Bingöl İli Manda İşletmelerinde Bazı Yetiştiricilik Uygulamalarının Biyogüvenlik Kuralları Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 8, 01.06.2018

Gökçe Özdemir Ayhan Özdemir

Öz

Bu çalışma, Bingöl ili manda yetiştiriciliğinin yapısal ve teknik özelliklerini ortaya koymak ve yetiştirici gözünde manda yetiştiriciliğine ait bazı yetiştiricilik uygulamalarının biyogüvenlik kuralları açısından değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma materyalini, Bingöl ili merkez ilçeye bağlı manda yetiştiricilerinin ağırlıklı olarak bulunduğu 5 köydeki toplam 51 işletme sahibi ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler oluşturmuştur. Ankete katılan işletmelerin tamamının, sığırlar ile mandaları birlikte barındırdıkları kapalı bağlı barınaklarda yetiştiricilik yaptıkları, mandalarının barınak alanı ihtiyaçlarını hayvan sayısına göre belirledikleri saptanmıştır. Hayvanların hastalanmaması için barınaklarında %54.9 kireçleme, %23.5 altlık temizliği ve %13.7 yabancıları barınağa sokmamak gibi önlemler aldıkları tespit edilmiştir. Yetiştiricilerin %92.2’si sağımından önce meme temizliği yaptıklarını, sağım sonrası ise meme temizliğini %43.1’i yinelediğini ifade etmiştir. Sağımda memenin temizliği kadar sütün kalitesini etkileyen bir diğer faktör olan sağım esnasında hayvanların yemlenmesi hususunda katılımcıların %64.7’si evet yanıtını vermişlerdir. Bingöl ili manda yetiştiricilerinin %54.9’unun hayvanlarında bulunan döl tutma problemi ile %35.3’ünün ise yavru atma problemiyle mücadele ettikleri saptanmıştır. Manda yetiştiriciliğinin sığır yetiştiriciliğindeki uygulamalarla ortaklıkları bulunmakla birlikte mandayı farklı kılan özellikleri ve ihtiyaçları gibi konularda yetiştiricilerin bilgilendirilmesi gerekmektedir. Manda yetiştiriciliği yapılan işletmelerde sağım hijyeni, yavru bakımı ve koruyucu hekimlik uygulamaları gibi konularda umut verici bazı olumlu uygulamaların yanısıra hayvan refahını ve işletmede biyogüvenliği etkileyebilecek bazı olumsuz uygulamaların birlikte yürütüldüğü tespit edilmiştir. Bu bağlamda; eksikliklere çözüm üretebilmek adına yetiştiricilerin manda, biyogüvenlik, sürü sağlığı ve yönetimi konularında bilgilendirilmesi amacıyla eğitim programlarının düzenlenmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, Biyogüvenlik, Manda, Manda Yetiştiriciliği

