Kahramanmaraş Şartlarında Rezene (Foeniculum vulgare var. dulce) Populasyonlarında Sıra Arası Mesafelerinin Verim, Verim Unsurları ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 48 - 56, 01.06.2021

Ferhat Ağca , Osman Gedik

Öz

Bu araştırma Kahramanmaraş ekolojik koşullarında bazı rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce) popülasyonlarının ve sıra arası mesafelerinin verim, verim unsurları ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla 2019-20 yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada; Konya, Tokat 1, Urfa rezene popülasyonları ana parsellere ve 20, 30, 40, 50 cm sıra arası mesafeler ise alt parsellere gelecek şekilde yerleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre rezene popülasyonlarına ait bitkisel, verim ve kalite özellikleri incelenmiştir. Araştırmada; bitki boyu 62.00-82.50 cm, bitki başına dal sayısı 6.77-9.90 adet, bitki başına şemsiye sayısı 23.12-38.83 adet, bitki başına şemsiyecik sayısı 173.08-253.28 adet, bitki başına tohum sayısı 1114,46-1911.80 adet, bin tohum ağırlığı 8.36-10.43 g, tohum verimi 111.44-216.72 kg da-1, protein oranı %12.01-13.94, sabit yağ oranı %12.71-16.12, sabit yağ verimi 14.15-31.45 kg da-1, uçucu yağ oranı %1.58-1.87 ve uçucu yağ verimi 7.59-16.70 L da-1 olarak belirlenmiştir. Dekara tohum verimi açısından sıra arası mesafelerin 40 cm ye kadar artması olumlu yönde etki etmiştir. Tohum verimi göz önünde bulundurulduğunda Konya popülasyonunun 40 cm sıra arası mesafede en yüksek tohum verimine sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

F. vulgare var. dulce, Rezene, Sıra arası mesafe, Tohum verimi

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

Proje No: 2020/6-10 YLS

Teşekkür

Bu makale Ferhat AĞCA’nın yüksek lisans tezinden üretilmiş ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından (Proje No: 2020/6-10 YLS) desteklenmiştir.

Determination of The Effect of Fennel (Foeniculum vulgare var. dulce) Genotypes and Row Distance on Yield, Yield Components and Some Quality Traits in Kahramanmaras Conditions

Öz

This research was carried out in 2019-2020 growing season, in order to define the effects of inter-row distances on yield and yield factors on quality traits of some fennel (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce) populations in Kahramanmaras ecological conditions. In this study, which was conducted according to the split plots in randomized blocks experimental design with three replications. In the study, Konya, Tokat 1 and Urfa fennel populations were placed in the main parcels, and the 20, 30, 40, 50 cm inter-row distances were placed in the sub parcels. In the study, plant, yield and quality characteristics of fennel populations were examined.
Due to the findings of the research, plant height was 62.00-82.50 cm, number of branches per plant was 6.77-9.90, number of umbels per plant was 23.12-38.83, number of umbellets per plant was 173.08-253.28, number of seeds per plant was 1114.46-1911.80, thousand seed weight was 8.36- 10.43 g, seed yield was 111.44-216.72 kg da-1, protein ratio was 12.01-13.94%, fixed oil ratio was 12.71-16.12%, fixed oil yield was 14.15-31.45 kg da-1, volatile oil ratio was 1.58-1.87%, and volatile oil yield was 7.59-16.70 L da-1. In terms of seed yield per decare, increasing the inter-row distances up to 40 cm had positive effect Regarding seed yield, Konya population was observed with the highest seed yield at 40 inter-row distance..

