Alman Oryantalist Georg Friedrich Daumer’in (1800-1875) Hz. Peygamber Hakkındaki Görüşleri ve Manzum Hadis Tercümesi

Yıl 2022, Sayı: 14, 1 - 42, 30.06.2022

Sabri Çap

https://doi.org/10.47502/mizan.1069739

Öz

Edebiyat, felsefe ve teoloji alanlarında birçok eserin yazarı olan Georg Friedrich Daumer’in en önemli eserlerinden birisi Mahomed und sein Werk (Muhammed ve Eseri) adlı kitabıdır. Yazar bu eserde Doğu din, kültür ve medeniyetine dair manzum ve mensur geniş bilgi vermektedir. Söz konusu eserin büyük bir kısmı ise Batı’da ilk defa yazılan manzum hadis tercümelerinden ibarettir. Daumer bu eserde İslâm ve Hz. Peygamber hakkında takdir ve hayranlık ifade eden değerlendirmelerde bulunmaktadır. Bu makalede yazar ve eserlerinin tanıtılması, onun Hz. Peygamber ve İslâm hakkındaki görüşlerinin tesbiti hedeflenmektedir. Ayrıca söz konusu eserden seçilen bir miktar Almanca manzum hadis tercümeleri Türkçeleri ile birlikte zikredilmektedir. XIX. asırda Batı dillerinde henüz oldukça sınırlı hadis tercümeleri bulunurken bu eserde çok sayıda hadisin manzum olarak Almanca’ya tercüme edilmesi, İslâm ve Hz. Peygamber’den hayranlıkla bahsedilmesi hadis ilmi açısından önem taşımaktadır. Hadise dair tartışmaların arttığı bir dönemde Hz. Peygamber’in ve İslâm’ın hadislerle ve edebî bir dille bir oryantalist tarafından anlatılması İslâmofobi karşısında kayda değer bir itiraz mahiyetindedir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Georg Friedrich Daumer, Oryantalizm, Manzum Hadis, Hz. Muhammed, İslâmofobia