Kaynakça

• İmik, H., (2000). Anadolu Mandalarında Beslemenin Bazı Özellikleri Üzerine Etkisi. Türk Veteriner Hekimliği Dergisi, 12(1):18-26.
• Küçükkebabçı, M., Aslan, S. (2002). Evcil Dişi Mandaların Üreme Özellikleri. Lalahan Hay. Araşt. Enst. Derg. 42(2): 55-63.
• Sarıözkan, S. (2011). Türkiye’de Manda Yetiştiriciliği’nin Önemi. Kafkas Üniv Vet Fak Derg.; 17(1): 163-166.
• Alpan, O., Aksoy, A.R. (2012) Sığır Yetiştiriciliği ve Besiciliği. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı. 6. Baskı. ISBN 975-95445-0-4, KARS.
• Deb, G.K., Nahar, T.N., Duran, P.G., Presicce, G.A. (2016) Safe and Sustainable Traditional Production: The Water Buffalo in Asia. Frontiers in Environmental Science, 4:38.
• Degirmencioglu, T., Unal, H., Ozbilgin, S., Kuraloglu, H. (2016) Effect of ground fenugreek seeds (Trigonella foenum-graecum) on feed consumption and milk performance in Anatolian water buffaloes. Arch. Anim. Breed. 59:345–349, doi:10.5194/aab-59-345-2016
• Anonim (2013) Bingöl İli Tarımsal Yatırım Rehberi. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi.
• TÜİK 2015. Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim Adresi:www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 28.04.2015.
• TÜİK 2016. Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim Adresi:www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 24.03.2017.
• Batmaz, H., Türkmen, İ.İ., Gümen, A., Aydın, L., Orman, A., Çeçen, G., Keskin, A., Gençoğlu, H., Mecitoğlu, Z. (2015) Sığırlarda Sürü Sağlığı ve Yönetimi. Alfa Akademi Basım Yayım Ltd. Şti. Bursa, ISBN: 978-975-253-261-8.
• Mundan, D., Memiş, H. (2011) Avrupa Birliği ile Müzakere Sürecinde Türkiye’de Hayvancılık Sektörünün Koruyucu Hekimlik Açısından Değerlendirilmesi, 7 Aralık Ü İktisadi ve İdari Bil Fak Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Derg. 3(4): 99-110.
• Türkyılmaz, M.K. (2005) Süt Sığırcılık İşletmelerinde Sağlık Yönetim Modeli. Kafkas Üniv Vet Fak Derg. 11(1): 89-91.
• Yener, H., Atalar, B., Mundan, D. (2013) Şanlıurfa İlindeki Sığırcılık İşletmelerinin Biyogüvenlik ve Hayvan Refahı Açısından Değerlendirilmesi. Harran Üniv Vet Fak Derg, 2(2): 87-93.
• Mohammed, A.E., El Zubeir, I.E. (2015) Some of biosecurity measurements in different dairy farms in Khartoum State, Sudan. Journal of Veterinary Medicine and Animal Health 7(3):85-93.
• Stanković, B., Hristov,, S., Zlatanović, Z., Bojkovski, J., & Maksimović, N. (2016) Sustainibility ahd Efficiency of Dairy Farms Biosecurity Plans. АГРОЗНАЊЕ 16(4):437-453.
• Özdamar, K. (2013) Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-1. 9. Baskı, Nisan Kitabevi, Ankara.
• Oğuz, M.N., Karakaş Oğuz, F. (2013) Sipahi C. Burdur’da süt üretiminde maliyet durum tespiti ve eğitim faaliyeti 2. kısım: barınak ve yem kullanımına ilişkin özellikler. Vet Hekim Der Derg. 84(1): 1-8.
• Atasoy, F. (2011) Hayvan refahının tanımı, önemi ve yetiştiricilikte refahın değerlendirilmesi. Modern Hayvan Yetiştiriciliği ve Refah İlişkileri, Deney Hayvanlarında Refah. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2332, Web-Ofset Tesisleri, s.108-156, Eskişehir.
• Şahanoğlu, E., Koçak, S. (2014) Afyonkarahisar İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Hayvan Refahının Barınak Ve Yetiştirme Şartları Yönünden Değerlendirilmesi. Lalahan Hay. Araşt. Enst. Derg. 54(2): 47-55.
• Tilki, M., Aydın, E., Sarı, M., Aksoy, A.R., Önk, K. (2013) Kars İli Sığır İşletmelerinde Barınakların Mevcut Durumu ve Yetiştirici Talepleri: II. Yetiştirici Talepleri. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 19(2):191-197. DOI: 10.9775/kvfd.2012.7283.
• Şeker, İ., Tasalı, H., Güler, H. (2012) Muş İlinde Sığır Yetiştiriciliği Yapılan İşletmelerin Yapısal Özellikleri. F.Ü. Sağ. Bil. Vet. Derg. 26 (1): 09 – 16. http://www.fusabil.org.
• Özdemir, M.Y., Karaman, S. (2008) Tokat Merkez İlçedeki̇ Süt Sığırı Ahırlarının Yapısal ve Çevre Koşulları Yönünden Yeterli̇li̇kleri̇ni̇n ve Geli̇şti̇rme Olanaklarının Araştırılması. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi (2): 27-36. ISSN: 1308-3945.
• Kandır, E.H. (2014) Manda Dünyasına Yolculuk. Ayrıntı 1(10): 24-28.
• Koyuncu, M., Altınçekiç, Ş.Ö. (2007) Çiftlik Hayvanlarında Refah. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 21(2): 57-64.
• Özen, N., Sayan, Y., Ak, İ., Yurtman, İ.Y., Polat, M. (2010) Hayvansal Üretim-Çevre İlişkileri ve Organik Hayvancılık”, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak Ankara.
• Fidan, E.D. (2012) Türkiye’de Çiftlik Hayvanları ile İlgili Refah Uygulamaları” Animal Health. Prod. and Hyg. 1: 39 – 46.
• Koyuncu, M., Çelebi, A. (2013) Süt Sığırlarında Refah”, Süt Hayvancılığı Eğitim Merkezi Yayınları No:13, Süt Hayvancılığı Eğitim Notları, S.145, Bursa.
• Karakçı, N. (2013) İşletme Hijyeni. Süt Hayvancılığı Eğitim Merkezi Yayınları No:13, 207-209, Bursa.
• Atasever, M., Günlü, A., Aydın, E., Yıldız, A. (2013) Doğu Anadolu Bölgesi’nde Hayvansal Üretimin Genel Değerlendirmesi ve Çözüm Önerileri. Atatürk Üniversitesi Vet. Bil. Derg. 8(2): 174-191.
• Şekerden, Ö. (2002) Mandada Sıkça Karşılaşılan Sağlık Problemleri ve Bunlar Üzerinde Yapılan Araştırma Özetleri. Hayvansal Üretim 43(1): 74-80.
• Uçar, M., Gündoğan, M., Yılmaz, O. (2005) Mandalarda Mevsimsel Üreme Özellikleri Ve Folliküler Dinamikler. Hayvancılık Araştırma Dergisi 15(2): 24–29.
• Çetinkaya, N., Genç, B., Salman, M. (2011) Samsun İli Manda Yetiştiriciliği. 13-16 Ekim 2011 Samsun Sempozyumu, Samsun.
• Akın, A.İ. (1999) Sığırlarda Dölverimi Özellikleri. Türk Vet Hek Derg. 11(3-4): 22-26.
• Araújo, K.B.S., Rangel, A.H.N., Fonseca, F.C.E., Aguiar, E.M., Simplício, A.A., Novaes, L.P., Lima Júnior, D.M. (2012) Influence of The Year and Calving Season on Production, Composition and Mozzarella Cheese Yield of Water Buffalo in The State of Rio Grande Do Norte, Brazil, IJAS 11:1, e16, 87-91, DOI: 10.4081/ijas.2012.e16.