şefik Ma’rûf. Beyrut: Dâru’l-Avde, 1992.
• el-Ba’albekî, Rûhî. el-Mu’cemü’l-Müfehres lielfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn. 1999.
• el-Buhtûrî. Dîvânü’l-Buhturî, thk. Hasan Kâmil es-Sirafî. Kahire: Dâru’l-Maârif, t.y.
• Buseyne, Cemil. Dîvânü Cemil Buseyne, şrh. Eşref Ahmed Udra. Beyrut: Âlemi’l-Kütüb, 1996.
• ed-Dâye, Fâiz. İlmü’d-Dilâleti’l-Arabî en-Nazariyyetü ve’t-Tatbîk. Şam: Dâru’l-Fikr, t.y.
• Ebû Temmâm. Dîvânü Ebî Temmâm, şrh.Muhyiddîn Subhî. Beyrut: Dâru Sâdır, 1997.
• Ebû Şebeke, İlyas. Mecmûatü Efâ’ı’l-Firdevs. Beyrut: Dâru’l-Hadâra, 1962.
• Ebu’l-Atâhiyye. Dîvânü Ebi’l-Atâhiyye, thk. Şükrî Faysal. Şam: Matbaatü’l-Câmia, 1965.
• Enîs, İbrahim. Delâletü’l-Elfâz. Mısır: Mektebetü Ancelû el-Mısrıyye, 1972.
• el-Ferazdak. Dîvânü’l-Farazdak, şrh. Ömer et-Tıbâ’. Beyrut: Dâru’l-Erkâm, 1997.
• Hafız, İbrahim. Dîvânü Hâfız İbrahim, thk.İbrahim el-Ebyârî ve diğerleri. Beyrut: Dâru’l-Avde, t.y.
• el- Hemedânî, Ebû Firâs. Dîvânü Ebî Firâs el-Hemedânî, thk. Sâmi ed-Dehhan, Beyrut: 1944.
• İbn Ebî Hâzim, Bişr. Dîvânü Bişr b. Ebî Hâzim, thk. İzzet Hasan. Şam: Matbû’âtü Müdîriyyeti İhyâi’t-Turâs, 1960.
• İbn Ebî Rebîa, Ömer. Dîvanü Ömer b. Ebî Rebîa, tsh. Beşir Yemût. Beyrut: el-Matbaatü’l-Vataniyye, 1934.
• İbnü’r-Rûmî. Dîvânü İbnü’r-Rûmî, thk. Hüseyin Nassâr. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısrıyyetü’l-Âmmeti li’l-Kütüb, 1994.
• İbn Ebî Sülmâ, Züheyr. Dîvânü Züheyr b. Ebî Sülmâ.thk. Fahreddîn Kabâve. Beyrut: Dâru’l- Âfâki’l-Cedîde, 1980.
• İbn Fâris. Mekâyisü’l-Luga, thk. Abdü’s-Selâm Hârun. Tab’atü İttihâdi’l-Kitâbi’l-Arab, t.y.
• İbn Manzûr, Ebu’l Fazl Cemâleddîn el-İfrikî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1997.
• el-İsfehânî, er-Râgıb. Müfredâtü Elfâzi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân el-Dâvûdî. Şam: Dâru’l-Kalem, 1996.
• el-Meseddî, Abdü’s-Selâm. el-Lisâniyyât ve Üsüsüha’l-Ma’rifiyye. Tunus: el-Matbaatü’l-Arabiyye, 1986.
• Mustafa, İbrahim. el-Mu’cemü’l-Vasît. İstanbul: Dâru’l-Avde, t.y.
• Mutrân, Halil. Dîvânü’l-Halîl Mutrân. Beyrut: Dâru Mârûn Abbûd, t.y.
• Zâyir, Âdil Abdü’l-Cebbâr. Mu’cemü Elfâzi’l-İlmi ve’l-Ma’rifeti fi’l-Lugati’l-Arabiyye. Beyrut: Mektebetü Nâşirûn, 1997.
• ez-Zemahşerî. Esâsü’l-Belâga. Beyrut: Nâşirûn, 1996.
• ez-Zübyânî, en-Nâbiga. Dîvânü’n-Nâbigatü’z-Zübyânî, şrh. Hamdû Tammâs. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2005.