Bir Şair Olarak Ahmed el-Ceda‘ ve ‘el-Hurûc min Cuhri’d-Dabb’ Şiir Divanı

Yıl 2024, Sayı: 18, 223 - 258

Cengiz Parlak

https://doi.org/10.47502/mizan.1435889

Öz

Ahmed el-Ceda‘ çok yönlü sayılabilecek Filistinli bir araştırmacı yazardır. Esas mesleği öğretmenlik olan Ceda‘ uzun yıllar eğitimci olarak görev yapmasının yanı sıra ansiklopedi, şiir divanları, siyer, Arap dili, edebiyat, biyografi, jeneoloji ve genel kültür alanlarıyla ilgili pek çok önemli eser yazmıştır. Modern İslam şiirlerine özel bir önem veren Ceda‘ bu alanda öncü sayılabilecek eserler telif etmiştir. Bunların yanında şairlik özelliği de bulunan Ceda‘ iki şiir divanı çıkarmıştır. Bu divanlarından birisi çalışmamızın konusunu oluşturan “el-Hurûc min Cuhri’d-Dabb” şiir divanıdır. Divanda yer alan şiirlerin genel olarak İslâm dünyasının batı taklitçiliğini eleştirme, İslâm’ın ilk zamanlarındaki anlayışına dönme ve Müslümanları gaflet uykusundan uyandırma amacı güttüğü görülmektedir. Bu minvaldeki şiirlerin yanı sıra yazarın aile fertleri ve arkadaşı ile ilgili yazdığı şiirler de mevcuttur. Bu şiirlerin ana temasını övgü, nasihat, duâ, özlem, eleştiri ve yer yer sitem oluşturmaktadır. Divanda ayrıca siyasi içerikli şiirler de yer almaktadır. Bu çalışmada Ahmed el-Ceda‘’ın hayatı ve “el-Hurûc min Cuhri’d-Dabb” adlı şiir divanı ele alınmış ve şiirlerin analizleri ile beraber bazı edebi sanatlar ve kafiye özellikleri açısından incelemeye tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belağatı, Arap Edebiyatı, Şiir, Ahmed el-Ceda', el-Hurûc min Cuhri'd-Dabb

Kaynakça

• Atîk, Abdulazîz. Fî’l-belâğati’l-‘Arabiyye. Beyrut: Dâru’n-Nahda, ts.
• Bekki, Salahaddin. “Anadolu Sahası Halk Şiirinde Kafiye: Tespitler ve Öneriler”, Milli Folklor 78 (2008), 55-67.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiu’s-sahîh. Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Ceda‘, Ahmed. el-Hurûc min Cuhri’d-Dabb. Amman: Dâru’l-Diyâ’, 2001.
• Ceda‘, Ahmed. Mu‘cemu’l-udebâi’l-İslâmiyyîni’l-muâsirîn. Amman: Dâru’l-Diyâ’, 2000.
• Cârim, Alî b. Muhammed b. Sâlih b. Abdilfettâh b. Muhammed – Emîn, Mustafâ. el-Belâğatü’l-vâdiha. Mısır: Dâru’l-Maârif, ts.
• Cezîre. “Ahmed el-Ceda‘… Midâdu’ş-Şi‘r ve’t-Terâcim ve’l-Ensâb”. Erişim: 20 Mayıs 2023. https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2016/10/11
• Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkâhir b. Abdirrahmân b. Muhammed. Delâilü’l-î‘câz. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1984.
• Dayf, Şevkî. el-Fen ve mezâhibühû fî’ş-şi‘ri’l-‘Arabî. Kahire: Dâru’l-Maârif, 9. Basım, 1960.
• Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Sevinç Basımevi, 1983.
• Durmuş, İsmail – Öztürk, Mürsel – Pala, İskender. “Kafiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/149-153. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Habanneke, Abdurrahman Hasan el-Meydânî. el-Belâğatu’l-‘Arabiyye. 2 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1996.
• Hakemî, Huseyn Sıddîk. “Ahmed el-Ceda‘ ve Cuhûduhu fî Hidmeti’ş-Şi‘ri’l-İslâmiyyi’l-Muâsır”. Râbitatu Udebâi’ş-Şâm. Erişim: 3 Haziran 2023. https://www.odabasham.net
• Hâşimî, Ahmed b. İbrâhîm b. Mustafâ es-Seyyid. Cevâhiru’l-belâğa. thk. Yusûf Sumeylî. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, 1999.
• Kazvînî, Ebü’l-Meâlî Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer b. Ahmed eş-Şâfiî. Telhîsü’l-miftâh. Pakistan: Mektebetu’l-Buşrâ, 2010.
• Levend, Agâh Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Ma‘rife. “Ahmed el-Ceda‘”. Erişim: 23 Haziran 2023. https://www.marefa.org/
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Kahire: Matbaatu ‘Îsâ el-Bâbî el-Halebî, 1955.
• Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb b. Muhammed el-Bekrî et-Teymî el-Kureşî. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. thk. Alî Bû Mulhim. 33 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2004.
• Sekkâkî, Ebû Ya‘kûb Sirâcüddîn Yûsuf b. Ebî Bekr Muhammed b. Alî el-Hârizmî. Miftâhu’l-‘ulûm. thk. Na‘îm Zarzûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1987.
• Tabâne, Bedevî. Mu‘cemu’l-belâğati’l-‘Arabiyye. Cidde: Dâru’l-Menâra, 3. Basım, 1988.
• Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Alî b. Muhammed el-Hatîb. el-Vâfî fî’l-‘arûd ve’l-kavâfî. thk. Fahreddîn Kabâve. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 4. Basım, 1986.
• Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. thk. İbrâhîm Atva Avd. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Urâbî, Muhammed Abbâs. “Ahmed el-Ceda‘ ve Kitâbuhu Mu‘cemu’l-Udebâi’l-İslâmiyyîni’l-Muâsirîn”. Râbitatu’l-Edebi’l-İslâmiyyi’l-‘Âlemiyye. Erişim: 17 Haziran 2023. https://www.adabislami.org/magazine/2012/10/721/63
• Wikiwand. “Ahmed el-Ceda‘”. Erişim: 26 Haziran 2023. https://www.wikiwand.com/ar/