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-Müsned. Thk.: Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid vd., Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Azimli, Mehmet. “Hz. Aişe’nin Evlilik Yaşı Tartışmalarında Savunmacı Tarihçiliğin Çıkmazı”. İslâmî Araştırmalar 16/1 (2003), 28-37.
• Bauer, Thomas. “Abraham ist mein Väterchen Eine Auswahl aus den ‘Dichtungen des Morgenlandes’ von Georg Friedrich Daumer”. Kinder Abrahams Religiöser Austausch im lebendigen Kontext. ed. Thomas Bauer - Thorsten Gerald Schneiders. 97-138. Münster: LIT Verlag, 2005.
• Beydilli, Kemal. “Joseph von Hammer-Purgstall (1774-1856) ve Fundgruben Des Orients (Şark’ın Hazineleri) Dergisi”. Kitaplara Vakfedilen Bir Ömre Tuhfe, İsmail E. Erünsal’a Armağan. 2 Cilt. Haz.: Hatice Aynur, Bilgin Aydın, Mustafa Birol Ülker. 1/129-275. İstanbul: Ülke Yayınları, 2014.
• Birkenbihl, Michael. Georg Friedrich Daumer: Beiträge zur Geschichte seines Lebens und seiner westöstlichen Dichtungen. München: y.y., 1902.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’s-Sahîh. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts. Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. Mûsâ. es-Sünenü’l-kübrâ. Thk.: Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1424/2003.
• Ceyhan, Adem. “Harîmî’nin Hz. Ali’den Kırk Vecize Tercümesi”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/2 (2003), 45-58.
• Ceyhan, Adem - Özdemir, Muhammet. “Hz. Ali’ye Ait Yüz Sözün Manzum Bir Tercümesi”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 10 (2013), 229-274.
• Çap, Sabri. Goldziher Öncesi Oryantalizm ve Hadis. Ankara: İlâhiyât, 2019.
• Çelik, Ali. “Manzum Hadis Tercümeleri ve Sosyo-Kültürel Değerlerimiz”. Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum I/ (2011), 328-339.
• Çil, Halit. “Halife Ömer’in Askerî Şehirleri (Ordugâhlar)”. Dinî Araştırmalar, 12/35 (2009), 87-106.
• Daumer, Georg Friedrich. Mahomed und sein Werk: eine Sammlung orientalischer Gedichte. Hamburg: Hoffmann und Campe, 1848.
• Daumer, Georg Friedrich. Polydora: Ein Weltpoetisches Liederbuch. Frankfurt am Main, 1855.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. Thk.: Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Erul, Bünyamin. “Hz. Aişe Kaç Yaşında Evlendi? Dokuz mu? On Dokuz mu?”. İslâmî Araştırmalar 19/4 (2006), 637-649.
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdullah b. Muhammed en-Nisâburî. el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn. Thk.: Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hıdır, Özcan. Batı’da Hz. Muhammed İmajı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2019.
• Hotz, Stephan. Mohammed und seine Lehre in der Darstellung abendländischer Autoren vom späten 11. bis zur Mitte des 12. Jahrhunderts: Aspekte, Quellen und Tendenzen in Kontinuität und Wandel. Frankfurt am Main: Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2002.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. Thk.: M. Fuâd Abdülbâkî. b.y.: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1395/1975.
• Kahraman, Âlim. “Goethe’nin ‘Mahomets Gesang’ Şiiri: Türkçe Çevirileri Üzerine”. Diyanet İlmi Dergi Özel Sayı (2000), 575-588.
• Kandemir, M. Yaşar. “Meymûne”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 29/506-507, Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Khan, Saeed Sharafat - Fahd Mohammed Taleb. “Western Image of Muhammad (pbuh) as a Prophet”. Trames Journal of the Humanities and Social Sciences 24/1 (2020), 71-94. https://doi.org/10.3176/tr.2020.1.04
• Klueting, Edeltraud. “Quis Fuerit Machometus? Mohammed im lateinischen Mittelalter (11.-13. Jahrhundert)”. Archiv für Kulturgeschichte 90/2 (2008), 283-306. https://doi.org/10.7788/akg.2008.90.2.283
• Kluncker, Karlhans. Georg Friedrich Daumer: Leben und Werk 1800-1875. Bonn: Bouvier Verlag, 1984.
• Leixner, Leopold. Mohammed in der deutschen Dichtung. Graz Üniversitesi, Doktora Tezi, 1932.
• Makrîzî, Takıyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdülkadir. el-Mevâiz ve’l-iʻtibâr bi zikri’l-hitati ve’l-âsâr, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1998.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. Thk.: M. Fuâd Abdülbâkî. b.y.: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâburî. el-Câmi‘u’s-sahîh. thk. M. Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb b. Ali. es-Sünen. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Öztoprak, Nihat. Klasik Türk Edebiyatı’nda Manzum Yüz Hadisler. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, 1993.
• Ratkowitsch, Christine. “Das Grab des Propheten: Die Mohammed-Dichtungen des Embricho von Mainz und Walter von Compiègne”. Wiener Studien 106/ (1993), 223-256.
• Savaş, Rıza. “Hz. Aişe’nin Evlenme Yaşı ile İlgili Farklı bir Yaklaşım”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (1995), 139-144.
• Söylemez, İdris. “İsmail Adındaki Bir Yazarın Manzum Kırk Hadis Risalesi”, Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 5/2 (2019), 315-366.
• Söylemez, İdris. Türk-İslam Edebiyatında Manzum Kırk Hadisler (İnceleme-Metin). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Doktora Tezi, 2017.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-kebîr. Thk.: Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 2. Basım, 1404/1983.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. es-Sünen. Ta‘lîk ve yayına hazırlayan: İzzet Ubeyd ed-Du‘âsî. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Yıldız, Alim. “Klasik Edebi̇yatımızda Manzum Hadis Tercümeleri̇ ve Neci̇p Fazıl’ın 101 Hadis Tercümesi”. 1/221-238. Kahramanmaraş, 2004.
• Yüceer, Mustafa. Osmanlı Manzum Hadis Edebiyatı, Ankara: TDV Yayınları, 2021.