Effect of Different Nitrogen Doses on Yield and Yield Components of Sunflower in Kirsehir Irrigated Conditions

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 65 - 70, 28.12.2020

Ela Ünlüyurt İsmail Demir

Öz

Sunflower is an important oil seed plant in meeting the vegetable oil demand. This study was conducted in 2018 in Kırşehir irrigated condition to determine the nitrogen doses and its effect on sunflower. Experiments were carried out in randomized blocks design with three replications and Bosfora cultivar was used with 7 (0, 3, 6, 9, 12, 15, 18 kg/da N) nitrogen doses. Plant height, stem diameter, head diameter, plant seed yield, thousand seed weight, harvest index, seed yield parameters were investigated. As a result of the study, nitrogen doses changes had statistically significant (P<0.01) effects on plant height, stem diameter, head diameter, plant yield, thousand kernel weight, harvest index and seed yield. In the research, the highest plant height (173.40 cm) and stem diameter (28.94 mm) were determined from 9 kg/da and 18 kg/da N dose respectively. Beside this the highest head diameter (25.20 cm) and thousand seed weight (97.3 g) obtained from 15 kg/da N dose. The highest plant seed and seed yield were provided from 12 kg/da N doses as 158.43 g and 539.19 kg/da, respectively. Considering seed yield of sunflower, the dose of 12 kg/da N may be recommended for similar condition of region.

Anahtar Kelimeler

Sunflower, Helianthus annuus L, nitrogen, seed yield

Farklı Azot Dozlarının Kırşehir Sulu Şartlarında Yağlık Ayçiçeğinde Verim ve Verim Öğelerine Etkileri

Öz

Bu çalışma, bitkisel yağ talebinin karşılanmasında önemli bir bitki olan ayçiçeğinde farklı azot dozlarının etkisinin belirlenmesi amacıyla Kırşehir ekolojik koşullarında 2018 yılında sulu şartlarda yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülen araştırma da Bosfora çeşidi kullanılmış ve 7 farklı azot dozları (0, 3, 6, 9, 12, 15 ve 18 kg/da N) uygulanmıştır. Çalışmada bitki boyu, gövde çapı, tabla çapı, bitki verimi, bin tane ağırlığı, hasat indeksi, ham yağ oranı, tohum ve yağ veriminin azot dozlarındaki değişimlerden istatistiksel olarak etkilendiği görülmüştür. En yüksek bitki boyu 173.40 cm ile 9 kg/da, gövde çapı ise 28.94 mm ile 18 kg/da azot dozundan elde edilmiştir. Ham yağ oranı artan azot dozlarından olumsuz etkilenmiş ve en yüksek ham yağ oranı (%46.87) 3 kg/da azot dozundan tespit edilmiştir. Tabla çapı ve bin tane ağırlığı, artan azot dozlarından olumlu etkilenmiş ve en yüksek değerler 15 kg/da azot dozundan tespit edilmiştir. En yüksek tohum ve yağ verimi 12 kg/da azot dozundan sırasıyla 539.19 kg/da ve 226.99 kg/da olarak elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği, Helianthus annuus, azot, tohum verim

Kaynakça

• Reference1 Ali A, 2015. Bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde farklı azot dozları ve uygulama zamanlarının etkilerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Erzurum.
• Reference2 Aydoğdu A, 2019. İkinci ürün koşullarında bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde farklı azot dozlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Şanlıurfa.
• Reference3 Başar H, Uzun A, Turgut İ, Göksoy AT, Açıkgöz E, Karasu A, Öz M, 2006. Kışlık ara ürün ve azotlu gübre uygulamalarının ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) verim ve önemli tarımsal özellikler üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (1): 85-97.
• Reference4 Day S, 2011. Ankara koşullarında yerli ve hibrit çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) genotiplerinde farklı sıra üzeri aralıkları ve azot dozlarının verim ve verim öğelerine etkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Ankara.
• Reference5 Demir İ, 2009. Azot ve kükürdün ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerine etkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Ankara.
• Reference6Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F, 1987. Araştırma ve Deneme Metodları, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Reference7 Erbaş S, Şenateş A, 2020. Ayçiçeği (Helianthus annuus L.)’nde azot ve kükürt gübrelemesinin verim ve kaliteye etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 24 (1): 217-225.
• Reference8 Evci G, Kaya Y, Pekcan V, Durak S, Kahraman T, 2006. Trakya Bölgesinde ayçiçeği öncesinde ön bitki tarımının ayçiçeği verimine, uygulanacak azot dozuna ve toprakta tutulan su miktarına etkisi. Trakya Üniversitesi Journal of Science. 7 (1): 71–75.
• Reference9 Gül V, 2013. Farklı gelişme sürelerine sahip yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) genotiplerinin farklı azot dozlarına tepkileri. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Erzurum.
• Reference10 http://www.fao.org/faostat/ (Erişim Tarihi: 23 Nisan, 2020).
• Reference11 http://www.tuik.gov.tr/Start.do (Erişim Tarihi: 23 Nisan, 2020).
• Reference12 Mehmood A, Saleem MF, Tahir M, Sarwar MA, Abbas T, Zohaib A, Abbas HT, 2018. Sunflower (Helianthus annuus L.) growth, yield and oil quality response to combined application of nitrogen and boron. Pakistan Journal of Agricultural Research. 31 (1): 86-97.
• Reference13 Özer H, Polat T, Öztürk E, 2004. Response of irrigated sunflower (Helianthus annuus L.) hybrids to nitrogen fertilization: growth, yield and yield components. Plant Soil and Environment. 50 (5): 205–211.
• Reference14 Pekcan V, Esendal E, 2015. Çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.)’nde sulama, azot dozu ve bitki sıklığının verim ve kalite özellikleri üzerine etkileri. Anadolu Dergisi. 25 (2): 24-36.
• Reference15 Silva S, Cardoso JAF, Oliveira H, Nascimento RD, Guimarães RFB, Leão AB, 2017. Growth and biomass of sunflower under different nitrogen levels and available water in the soil of a semi-arid region. Australian Journal of Crop Science. 11 (1): 32-37.
• Reference16 Sıncık M, Goksoy AT, Doğan R, 2013. Responses of sunflower (Helianthus annuus L.) to irrigation and nitrogen fertilization rates. Zemdirbyste-Agriculture. 100 (2): 151–158.
• Reference17 Soleymani A, Shahrajabian MH, Naranjani L, 2013. Effect of planting dates and different levels of nitrogen on seed yield and yield components of nuts sunflower (Helianthus annuus L.). African Journal of Agriculture Research. 8 (46): 5802.
• Reference18 Tursun AÖ, 2011. Kahramanmaraş kuru koşullarında farklı ekim düzenlemeleri ve azot uygulamalarının yağlık ayçiçeğinde verim, verim unsurları ve bazı fizyolojik özelliklere etkisi. Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Kahramanmaraş.
• Reference19 Yıldız T, 2014. Farklı azot dozlarının ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Iğdır.