Anahtar Kelimeler

Fennel, F. vulgare var. dulce, Row spacing, Seed yield

Proje Numarası

Proje No: 2020/6-10 YLS

Kaynakça

• Ahmad M, Hussaın SA, Zubaır M, Rab A 2004. Effect of sowing and row spacing on seed production of fennel (Foeniculum vulgare). Pakistan Journal of Biological Sciences. 7(7):1144-1147.
• Al-Dalain SA, Abdel-Ghani AH, Al-Dala'een JA, Thalaen HA 2012. Effect of planting date and spacing on growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) under irrigated conditions. Pakistan Journal of Biological Sciences. 15(23): 1126-1132.
• Alpınar K 2015. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi. Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları. İstanbul, 427s. Anonim 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. (Türkiye, iller bazında) Rezene Ekim Alanı, Üretim ve Verimi. http://www.tuik.gov.tr/Start.do. (Erişim Tarihi: 20.12.2020)
• Arabacı O, Bayram E 2005. Rezenede (Foeniculum vulgare Mill.) Farklı ekim zamanı ve tohumluk miktarının verim ve bazı önemli özellikler üzerine etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi 5 – 9 Eylül 2005, Antalya, Türkiye, pp. 529-534.
• Avcı AB 2013. Effect of seeding rate on yield and quality of non-chemical fennel (Foeniculum vulgare Mill.) cultivation. Turkish Journal of Field Crops. 18(1): 27-33.
• Ayırtman S 2015. Farklı azot seviyelerinin rezene (Foeniculum vulgare var. dulce)’nin verim, verim özellikleri ve uçucu yağ oranı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. 49s.
• Ayub M, Nadeem MA, Tanveer A, Tahir M, Saqib MTY, Nawaz R 2008. Effect of different sowing methods and times on the growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.), Pak. J. Bot. 40(1): 259-264.
• Baytop T 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitapevleri, 2. Baskı, 320s.
• Baydar H 2016. Tıbbi ve aromatik bitkiler bilimi ve teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:51, Isparta, 339s.
• Bhuva H, Detroja A, Patoliya B 2017. Growth and yield of drilled rabi fennel (Foeniculum vulgare Mill.) as influenced by various row and plant spacing. The Bioscan An İnternational Quaterly Journal of Life Sciences, 12(2): 1111-1113.
• Coşge B, Gürbüz B, Day S 2007. Ankara Ekolojik koşullarına adapte olabilen yüksek drog verimi ve uçucu yağ oranına sahip tatlı rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce) hatlarının seleksiyonu. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-28 Haziran 2007, Erzurum, pp.407-410.
• Czygane FC 1989. Fenchel Teedrogen 2nd Edition Wichtl M, Ed. Wissenscaftliche Verlagsgesellscaht Stuttgart. pp.171-173. Damjanovıc B, Lepojevıc Z, Zıvkovıc V, Tolıc A 2005. Extraction of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) Seeds With Supercritcal CO2: Comparison With Hydrodistillation. Food Chemistry, 92:143-149.
• Davis PH 1978. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. vol. 4. Edinburgh University Press, Edinburgh. 352-377.
• Dirican A 2013. Tokat florasında doğal yayılış gösteren yabani rezene (Foeniculum vulgare Mill.) populasyonlarının morfolojik ve kimyasal özeliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Tokat. 63s.
• Godara AS, Gupta US, Lal G, Singh R 2014. Influence of organic and inorganic sources of fertilizers on growth, yield and economics of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) cultivation under semi arid conditions. Journal of Spices and Aromatic Crops, 23(2): 200-204.
• Kalkan F 2015. Sıra aralığı mesafelerinin rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. ducle) bitkisinin verim, verim unsurları ve bazı kalite özelliklerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. 44s.
• Karataylı K 2020. Kahramanmaraş ekolojik koşullarında bazı rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce) genotiplerinin tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Kahramanmaraş. 52s.
• Khorshidi J, Tabatabaei MF, Omidbaigi R, Sefidkon F 2009. Effect of densities of planting on yield and essential oil components of fennel (Foeniculum vulgare Mill var. soroksary). Journal of Agricultural Science, 1(1):152.
• Makukha O 2019. The impact of row spacing on the productivity of common fennel varieties (Foeniculum vulgare Mill.) under the conditions of the southern steppe of Ukraine. Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences,10(2): 582-591.
• Mehta RS, Anwer MM, Aishwath OP 2011. Growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) as influenced by irrigation, nutrient levels and crop geometry. Journal of Spices and Aromatic Crops, 20(2): 77-80.
• Mete O 2009. Kabalcı Şifalı Bitkiler Ansiklopedisi. Kabalcı Yayınevi, İstanbul. Muckensturm B, Foechterlen D, Reduron JP, Danton P, Hildenbrand M 1997. Phytochemical and chemotaxonomic studies of Foeniculum. Biochemical systematics and Ecology, 25(4): 353-358.
• Nakhaei A, Moosavi SG, Baradaran R, Nasrabad AA 2012. Effect of nitrogen and plant density levels on yield and yield components of fennel (Foeniculum vulgare L.). International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 4(12): 803-810.
• Özel A, Koşar İ, Demirbilek T, Erden K 2019. Changes in yields and volatile oil composition of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) in high plant populations. Italian Journal of Agronomy, 14(3):147-152.
• Özkan F, Gürbüz B 2000. Tatlı Rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce)'de bitki sıklığının verim ve verim özellikleri üzerine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 9(1-2), 61-67.
• Özyılmaz B 2015. Farklı yörelerden temin edilen tatlı rezene (Foeniculum vulgare var. dulce) populasyonlarının karakterizasyonu. Doktora Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Tokat.
• Özyılmaz B 2007. Farklı sıra aralığı ve ekim normlarının rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce)'de verim, verim unsurları ve bazı kalite özelliklerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Tokat.
• Randhawa GS, Gill BS 1985. Effect of row spacingand nitrogen level on growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare). Journal of Research, Puncab Agricultural-University. 22(1): 39-42.
• Reynolds JEF 1982. Essential oils and aromatic carminatives, Martindale-The Extra Pharmacopeia, 28th Edition, Royal Pharmaceutical Society: London, pp 670-676.
• Sharma RN, PrasadR 1990. Effect of seed rates and row spacing on fennel cultivars. Indian Journal of Agronomy, 35(4): 455-456.
• Singh A, Amin AU 2015. Response of drilled rabi fennel (Foeniculum vulgare Mill) to spacing under varying levels of nitrogen. International J. Seed Spices, 5(1): 102-104.
• Soleymani A, Shahrajabian MH 2012. Response of different cultivars of fennel (Foeniculum vulgare) to irrigation and planting dates in Isfahan, Iran. Research on Crops, 13(2): 656-660.
• Şahin B 2013. Farklı ekim zamanlarında yetiştirilen bazı tıbbi bitkilerin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Tabata M, Honda G, Sezik E, Yeşilada E 1993. A report on traditional medicine and medicinal plants in Turkey. Faculty of Pharmaceutical Sciences Kyoto University.
• Tunçtürk R, Tunçtürk M, Türközü D 2011. Van ekolojik koşullarında değişik azot ve fosfor dozlarının rezene (Foeniculum vulgare Mill.)’de verim ve kalite üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 19-27.
• Tamboli YA, Amin AU, Patil JK, Birla J 2020. Growth, yield attributes and yield of rabi fennel (Foeniculum vulgare mill.) as ınfluenced by different time of sowing, variety and spacing. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 9(4): 339-35.
• Tamkoç A 1984. Tıbbi Bitkilerimizi Değerlendirelim. Akgün Yayınevi, 365s.
• Yıldırım B, Tunçtürk M, Okut N, Türközü D 2008. Farklı sıra arası mesafeleri ve fosfor dozlarının rezene (Foeniculum vulgare Mill.) bitkisinde bitki gelişimi ve verime etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2): 69-72.
• Waskela P, Naruka IS, Shaktawat RPS 2017. Effect of row spacing and level of NPK on growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare). Journal of Krishi Vigyan, 6(1): 78-82.
• Weib RF 1991. Lehrbuch der Phytoterapie. 7 th Edition, Hippokrates: Stuttgart. pp.107-108.